Ben ik nou zo dom, of zijn zij nou zo slim?

Zaterdag 30 november komt de Bondsraad bijeen en de belangrijkste onderwerpen zijn de discussienota over de Toekomst van de KNSB en de begroting/jaarplan 2014.

Mijn aandacht gaat vooral uit naar de discussie over de Toekomst van de KNSB en de organisatie van deze brede discussie. Maar eerst drie bijzondere constateringen.

‘Zwarte’ leden, beleid mislukt?

Jarenlang is in de Bondsraad heftig gediscussieerd over de aanpak van zwarte leden en eind 2012 heeft het KNSB bestuur nieuwe wetgeving opgesteld met bijbehorende regels voor handhaving. Begin februari werd alles, soms tegen wil en dank, aangenomen. Het KNSB bestuur is van mening dat het aantal zwarte leden ca. 15% van het bestand is en daarom moest hierin drastisch verandering komen.

Moeten we aan het eind van het eerste jaar met de nieuwe regels voorzichtig gaan concluderen dat, nu het aantal verenigingsleden weer met 1,5 % gedaald is en men voor de komende jaren ook uitgaat van een verdere daling, het nieuwe beleid is mislukt? De dalende trend is in 1993 ingezet en nog steeds , na 20 jaar, niet teneinde. Het aantal verenigingsleden ligt nu al onder de 17.000 grens! Beschouwt men het nieuwe beleid zelf ook al als mislukt? Wordt er geen verantwoording over afgelegd? Misschien toch een verkeerde prioriteit met een verkeerde aanpak? Dan is het zonde van de kostbare tijd die er de afgelopen jaren aan is besteed en hebben de heftige discussies de onderlinge verhoudingen in sommige gevallen ook geen goed gedaan.

Recreatief lidmaatschap, herhaling van zetten?

 

In de stukken lezen we ook dat het KNSB bestuur dit jaar geen werkgroep ‘Differentiatie Lidmaatschappen’ kon samenstellen door gebrek aan interesse en dat geen van de regionale bonden bereid was een proefproject te starten met een recreatief lidmaatschap! Na jarenlange discussies in de Bondsraad waarbij zelfs de voorvechter van het recreatief lidmaatschap, de HSB, moest afhaken wegens gebrek aan steun in de eigen achterban, zijn we weer helemaal terug bij af. Dan dit onderwerp maar inbrengen bij de werkgroep Toekomst van de KNSB, dan kunnen we er tenminste over blijven discussiëren.

Huisvesting

Ook dit dossier kent een ‘never ending story’ in de Bondsraad. Voor de zoveelste keer is er een rapport gemaakt. Dit keer door een nieuwe werkgroep Huisvesting, waarvan ook een KNSB bestuurslid lid was.

Het KNSB bestuur nam het advies van de werkgroep niet over en merkte fijntjes op dat er in de werkgroep ook geen unanimiteit bestond. Bestuurlijk niet zo netjes natuurlijk. Maar ook de leden van de Werkgroep hadden beter moeten weten.

Praathuus oude stijl

Als je je realiseert hoeveel tijd de afgelopen jaren is besteed aan bovenvermelde drie onderwerpen dan begrijp je waarom we keer op keer achterstand oplopen omdat aan nieuw beleid nauwelijks wordt toegekomen.

Discussienota Toekomst KNSB

 

Bijzonder blijkt nu de samenstelling van de werkgroep. Welke criteria gehanteerd zijn voor het selecteren van leden van de werkgroep is onduidelijk. De lezing van het rapport schept hierin enige duidelijkheid, veel theorie en weinig praktijk. Dat de voorzitter van de KNSB ook de voorzitter van de werkgroep werd, blijkt later tot enige verwarring aanleiding te geven.Op een bijzondere manier werd in februari besloten om een werkgroep in te stellen die een discussienota moest maken over de Toekomst van de KNSB. Het moet een brede discussie worden waaraan iedereen mee moet kunnen doen.

