Schaakrubrieken weekend 10 november 2012
Schaaksite.nl is een site voor iedere geïnteresseerde in het schaken. Daarom mag aandacht voor de schaakrubrieken in de landelijke bladen niet ontbreken. Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het verschijnen van de veelal zaterdagse schaakrubrieken.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
In het Kaiserbahnhof
Zouden de liefhebbers van het kwartetspel net zo’n dedain voor kwartetmetaforen hebben als wij voor schaakmetaforen? Ik vroeg het me af toen ik op verschillende plaatsen las dat de onheilstichters die ons regeren tijdens hun kabinetsformatie gekwartet hadden.
Misschien vinden de kwartetters het wel leuk dat ze ook eens aan de beurt komen. Eerlijk gezegd, als er alleen nog geschreven zou worden over het politieke damspel, het politieke kwartetspel of het politieke Bubble Game 3-spel, zou ik de schaakmetaforen gaan missen, hoe onnozel ze vaak ook zijn.
En bovendien, je kunt er nog wel eens om lachen. Mijn collega Gert Ligterink van de Volkskrant schreef een paar maanden geleden op de site van Tata Steel dat hij er een van een voetbalverslaggever in een zwart notitieboekje had bewaard: „Trainer Koeman is verworden tot de snelschaker die kriskras schuift over het bord, hoewel hij vrijwel alleen zwarte stukken in handen heeft.” Vooral dat ‘vrijwel’ is prachtig.
Als kokette nufjes speuren kritische schakers naar verkeerd gekleurde hoekvelden in advertenties en naar onzinnige zettenreeksen in films. Zouden we dan willen dat alles schaaktechnisch correct was? Vast niet.
Toen ik laatst wat opzocht over het Evansgambiet, kwam ik iets tegen uit de Amerikaanse televisieserie The West Wing. De Amerikaanse president Bartlet speelt tegen zijn spindoctor Ziegler, die wit heeft en begint met 1. e4. „Je speelt Evansgambiet”, zegt de scherpzinnige president. Ziegler zegt dat hij geen Evansgambiet kent, maar verdraaid, de president had alweer gelijk, want even later komt inderdaad het Evansgambiet op het bord.
Het ging me om de partij met het Evansgambiet die hieronder staat, in oktober gespeeld in een rapidtoernooi dat plaatsvond in het Kaiserbahnhof in Potsdam. Dat is een prachtig station, cultureel erfgoed van de Unesco, met een rijke, hoewel deels zwarte historie. Het werd gebouwd als privéstation voor keizer Wilhelm II. Hoge gasten als de Amerikaanse president Theodore Roosevelt en tsaar Nikolaas II stapten er uit de trein. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het station er voor de Luftwaffe en voor de trein van Hermann Göring. Nu is er een opleidingscentrum voor leidinggevenden van de Deutsche Bahn.
Er staan historische treinwagons waarvan er een moet herinneren aan de reis van Lenin, die in 1917 door de Duitse regering op de trein naar Petrograd (Sint-Petersburg) werd gezet om daar de Russische revolutie te maken, iets waar de Duitsers, en zij niet alleen, later spijt van kregen.
Op deze historische grond speelden negen landenteams die elk bestonden uit een ‘legende’, drie jeugdspelers en vier spoorwegbeambten. Anatoli Karpov voerde het Russische team naar de overwinning, Engeland onder leiding van Nigel Short werd tweede, en het door Jan Timman aangevoerde Nederlandse team werd derde. Ik vraag me overigens af of die oudere schakers het prettig vinden om overal als legende neergezet te worden, alsof ze uit een eeuwenoud graf zijn opgestaan.
