de Volkskrant schaakrubriek 5 februari 2011
Gert Ligterink
Kolossale energie Nakamura geeft in Wijk aan Zee de doorslag
Ook Gari Kasparov is het niet ontgaan dat voor het eerst sinds lange tijd een Amerikaanse schaker een toernooi van de hoogste categorie heeft gewonnen. Om Hikaru Nakamura’s triomf in Wijk aan Zee in perspectief te plaatsen ging Kasparov ver terug in de tijd. Hij wees erop dat het meer dan honderd jaar geleden is dat een Amerikaan de wereldkampioen voorbleef in een toernooi waaraan alle topspelers deelnamen.
Kasparov noemt twee klassiekers uit de oude geschiedenis: het monstertoernooi in Hastings 1895, dat gewonnen werd door nieuwkomer Harry Nelson Pillsbury vóór Tarrasch, Chigorin en wereldkampioen Lasker en Cambridge Springs 1904, waar Frank Marshall het succes van zijn leven boekte door Lasker twee punten voor te blijven.
Ik zou eerder hebben gedacht aan Reuben Fine’s met Keres gedeelde eerste prijs in het AVRO-toernooi in 1938 vóór wereldkampioen Aljechin, maar kennelijk tellen voor Kasparov alleen ongedeelde toernooioverwinningen. En Bobby Fischer? Kasparov wil niets afdingen op diens grote toernooisuccessen rond 1970, maar helaas had hij de pech dat wereldkampioen Spassky er steeds niet bij was.
Het zijn aardige historische bespiegelingen, maar belangrijker is de vraag waarom Nakamura het Tata-toernooi won. Het is moeilijk van mening te verschillen met mijn favoriete commentator Sergei Shipov, die dagelijks prachtige analyses verzorgde van de toppartij van de ronde. Volgens Shipov gaf de kolossale energie van de Amerikaan de doorslag. Tweede prijswinnaar Anand speelde misschien `schoner en gezonder’ dan Nakamura, maar de kracht om door te duwen ontbrak soms bij de wereldkampioen.
Die kracht had Nakamura in de slotfase van het toernooi in ieder geval wel. Dankzij een door niemand voorspelde overwinning met zwart op Nepomniachtchi nam hij in de elfde ronde definitief afstand van zijn concurrenten.
Nepomniachtchi – Nakamura
Wijk aan Zee 2011
1. e4 c6 2. d4 d5 3. e5 Lf5 4. h4
Geïntroduceerd door de 16-jarige Paul Keres in 1932.
4 … h5 5. c4 e6 6. Pc3 Pe7 7. Pge2 Lg4
Zwart geeft twee tempi om de zet f2-f3 uit te lokken en zo te voorkomen dat de toren zich via veld h3 in de strijd mengt. Een vorig jaar in het Jeugd tegen Ervaring toernooi in Amsterdam gespeelde partij tegen Svidler liep slecht af voor Nakamura na 7 … dxc4 8. Pg3 Lg6 9. Lg5 Db6 10. Dd2 Db4 11. a3 Db3 12. Pge4 Pd5 13. Th3! Db6 14. Lxc4
8. f3 Lf5 9. Pg3 Lg6 10. Lg5 Db6 11. Dd2 Pd7 12. a3 f6 13. Le3 Db3!
Anders dan in de partij tegen Svidler staat de dame nu veilig op dit veld.
14. cxd5 Pxd5 15. Pxd5 Dxd5 16. Tc1 Pb6
Na 16 … fxe5 17. Lc4 Dd6 18. Pe2 (18 … 0-0-0 19. Da5) heeft wit goede compensatie voor de geofferde pion.
17. Pe2 fxe5 18. dxe5 Dxe5 19. Ld4 Dc7
Volgens Shipov is 19 … Df5 20. Pg3 Df7 sterker.
20. Dg5 Lf5 21. g4
Dit had slecht kunnen uitpakken.
21 … hxg4 22. fxg4 Le4
Met 22 … Le7! 23. Dxg7 Th7 kon hij wits 21ste zet weerleggen. Na 24. Lxb6 Txg8 25. Lxc7 Le4! 27. Th3 Kxc7 heeft wit niets meer.
23. Th3 Le7
24. Dxg7
Een misrekening. Shipov geeft 24. De3 Ld5 25. Pf4 `met een aanhoudend initiatief voor wit’. Dat oordeel lijkt me na 25 … Txh4 te optimistisch, maar misschien gaat 25. Le5 in plaats van 25. Pf4.
24 … Th7 25. De5 Dxe5 26. Lxe5 Lxh4+ 27. Pg3 Pd7 28. Ld4
Nu gaat het snel mis. Taaier was 28. Lf4.
28 … Lf3! 29. g5 Lg4 30. g6 Th6 31. Txh4 Txh4 32. Tc3 Lf3
Dit geeft wit een kleine tegenkans, die hij niet zou hebben gehad na 32 … e5 of 32 … Ke7.
33. Txf3
Met 33. g7 Ke7 34. Te3 Kd6 35. Txf3 Txd4 36. Tf7 kon wit nog weerstand bieden. Na de tekstzet is hij kansloos.
33 … Txd4 34. Lh3 Pe5 35. Tf6 Pd3+ 36. Ke2 Pf4+ 37. Ke3 e5 38. Tf7 Td3+!
Nauwkeuriger dan 38 … Pxh3 39. Pf5.
39. Ke4 Txg3 40. Ld7+ Kd8 41. Lf5
Of 41. g7 Ph5 en zwart wint.
41 … Pxg6 42. Tg7 Tb8 43. b4 b5 44. Lxg6 Tg5
Wit geeft op.