Naast de voorzitter blijkt ook de directeur van het Bondsbureau lid van de werkgroep te zijn. Twee heren met twee petten?? (Het valt op dat bij de werkgroep Huisvesting een zelfde tactiek werd toegepast? )

Besloten werd in de stilte van de studeerkamer de discussienota samen te stellen. De helft van het rapport beschrijft de algemene (maatschappelijke) ontwikkelingen en in het kort de geschiedenis van het schaken. Het oogt enigszins ‘’wetenschappelijk” met voetnoten en al. Maar inhoudelijk kan dit de wetenschappelijke toets der kritiek niet doorstaan. Op het internet zijn er al voldoende opmerkingen over gemaakt.

De KNSB telt dertien regionale bonden en vijf bijzondere bonden, maar alleen de SBO wordt meerdere malen genoemd. Heeft men geen contact gehad met de andere bonden?

In de tweede helft van het rapport worden veel aanbevelingen gedaan, verdeeld over 15 groepen. Voor elck wat wils, rijp en groen door elkaar. Enkele onderwerpen worden handig omzeild om discussie hierover te voorkomen.

Van subsidie denken naar statistiek denken

Wat is de nu kern van de nieuwe boodschap?

Het doel van de aanbevelingen is de KNSB toekomstbestendig en duurzaam te maken. Hierbij dienen parallel twee strategieën te worden gevolgd : investeren in kwaliteit en investeren in kwantiteit. Er zijn twee belangrijke doelen: de uitval bij de jeugd na het 12de jaar te verminderen en meer leden in de 35+ groep.

Geen heldere boodschap en communicatief zwak. De doorsneevereniging zal zich afvragen of zij hier concreet iets mee kunnen. En het beantwoorden van die vraag zal niet eenvoudig zijn. Immers het gaat niet om het behalen van incidentele successen maar om een structurele verandering van het ledenbestand. Iemand zei laatst dat op deze manier het subsidie denken vervangen wordt door het statistiek denken. Studeerkamerwerk.

Communicatie blijft nog steeds een zwak punt bij de KNSB

Het rapport is gedateerd augustus 2013 en is pas recent met de vergaderstukken naar de leden van de Bondsraad gestuurd (waarom niet eerder zoals gevraagd?). Geen nieuwsbericht op de website, geen videoboodschap van de voorzitter, niets. De gewone leden weten helaas nog van niets? Bij de aanbieding van het rapport aan de leden van de Bondsraad gebeurde er ook nog iets vreemds. Het bestuur kwam nog met aanvullende onderwerpen en wilde nog een omissie rechtzetten.

De visie op het Jeugdschaak , ontwikkeld onder leiding van een KNSB bestuurslid, was niet opgenomen. Pijnlijk, maar middels het toevoegen van een bijlage wordt dit rechtgezet. Maar er waren nog meer aanvullingen?!

Het bestuur vindt dat de organisatie van de KNSB ook aan de orde dient te komen als de inhoud van het nieuwe beleid is vastgesteld. Als reden geeft men op dat regionale bonden steeds moeilijker bestuurders en kader kunnen vinden.

(De werkgroep was niet van mening dat de organisatie aan de orde moest worden gesteld. In de werkgroep zaten ook de voorzitter en de directeur!)

Vervolgens is een analyse van het kader noodzakelijk en bij topsport een discussie over het vrouwenschaak. De vraag is ook hoe wij traditie verenigen met het aanpassen aan de nieuwe wereld. De focus moet liggen op de breedtesport.

Het bestuur stelt ook dat een belangrijke vervolgstap zou moeten zijn dat we een beeld schetsen van de Nederlandse schaakwereld over 20 jaar en hoe een schaakvereniging er dan uit ziet.