Oliver Kurmann (Zwitserland)-Anatoli Karpov, Potsdam 2012
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 Lc5 4. b4 Het is mooi om te zien dat het gambiet van kapitein Evans na bijna tweehonderd jaar nog leeft en iemand als Karpov in groot gevaar kan brengen. 4…Lxb4 5. c3 La5 6. d4 exd4 Karpov laat zich niet makkelijk intimideren. Wat hij speelt is niet slecht, maar veiliger is 6…d6. 7. Db3 Df6 8. 0-0 Lb6 9. e5 Dg6 10. cxd4 Pxd4 Riskant materialisme. In Short – Piket, Zürich 2001, werd met succes 10…Pa5 gespeeld. 11. Pxd4 Lxd4 12. Pc3 Terug naar de negentiende eeuw. De laatste keer dat deze stelling op hoog niveau op het bord kwam was in Bird-Tsjigorin, Hastings 1895. 12…b6 13. Ld5 Hier was het offer 13. Pb5 al een gevaarlijke aanslag op zwarts stelling. 13…c6 14. Lf3 De6 Een achteloze zet. Karpov heeft wits antwoord ongetwijfeld onderschat. 15. Pd5 cxd5 16. Lxd5 Dxe5 16….Df5 17. La3 was ook hachelijk voor zwart, maar nu had het nog erger voor Karpov kunnen worden.
17. Tb1 Wit mist zijn kans. Na 17. Lb2, met de bedoeling 17…Lxb2 18. Tae1, zou wit gewonnen staan, hoewel het niet zeker is dat hij de buit tegen Karpov ook echt binnen zou halen. Zwarts beste kans na 17. Lb2 was waarschijnlijk het dame-offer 17…Pe7 18. Tae1 Df6 19. Lxd4 Dxd4 20. Te4 Dxe4 21. Lxe4 Pc6. Mijn computer geeft daarna de mooie variant 22. Dd3 Lb7 23. Dg3 0-0 24. Dh3 g6 25. Dxd7 en wit wint, maar het moet wel een bijzonder mens zijn die zelf de subtiele manoevre Db3-d3-g3-h3 achter het bord zou vinden. 17…La6 Nu is alles in orde voor zwart. 18. Lxa8 Lxf1 19. Kxf1 Pe7 Zwart staat twee pionnen voor en het is niet nodig om tijd te verliezen met 19…Dxh2, wat een derde pion won. 20. La3 0-0 21. Te1 Df6 22. Lf3 Iets meer kansen zou wit krijgen met 22. Df3, omdat zwart in het eindspel een van zijn pionnen moet teruggeven. 22…d6 23. Da4 Pg6 24. Te2 a5 25. Dc6 Td8 26. Te8+ Txe8 27. Dxe8+ Pf8 28. De2 Lc5 29. Lb2 De6 30. Dd3 Dxa2 31. Dc3 Pe6 Wit gaf op.
Loflied op Konings-Indisch
Zoals de jonge schakers van deze tijd afhankelijk zijn van digitale bondgenoten als Chessbase en Houdini, zo vertrouwde de generatie voor hen op de Informator. Vanaf 1966 verscheen twee- â driemaal per jaar bij een uitgeverij in Belgrado een boek met ongeveer zevenhonderd door topspelers geannoteerde recente partijen. Tot 1990 was de laatste editie een onmisbare reisgezel van de ambitieuze toernooispelers, die, zoals Gari Kasparov het uitdrukte, ‘allen kinderen van de Informator waren’.
Toen de laptop met databank de zware boekenkoffer verving, leek het einde van het zeer succesvolle lnformator-tijdperk aanstaande. Maar misschien heeft de redactie net op tijd het roer omgegooid. In de laatste twee afleveringen van de Informator is de lange rij dorre, met symbolen geannoteerde partijen sterk gereduceerd ten gunste van uitvoerige, in uitstekend Engels geschreven artikelen en analyses van eminente grootmeesters.
Een meesterzet plaatste de Informator-redactie door Kasparov als columnist aan te trekken. Uit de twee indrukwekkende artikelen die hij tot nu toe schreef blijkt dat de oud-wereldkampioen niet alleen het spel van zijn vroegere rivalen volgt, maar dat hij ook let op de partijen van minder prominente spelers.In zijn eerste column liet Kasparov zien hoe de Indiase speler Debashis zich onsterfelijk had kunnen maken en in de laatste Informator schrijft hij aan de hand van een partij uit de Chinese clubcompetitie een prachtig loflied op het Konings-Indisch, de mooiste van alle schaakopeningen.
Kasparov verzuimt niet de naam van Eduard Gufeld te noemen, de trouwste dienaar die het Konings-indisch heeft gekend. Gufeld schreef eens dat de zwarte loper van de zwarte velden een toverkracht heeft die geen enkel ander stuk bezit. De volgende partij zou hem hebben ontroerd.
