HDC Media schaakrubriek 18 februari 2012
Johan Hut
Kees Nagtegaal is geen boekenwurm
Het competitieverloop in de meesterklasse blijft grillig. In de vijfde ronde was de zeer verrassende koploper De Stukkenjagers (Tilburg) op een gelijkspel gehouden door HMC Calder (Den Bosch), dat de competitie was begonnen met slechts twee punten uit vier wedstrijden. Nieuwe koploper werd daardoor Utrecht, maar die ploeg verloor vorige week in de zesde ronde van datzelfde HMC Calder. Voerendaal is nu opnieuw koploper, na een overwinning op De Stukkenjagers. De Tilburgers beschouwen hun sprookje als beëindigd, maar met negen punten uit zes wedstrijden staat de (vooraf) gedoodverfde degradatiekandidaat nog steeds op een respectabele gedeelde tweede plaats. Normaal gesproken kunnen nog drie teams kampioen worden: Voerendaal en De Stukkenjagers voor het eerst in hun geschiedenis en Utrecht na 1946 en 1971 voor de derde keer.
De landskampioen van de afgelopen vier jaar, HSG (Hilversum), verloor vorige week thuis met 4,5-5,5 van LSG (Leiden) en staat nu op de voorlaatste plaats. Na het vertrek van mecenas Joop van Oosterom zijn er nog wat (groot)meesters blijven hangen, er was nog wat geld over. Daarnaast schoven Kees Nagtegaal en Wim van der Wijk door uit het tweede team en worden er per wedstrijd een paar invallers uit het tweede opgesteld. Nagtegaal is tot nu toe de verrassing met drie punten uit vijf partijen, al zijn oude HSG’ers daar niet verbaasd over. De 53-jarige Baarnaar kwam in de jaren zeventig naar HSG en werd in 1977 en 1978 clubkampioen. In het eerste team speelde hij aan een van de hoogste borden. In 1984 studeerde hij af aan de Landbouw Hogeschool in Wageningen, met als specialisme watermanagement in de tropen, nog voordat prins Willem-Alexander dat woord had ‘bedacht’. Nagtegaal vertrok naar Afrika, waar hij acht jaar werkte, met name in Timboektoe. Daarna kwam hij terug naar Nederland en liet zich hier omscholen tot bedrijfseconoom en controller. Na een paar jaar meldde hij zich ook weer bij HSG, waar hij vanaf 2003 nog zeven keer clubkampioen werd. Nagtegaal gold al in zijn jeugd als een enorm natuurtalent, dat weinig aan openingsstudie deed en alles achter het bord bedacht. Ook in Afrika zal hij geen grote bibliotheek tot zijn beschikking hebben gehad. Zijn partij van vorige week is representatief voor zijn openingsspel: g6 en Lg7 en dan maar verder zien.
Van Ketel-Nagtegaal
1.d4 g6
Nodigt wit uit om alsnog e4 te spelen. Nagtegaal zal dan niet meteen d6 en Pf6 spelen (Pirc), maar Pf6 even uitstellen. Dat heet de ‘Moderne Verdediging’. Zo heette dat al in Nagtegaals jeugd, in de jaren zeventig.
2.c4 Lg7 3.Pc3 d6 4.e4 f5
En ook hier: niet de ‘grote’ opening Konings-Indisch (4…Pf6), maar een minder bekende opening.
5.exf5 Lxf5 6.Pge2 Ph6
Na het ‘normale’ 6…Pf6 had Van Ketel waarschijnlijk 7.Pg3 gespeeld, maar dat is nu minder nuttig.
7.h3 0-0 8.Le3 Ld7 9.g4 Pc6 10.Dd2 Pf7
Doet een beetje denken aan Philip du Chattel, die op het Nederlands kampioenschap van 1975, dus in Nagtegaals jeugd, opzien baarde door een paar keer te openen met g6, f6, Ph6 en Pf7 en daar mooie partijen mee te winnen.
11.Lg2 e5 12.d5 Pd4 13.Pxd4 exd4 14.Lxd4 Pe5
Het is met zwart helemaal goed gekomen, maar daar heeft hij wel een pion voor gegeven. Als wit nu 15.Lxe5 Lxe5 speelt, kan hij niet lang rokeren vanwege Lf4 en is korte rokade ook niet aantrekkelijk. Het normale 15.b3 lijkt het beste, waarna zwart waarschijnlijk 15…Dh4 speelt met als idee het enigszins dreigende Lh6.
15.0-0-0 Pxc4 16.De2 b5 17.Kb1 Lxd4 18.Txd4 Df6 19.Txc4
Wit wil weer het heft in handen nemen. Na 19.Tdd1 Dxf2 staat hij in slechte stelling een pion achter.
19…bxc4 20.Pe4 De5 21.Dxc4 Tab8 22.Dc1 Tb4 23.Te1
23…Txf2
Veel logischer is 23…Tfb8, maar Nagtegaal ziet een afwikkeling naar een gewonnen eindspel.
24.Pxf2 Txb2+ 25.Dxb2 Dxe1+ 26.Dc1 Dxf2 27.Lf1 Db6+ 28.Ka1
Na dameruil is het eindspel na lang, maar niet moeilijk spel gewonnen voor zwart vanwege wits zwakke pion d5.
28…h5 29.Dg5
Vooral niet 29.gxh5 Lf5 en wit is in grote problemen.
29…Dd4+ 30.Kb1 De4+ 31.Kc1 hxg4 32.hxg4 De1+ 33.Kb2 De5+
Toch de gewenste dameruil.
34.Dxe5 dxe5 35.g5 Kf8 36.Kc3 Ke7 37.Kc4 Kd6 38.Lg2 Lf5 39.a3 Lb1 40.Kb5 Ld3+
Wit geeft het op. Zwart begint met e4 en Kxd5 en kan dan zelfs ook pion g5 oppeuzelen, als er geen snellere winst is.