Slaat men hiermee niet erg door? Moeten we als kleine sportbond onze plaats niet beter kennen? Is dit een vlucht naar voren? We zijn toch geen Shell waar men omgevingsanalyses maakt en toekomstscenario’s ontwikkelt. Het staat ook haaks op de mening van de werkgroep dat de toekomst ongewis is en het daarom weinig zin heeft om een blauwdruk op te stellen. Laten we eerst de komende vijf jaar onze problemen goed aanpakken daar hebben we onze handen meer dan vol aan. Dagdromen kunnen we altijd nog.

De toelichting eindigt als volgt:

Zoals in de inleiding gezegd staat ook een nieuwe beleidsperiode voor de deur. Daarin zal het beleid voor de komende vier tot zes jaar worden gepresenteerd. In het beleidsplan zal een doorkijkje worden gegeven naar de verdere toekomst waarbij rekening wordt gehouden met de door de werkgroep gemaakte analyse, de discussie daarover, bestaande plannen die zich uitstrekken over die periode en de kanttekeningen die het bestuur heeft gemaakt.

Je kunt je afvragen hoe serieus ze de discussie nemen, want ze denderen gewoon door!

In de discussienota wordt de indruk gewekt dat heel veel mogelijk is maar in werkelijkheid zijn de marges smal en financieel kan men zich voorlopig weinig veroorloven. Ook in 2015 en 2016 moet er nog worden bezuinigd!

Deze wijze van handelen lijkt een minachting voor het proces van de brede discussie die men zelf heeft geëntameerd! De brede discussie (met bijbehorende besluiten) moet eerst goed worden afgerond en hetzelfde geldt daarna voor de discussie over de organisatie. Voor het jaar 2015 moet men gewoon een overgangsbegroting maken. Het bestuur zou er verstandig aan doen het meerjarenbeleid met bijbehorende planning & begroting parallel te laten lopen aan de planning cyclus van NOC&NSF , daar krijgt men nu ruimschoots de gelegenheid voor en dit geeft alle ruimte aan de gewenste brede discussie. Bij haastwerk kunnen ze het draagvlak wederom schudden!

De werkgroep heeft ruim de tijd genomen voor de discussienota (die al in augustus gereed was!?) maar die ruimte krijgen de leden waarschijnlijk niet als het bestuur niet op haar schreden terugkeert. (Uit de stukken blijkt dat in de Bondsraad was gevraagd om in september de nota rond te sturen om de discussie met de leden te kunnen starten en berichten op de website te plaatsen.)

De KNSB zou alle leden het discussiestuk moeten sturen , een forum moeten instellen waarop men kan reageren, heldere stukken op de KNSB site moeten plaatsen en binnengekomen vragen op de site moeten beantwoorden etc. Transparantie is toch het modewoord in deze tijd? Een extra editie van Schaakmagazine zou ook niet misstaan.

Uit bovenstaande merk je ook dat het verwarrend is als de voorzitter en de directeur ieder twee petten op hebben. Men moet niet te politiek willen handelen, er moet één goede discussienota komen waar alles in staat en daarmee moet men het land in gaan met een duidelijke boodschap. Straks komt de Bondsraad ook nog met aanvullingen en dan hebben we drie verschillende documenten die elkaar deels tegenspreken. Dat is toch een ramp!

Organisatie van de brede discussie ontbreekt

Als je de nota leest moet er veel veranderen en moeten we ons aanpassen aan de nieuwe tijd.

Je zou verwachten dat men dan zelf het goede voorbeeld geeft en dat de werkgroep het ‘veld’ betrekt bij het opstellen van de nota. Je zou ook verwachten dat de brede discussie op een moderne manier wordt georganiseerd. Maar niets van dit alles, aan de organisatie van de discussie is nauwelijks aandacht besteed en het opstellen van de nota was klassiek studeerkamerwerk. Men doet het als vijftig jaar geleden! En daar loopt men zelf zo tegen te hoop in de nota!

 

De regionale bonden krijgen de opdracht de nota met de aanvullingen te bespreken met de verenigingen en over de uitkomsten een verslag te maken voor het KNSB bestuur. De bijzondere bonden moeten maar zien of ze iets met de nota kunnen.