Xiu Deshun – WenYang China 2012
1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 Lg7
Met enige weemoed schrijft Kasparov dat hij in 1997 het Konings-Indisch vaarwel zei nadat hij er eenmaal te vaak mee had verloren tegen Kramnik. Het doet hem deugd dat de opening tegenwoordig weer springlevend is dankzij de successen van Radjabov en de dappere Chinese zwartspeler in deze partij.
4. e4 d6 5. f3 00 6. Le3 e5 7. Pge2 c6 8. Dd2 Pbd7 9. 0-0-0 a6 10. Kbl b5 11. c5 Da5 12. Dc2
Er dreigde 12 … b4 met stukwinst. De afwikkeling 12. Pd5 Dxd2 13. Pe7+ Kh8 13. Txd2 dxc5 belooft wit niets.
12…d5!
In ieder geval ondernemender dan 12 … dxc5 13. dxe5 Pxe5 14. Lxc5 Td8 15. Pd4 Dc7 met gelijke kansen.
13. exd5 b4! 14. dxc6
De eerste stap op weg naar de afgrond. Met 14. Pe4 Pxd5 15. Lf2 kon wit de stand min of meer in balans houden.
14 … bxc3 15. cxd7?
Hierna is wit al bijna verloren, hoe onwaarschijnlijk dat ook lijkt. Speelbaar is 15. Pxc3 exd4 16. cxd7 dxe3 17. dxc8D Tfxc8 18. Pa4 en wits beste kans is misschien 15. d5 cxb2 16. cxd7 Lxd7 17. Pc3 Tfc8 18. Pe4 Pxe4 19. fxe4 Lh6! 20. Dd2 en niet 20. Lxh6? La4 21. Dd2 Dxc5 en zwart wint.
15… Pd5!!
Wat een fantastische zet. Zwart bekommert zich niet om de loper op c8.
16. dxc8D Tfxc8 17. De4?
Kasparov schrijft dat wit zich onderhand had moeten realiseren dat zijn tegenstander niet geïnteresseerd is in het verdedigen van zijn stukken. Wit kon nog net vluchten in een eindspel met enige overlevingskansen na 17. dxe5! Pxe3 18. Dxc3 Dxc3 19. Pxc3 Pxdl 20. Pxdl Lxe5 21. Pf2 Txc5 22. Pd3 Td5 23. Pxe5 Txe5 24. Lc4.
17 … Tab8 18. Lcl Txb2+!
Zwart weet van geen ophouden en offert opnieuw materiaal.
19. Lxb2 Tb8 20. Kal Txb221. Pxc3
Na 21.Dxd5 komt 2l … c222.Tcl Db4 met mat in enkele zetten.
21 … Dxc3 22. Dd3 exd4!
Er zijn meer zetten die winnen, maar dit is de mooiste.
23 Dxc3 dxc3 24. Txd5
24 … Tb8!
‘Gufeld had om deze stelling kunnen bidden’, schrijft Kasparov. ‘Wit heeft een toren meer, er staan geen dames op het bord, maar toch is de loper op g7 rechter, jury en beul.
25. Td8+
Of 25. a4 c2+ 26. Ka2 cl P+ 27. Ka3 Tb3 mat.
25 … Txd8 26. Kbl Td2 27. g3 Ld4 Wit geeft op.
Voorpret
Het is nog niet zover maar we kijken nu al uit naar het 75e Tata Steel Chess Tournament dat in januari in het winderige Wijk aan Zee zal worden gehouden. Er zijn vele aspecten voor die voorpret maar eentje is daar nu al uit te lichten: de confrontatie tussen wereldkampioen Viswanathan Anand en de nummer één van de wereld Magnus Carlsen. Anand is vijfvoudig winnaar van dit toernooi en Carlsen doet voor de tiende maal op rij mee! Onlangs speelden zij twee keer tegen elkaar in het Masters-toernooi in Sao Paulo en Bilbao. Carlsen won met 1,5-0,5 en de winstpartij werd op 20 oktober in deze rubriek behandeld met als slotzin: ‘Een typische overwinning die nog meer druk legt op de volgende ontmoeting’. Maar die remisepartij was ook interessant. Carlsen bereikt al snel na de opening volkomen gelijk spel.