Maar waar blijft het onderwijs (BO, VO )? Waar blijft de jeugd? Waar blijven de topsporters? Waar blijven de schaakjournalisten? Waar blijven andere instellingen en informele organisaties die zich met schaken bezighouden? Waar blijven de kader- en commissieleden etc. etc. Niet aan gedacht of bewust genegeerd zoals vijftig jaar geleden.

 

Het KNSB bestuur moet laten zien dat het menens is en het land in trekken om de nota toe te lichten op voorlichtingsavonden en vooral op de website verslag doen van de bevindingen. Zij moeten weten wat de leden vinden en zelf de haalbaarheid inschatten van belangrijke beleidsvoornemens. Ze moeten huidige structuren proberen te doorbreken en zij dienen er te zijn voor alle leden en niet alleen voor bestuurders en bondsraadleden. Want de afgelopen tien jaar hebben we toch één belangrijke les geleerd en wel dat als er voor de plannen uit Haarlem geen draagvlak is bij de verenigingen en de leden, ze bij voorbaat kansloos zijn!

Het bestuur moet moderne methoden en technieken inzetten om de boodschap goed over te brengen, rekening houdend met de diverse doelgroepen. Ze moeten in de eerste plaats zorgen voor een goed product , in dit geval een goed verhaal met een goede nota en daarna is het een kwestie van goed presenteren en vooral leden stimuleren mee te denken.

Maar zover zijn we helaas nog lang niet.

Houdbaarheidsdatum verstreken

Ruurd Kunnen , lid van de werkgroep, schreef recent een column over de houdbaarheid van trainers, (schaak)bestuurders etc. Hij schrijft o.m. :

Gelukkig denkt de KNSB na over de toekomst. Ik denk dat verlopen houdbaarheidsdata niet het geringste deel van het probleem zijn. Er zijn bestuurders die, alle goede bedoelingen ten spijt, het schaken nog net zo organiseren als 30-40 jaar geleden. De jeugd van tegenwoordig kan zich wel iets spannenders voorstellen.

Als we kijken naar de samenstelling van de werkgroep, de kwaliteit van het geleverde werk, de separate aanvullingen van het bestuur en het ontbreken van een goede wijze van aanpak van de discussie zouden we hetzelfde kunnen opmerken over de leden van de werkgroep en de bestuurders. Maar dat doen we niet! Het is beter iedereen aan boord te houden. Een mens is nooit te oud om te leren!

Maar het moet wel beter en het kan ook beter. Nu is het nog te veel herhaling van zetten. Enkele jaren geleden werd in de Bondsraad besloten dat het Bondsbureau exitinterviews zou houden van leden die hun lidmaatschap opzegden. Dit is een korte periode uitgevoerd en verdween weer geruisloos van de activiteitenlijst?

Wat is er gedaan met de ervaringen van het Masterproject, het SpeelZ-project., met schoolschaakrapporten en met ruim drie jaar ervaring met het Slim.nl project etc?

Bij NOC*NSF heeft men veel ervaring met sportbonden die een moeilijk veranderingsproces zijn doorgegaan. Het is voor mij een groot raadsel waarom van deze expertise geen gebruik is gemaakt.

Als men geen brede discussie wil met alle geledingen of als men er geen tijd voor heeft dan moet men de brede discussie gewoon afblazen. Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.

Openheid

De schaakwereld is overwegend een conservatief bolwerk waar men liever geen pottenkijkers wil. Dat blijkt wel uit de wijze waarop men omgaat met de discussienota. Ook de regionale bonden hebben nog niets gepubliceerd op hun websites.

Dank zij een Bondraadslid zijn nu voor het eerst de vergaderstukken voor de komende Bondsraadvergadering openbaar gemaakt. Ze zijn ’s nachts stilletjes ‘deepdown’ op de KNSB site geplaatst en niemand mag het klaarblijkelijk weten. Het lijkt wel of het de bedoeling is dat deze stukken niet door gewone leden worden gelezen.