V. Anand – M. Carlsen, na 14…Lf6-g7
Het witte centrum wordt spoedig ondermijnd en het zwarte loperpaar is een grote kracht op de lange termijn. De stelling is in evenwicht als wit niet te ambitieus is: 15.e5 dxe5 16.Pxe5 Pxe5 17.dxe5 Ta-d8 18.De3 Lxg2 19.Kxg2 c6 en beide partijen hebben iets om door te spelen. Anand wil echter voorlopig niet vereenvoudigen en houdt de opties nog even open.
15.Dc2 c5! 16.b3 cxd4 17.Pxd4 a6
waarmee zwart in het drie rijen systeem terecht komt. Het draait in de volgende fase om het punt d6.
18.Dd2 Tf-d8 19.De3 Ta-b8 20.Td2 Pf6 21.Lf3 Dc7 22.Te-d1 Pd7 23.Lg2 Tb-c8 24.Lh3 Te8 25.Pe2 Lf8 26.h5 Pf6 27.hxg hxg 28.Lg2 La8 29.Lf3 Dc5!
Zwart haalt eventuele aanvalskansen via de h-lijn er uit. Zijn twee zwaktes op b6 en d6 worden in de loop van de volgende fase opgeruimd en hij behoudt zijn troef: het loperpaar.
30.Dxc5 Txc5! 31.Pa4 Tc7 32.Pxb6 Lxe4 33.Kg2 Tb8 34.Pa4 d5! 35.cxd5 Lxf3+ 36.Kxf3 Pxd5
Zwart heeft het goed gedaan vanaf diagram 1: al zijn stukken staan goed en hij heeft geen zwaktes. Hij kan met Lb4 de torenverdubbeling irriteren want veld c2 is een mooi invalsveld. Dat sterke paard op d5 doet mee aan aanval en verdediging. Wit zou met 37.Pd4 Lb4 38.Te2 stevig kunnen gaan staan maar ook niet meer dan dat, hij besluit echter Pd5 te ruilen.
37.Pf4?! Pxf4 38.gxf4 Tb5
Vanaf dit moment is het duidelijk dat zwart beter staat maar wit heeft fijntjes aangevoeld dat alles nog net binnen de remisemarge blijft.
39.Pb2 Tf5 40.Pc4 g5 41.Td4 Kg7 42.Tg1 Lc5 43.Te4 Kf6 44.Txg5 Txg5 45.fxg5+ Kxg5 46.Pe3
Dat kan ook, evenals 46.Te5+ Kf6 47.Ke2 Tc6 48.f4 en wit blijft met de toren op de vijfde rij. Beide spelers weten nu dat de remise een feit is en spelen voor het publiek door tot er niets meer op het bord staat, de ultieme vorm van remise.
46…La7 47.Tc4 Txc4 48.Pxc4 Kf6 49.b4 e5 50.a4 Ke6 51.b5 e4+ 52.Kxe4 axb5 53.axb5 Lxf2 54.b6 f5+ 55.Kf3 Lxb6 56.Pxb6 f4 57.Pd5 Kxd5 58.Kxf4
en het einde is een feit.
In het komende Tata-toernooi doen vijf van de zeven hoogst geplaatste schakers op de wereldranglijst mee: Carlsen, Aronian, Anand, Caruana en Karjakin. En natuurlijk wat grote talenten uit China, wereldkampioene Yifan Hou, en India, Pentala Harikrishna. De Nederlandse driekleur wordt vertegenwoordigd door Anish Giri, Loek van Wely, Ivan Sokolov en Erwin l’Amien natuurlijk hopen we dat ze het goed gaan doen of in ieder geval een mooie scalp bemachtigen.
In de B-groep zien we een mix van routine en aanstormend geweld. Jan Timman (winnaar in 1981 en 1985), Pedrag Nikolic (winnaar in 1989 en 1994) nemen het op tegen de nummers één tot en met drie van het laatste junioren-WK Alexander Ipatov, Richard Rapport en Nils Grandelius. Ook Robin van Kampen (achttien jaar) speelt in deze groep mee en we zullen zien of hij de stijgende lijn in zijn spel van het laatste jaar kan vasthouden.
Groep-C mag dan wel Groep-C heten maar is sterker dan menig toptoernooi. Hier gaan Mark van der Werf, Twan Burg en David Klein het Nederlandse schaak vertegenwoordigen.
En dan natuurlijk die bijna twee duizend schakers vanuit alle werelddelen, waar inmiddels vele bekenden bij zitten. Maar toch, we kijken bovenal reikhalzend uit naar de volgende ontmoeting tussen Anand en Carlsen.
We zouden nog terugkomen op de Grand Prix die deels in Sao Paulo en in Bilbao verspeeld werd en we verlieten u met een redelijk grote voorsprong voor de Italiaan Caruana, toch wel de openbaring van dit toernooi. Maar net als de vorige keer werd hij toch weer achterhaald door Magnus Carlsen, de echte wereldkampioen, al had deze er wel een tiebreak voor nodig,zoiets als penaltyschieten en dus deels geluk en deels klasse. De inhaalrace van Carlsen kreeg o.a gestalte door een revanche voor de nederlaag tegen Caruana in Sao Paulo en een vechtzege op Vallejo: Carlsen-Vallejo 1.e4 e6 2.d4 d5 3. Pc1 Lb4 4.exd exd 5. Ld3 Pf6 6.Pge2 Lg4 7.0-0 0-0 8.f3 Lh5 9. Pf4 Lg6 10. Pxg6 hxg 11. Pe2 Te8 12. Lg5 Le7 13. Pg3 Pbd7
Er is nog weinig opzienbarends gebeurt maar dat ligt Carlsen wel: scoren vanuit het niets. 14.f4 Ph7 15. Df3 c6 16. h4 Pdf8 17. Tae1 Dc7 18. Lxe7 Txe7 19. Te5 f6 20. Txe7 Dxe7 21.h5 Door de passiviteit van zwart kan wit gaan aanvallen gxh 22.Dxh5 Df7 23. Dg4 natuurlijk ruilt wit niet g6.24. Pf5 Kh8 25.Ph4 f5 26. Dh3 De6 27. Kf2 Te8 28. Pf3 Te7 29. Pe5 Pd7 30. Th1 Pxe5 31.dxe c5 32. b3 c4 33. bxc dxc 34. Le2 g5 zwart probeert een tegenstoot 35.g3 Db6+ 36. Kg2 De3 Hier verzuimt zwart zijn kans te grijpen met Dc6+ en moet wit kiezen tussen Lf3 of Kf1 en het ziet er beter uit voor zwart dan na De3. 37. Kf2 Tf7
Vallejo raakt de draad kwijt, nodig was De4 38. Dh5 Dxg3 een zinloze exercitie: 39. Dxf7 Dxf4+ 40. Kg2 Dc4+ 41. Lf3 Dxc2+ 42. Kg3 f4+ en 1-0, bepaald niet te vroeg. Opvallend was toch wel dat wereldkampioen Anand er eigenlijk niet aan te pas kwam zodat , na zijn enigszins gelukkige overwinning op Gelfand in de match om de wereldtitel , toch wel geconstateerd moet worden dat hij niet de allure meer heeft van de grote wereldkampioenen uit de dagen van Olim. Over dit toernooi en uiteraard ook over de Olympiade en het toernooi in Londen was ook weer uitvoerig te lezen in CHESS (www.chess.co.uk dan wel voor wie zich wil abonneren ) met vele partijen met deskundig commentaar, vaak van de spelers zelf. In Istanbul was het natuurlijk een geweldige schaakreünie waarbij de Olympische gedachte voorop ging dat deelnemen belangrijker is dan winnen zoals het team van Burundi dat er niet in slaagde in elf wedstrijden ook maar één matchpunt te veroveren. Maar terug naar CHESS: zeer leesbaar met ook veel foto’s en nieuws naast de bekende rubrieken met schaakproblemen, eindspelen en natuurlijk de partijstellingen waarbij je vaak onmiddellijk ziet wat de grootmeesters in de partij niet zagen , een misplaatst maar therapeutisch genoegen en dat geldt nog meer voor de rubriek met blunders waarin bv een grootmeester toestaat dat zijn koning op e6 schaak krijgt door Dg4 met een ongedekte dame op c8 (blunders your granny would make) Voor wie echt grondig wil studeren is er natuurlijk altijd de rubriek van Daniel King How good is your Chess , kortom, met dit maandelijkse blad zal iedere schaakliefhebber de winter wel weer doorkomen.