(Klik hier voor de vergaderstukken voor de komende vergadering van de Bondsraad)

Modernisering website

Blijkens de stukken heeft de KNSB het voornemen om de website te moderniseren en meer artikelen en nieuws te gaan publiceren.

De hele wereld is in de ban van de historische match Anand-Carlsen, behalve de KNSB. Ook speelt tegelijkertijd het EK Landen voor dames en heren, de KNSB bericht er nauwelijks over. Gelukkig kunnen onze schaakliefhebbers hun hart op halen op Schaaksite.nl en op de nieuwe site NewsAboutChess.nl waar dagelijks nieuwe bezoekrecords worden gebroken!! De stukken worden met veel passie en plezier geschreven door verschillende auteurs en zijn van hoge kwaliteit! Klasse! En het is nog interactief ook!

In India wordt momenteel schaakgeschiedenis geschreven met een belangrijke impuls voor de schaaksport, met name voor de jongeren. Iedereen wil hiervan toch getuige zijn. De achterstand die de KNSB met de huidige website oploopt wordt als maar groter, bijna niet meer in te halen. De vorig jaar aangekondigde nieuwe website voor de jeugd werd voorlopig met een jaar uitgesteld.

Niet opschrijven op papier maar gewoon gaan doen, waar wachten we nog op? En dit geldt voor meer onderwerpen uit de nota.

De beste stuurlui staan aan wal

Natuurlijk staan de stuurlui, zoals ik, aan wal, maar als het schip verder in de problemen dreigt te komen door het gedrag van de kapitein en zijn bemanning moet ook deze mening gehoord kunnen worden. En dat kan gelukkig via Schaaksite.nl

Schoolschaak

Zoals bekend ben ik al jaren van mening dat er voor het schaken en schaken leren op onze basisscholen veel meer aandacht moet komen, dat er een nieuwe structuur moet worden opgebouwd en dat dit bij de KNSB, om meerdere redenen, ook de hoogste prioriteit zou moeten krijgen. Een sterke basis is immers het begin van een nieuwe toekomst. Maar helaas.

Het bestuur begaat echter een strategische blunder, of in schaaktermen: zij maken een enorme beginnersfout. Kinderen leren op schaakles dat als je wilt aanvallen, je er eerst goed voor moet zorgen dat je verdediging op orde is. En wat stelt het bestuur nu voor?

Aanbeveling 1 – Schaken op school en in de buurt

a. Zorg dat het schoolschaken en het schaken in de buitenschoolse opvang in stand blijft.

Besteed meer tijd en aandacht aan het Voortgezet Onderwijs.

Het schoolschaken is nog bij lange na niet op orde, de ambities m.b.t. het SpeelZ-project zijn de afgelopen jaren steeds neerwaarts bijgesteld en nu wil men al meer tijd en aandacht gaan besteden aan het Voortgezet Onderwijs. Terwijl de afgelopen jaren al veel tijd en geld (meer dan 100.000 euro van Slim.nl) in het Voortgezet Onderwijs is geïnvesteerd zonder dat er iets over de resultaten wordt vermeld in de toekomstnota. Wel merkt men nu op dat er een structuur ontbreekt voor het schaken in het VO!?

Hoe dit komt? Wel eenvoudig omdat er in de werkgroep nauwelijks kennis, ervaring en informatie aanwezig is over het schoolschaak in Nederland! Rapporten lezen ze misschien wel, maar ze doen er relatief weinig mee en ze hebben zelf waarschijnlijk ook geen nader onderzoek gedaan naar de huidige situatie.

Mijn conclusie was u reeds duidelijk geworden : Ik ben niet dom en zij zijn niet slim!

Volgende week nieuws over nieuwe initiatieven voor het schoolschaak!

Bronnen: diverse websites met plaatjes van de Fabeltjeskrant