Probleem 2398 is een driezet van M. Diot:
En de sleutelzet van probleem 2396 was 1. Dh8!
|
Voor beginners A5940 Wit aan zet wint geforceerd, hoe?
|
Voor gevorderden B5940 Zwart aan zet wint, hoe?
|
Het jaarlijkse Univé toernooi in Hoogeveen is gewonnen door de Amerikaanse kampioen Nakamura. Nakamura speelde in de kroongroep een dubbele vierkamp met Giri, Tiviakov en wereldkampioen bij de vrouwen Hou Yifan. De toernooiorganisatie hanteerde een prachtige formule: een sterke damesschaker: Hou Yifan, een sterke jeugdspeler: Giri, een sterke Hollandse speler: Tiviakov en een sterke internationale schaker: Nakamura.
Nakamura won het toernooi met overmacht met 4,5 punt uit 6, daarna kwam Tiviakov met 3 punten, Giri, 2,5 punt en als vierde Hou Yifan met 2 punten. De Amerikaanse kampioen versloeg ook de vrouwenwereldkampioen Hou Yifan.
Nakamura – Hou Yifan
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 e6 6. g4 h6 7. Tg1 e5?! (Een nieuwtje in de Keres-aanval in de Siciliaan dat geen navolging verdient.) 8. Lb5+ Pbd7 9. Pf5 a6 10.Lxd7+ Dxd7 11. g5 Pxe4 12. Pxg7+! Lxg7 13. Pxe4Dc6 14. Dd3! (Beter dan 14. Pxd6+ Ke7 15. Pxc8 Taxc8 16. c3 Tcd8 17. Dg4 hxg5 18. Lxg5+ Lf6 19. h4 Lxg5 20. Dxg5+ Df6 met remisekansen voor zwart.) 14. … Ke7 15. gxh6 Lxh6 16. Lxh6 Txh6 17. De3 Th5 18. Td1 (Beter dan 0-0-0.) 18…Lf5 19. Pg3
19. …Lxc2? (Hou Yifan gaat in de fout. Beter is 19. …Tah8. Nu wint wit een stuk.) 20. Pxh5 Lxd1 21. Kxd1 Dd5+ 22. Ke2 Dxa2 (Twee pionnen tegen een stuk en de witte koning staat niet veilig, zal Hou Yifan gedacht hebben. Onderschat is de aanval van wit.)
23. Dg5+ Kd7 24. Df5+? (Een slappe zet waardoor er tegenkansen komen voor zwart. Gemakkelijker is 24. Tc1! Dxb2+ 25. Kf1.) 24. … Ke7 25. Dc2 Da5 26. Pg3 Db5+ 27. Kf3Dc6+ 28. De4 Th8 (Hou Yifan had 28. …Dxe4+ 29. Kxe4 Tc8 30. h4 Tc4+ 31. Kf3 Tf4+ 32, Kg2 d5 moeten proberen. Een zwarte actieve toren tegen een passieve koning geeft remisekansen.) 29. Pf5+ Kd7 30. h4 Db5 31. Td1 Dxb2 32. Pxd6 Kc7 33. Pc4 Db5 34. Pxe5 f6 35. Tc1+ Kb8 36. Tb1 f5 37. Dxf5 Dd5+ 38.De4 Tf8+ 39. Ke3 Dc5+ 40. Dd4 Dxd4+ 41. Kxd4Tf4+ 42. Ke3 Txh4 (De pion die wit nog heeft geeft de doorslag.) 43. f4 Kc7 44. f5 Kd6 45. Pg6! Th7 46. Td1+ Kc7 47 . Kf4 b5 48. f6 Tf7 49. Ke5 1-0
Het open toernooi met 78 spelers, onder wie vele grootmeesters en meesters, werd gewonnen door grootmeester l’ Ami uit Woerden. In de slotronde versloeg hij met zwart grootmeester Nijboer, die één punt voorsprong had.
