Schaakrubrieken weekend 4 oktober 2014
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Een onberaden brief
Toen de Georgiër Baadur Jobava onlangs het Tsesjkovsky Memorial in Sotsji won, verwachtte ik iets moois van hem voor deze rubriek te vinden, want Jobava is een van de meest originele spelers die er in de schaakwereld rondlopen. Het viel een beetje tegen. Jobava had sterk gespeeld, maar een erg spectaculaire partij was er deze keer niet bij.
Dan maar een partij van Tsesjkovsky zelf, dacht ik, ook omdat ik meteen wist welke ik zou kiezen. De mooie traditie van al die Russische Memorial-toernooien brengt je terug naar de klassieken.
De RusVitaly Tsesjkovsky stierf in 2011 aan het bord tijdens een rapidtoernooi in Krasnodar. Hij was 67 jaar oud. Zijn voormalige leerling Vladimir Kramnik schreef dat Tsesjkovsky te veel van schaken hield om de successen te behalen die met zijn grote talent overeenkwamen. Hij bestudeerde schaakstellingen louter om de vreugde van de waarheidsvinding en hij had volgens Kramnik ‘wedstrijdmentaliteit nul’ en een volstrekt onvermogen om te slijmen met de schaakbureaucraten. Ondanks die handicaps was Tsesjkovsky twee keer kampioen van de Sovjet Unie.
Het voorspel van zijn partij tegen Walter Browne uit het interzonale toernooi in Manila in 1976, was in 1975, toen Browne in het Amerikaanse kampioenschap met zwart van Robert Byrne won. Een lezer van het Amerikaanse tijdschrift Chess Life schreef daarna later in de vraag-en-antwoordrubriek van Larry Evans dat Byrne groot voordeel had kunnen bereiken als hij niet 12. Lf4 had gespeeld, maar 12. Lf2. Evans was het met de briefschrijver eens.
Browne liet het er niet bij zitten en schreef zelf ook een brief naar Chess Life, om aan te tonen dat hij ook na 12. Ld2 zou hebben gewonnen. Zijn laatste zin was: ‘Schrijven kan ook werk zijn’, een sneer naar Evans.Die brief was al wel geschreven, maar nog niet gepubliceerd toen Tsesjkovsky in Manila de door de eerste briefschrijver aanbevolen zet 12. Lf2 deed. Browne deed wat hij in zijn eigen brief had aanbevolen en binnen de kortste keren stond hij verloren. Hij werd verschrikkelijk ingemaakt.
Evans publiceerde die partij natuurlijk en als ultieme wraak op Browne publiceerde hij ook een lezersbriefje waarin naar zijn persoonlijke score tegen Browne werd gevraagd. Evans gaf graag antwoord: vijf keer gewonnen, twee keer verloren. Het was een pittige discussie die nu niet meer gevoerd zou kunnen worden. Met een modern schaakprogramma zou Browne in één oogopslag zien dat hij het mis had in zijn brief.
Vitaly Tsesjkovsky – Walter Browne, Manila 1976
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Le3 e6 7. Le2 Pbd7 8. g4 h6 9. f4 b5 10. g5 hxg5 11. fxg5 Th3 12. Lf2 In Robert Byrne – Browne, Amerikaans kampioenschap 1975, stond zwart na 12. Lf4 b4 goed. 12…Txc3 Hier gaat 12…b4 niet wegens 13. gxf6 bxc3 14. Pxe6. Het verschil met de partij tegen Byrne is dat zwart met wits loper op f4 het sterke 14…Dxf6 zou hebben. 13. gxf6 Th3 14. Pxe6
14…Da5+ In zijn brief schreef Browne dat zwart hier gewonnen staat. Tsesjkovsky had beter gekeken. 15. c3 fxe6 16. fxg7 Lxg7 17. Dxd6 Wit heeft groot voordeel. Zijn aanval is meer dan een stuk waard. 17…Th6 Na 17…Lxc3+ komt 18. Kf1 en na 17…Txc3 18. Lh5+ gaat zwart mat. 18. Tg1 Lf8 Na 18…Le5 had wit waarschijnlijk de sterke menselijke zet 19. Dc6 gedaan en niet de ingewikkelde computervariant 19. Lh5+ Txh5 20. Dxe6+. 19. Tg8 Dd8 20. 0-0-0 De7 21. Dc6 Tb8 Wat zwart ook doet, wits aanval is overweldigend. 22. La7 Kf7 23. Tg2 Tb7 24. Dxc8 Txa7 25. Tf1+ Pf6 26. e5 Dd7 27. Txf6+ Txf6 28. Lh5+ Tg6 29. Lxg6+ Ke7 30. Dc5+ Zwart gaf op.
Jobava, de origineelste topspeler van deze tijd
Het tijdschrift New in Chess vroeg de Indiër Parimarjan Negi wie zijn favoriete speler was. Zijn antwoord zal sommige lezers hebben verrast: ‘Als ik naar de moderne grootmeesters kijk, moet ik zeggen dat ik grote waardering heb voor de Georgiër Baadur Jobava. Zijn partijen laten me geloven dat het schaakspel nog niet stervende is.’
Het is een aanbeveling die warme ondersteuning verdient. Jobava is misschien niet de sterkste, maar wel de origineelste topspeler van deze tijd. Hebt u geen tijd of zin om openingstheorie te bestuderen?
Speel Jobava’s partijen na en er gaat een nieuwe wereld open. Een waarschuwing is daarbij op zijn plaats. Wie zijn ideeën in de opening probeert te kopiëren, zou kunnen merken dat ze alleen in de handen van de bedenker succesvol zijn.
Vanaf volgende week zondag beginnen in Hoogeveen de twee Univé-matches, die in de plaats zijn gekomen van de vroegere vierkamp. Anish Giri ontmoet Alexei Sjirov en Jan Timman neemt het op tegen Jobava. Beide tweekampen zijn interessant, al kijk ik vooral uit naar de zes gevechten tussen de klassiek geschoolde Timman en de tot geen enkele school behorende flierefluiter Jobava. Timman zal het niet gemakkelijk krijgen.
Er is nog een reden om waardering voor Jobava te hebben. Vaak klinkt de klacht dat de huidige topgrootmeesters saaie jongens zijn, die zich onmiddellijk na hun partij in het hotel achter hun laptop verstoppen. Tijdens het laatste Tata-toernooi merkten de bezoekers van het nachtcafé in Wijk aan Zee dat Jobava uit ander hout is gesneden. Meestal deed hij daar het licht uit om enkele uren later, ogenschijnlijk zo fris als een hoentje, een wonderbaarlijke partij
te winnen.
Jobava – Savtsjenko David Bronstein memorial, Minsk 2014
1. d4 Pf6 2. Pc3 d5 3. Lf4
Een vroeg afscheid van de gebaande paden.
3 … a6 4. e3 g6 5. h4 Lg7 6. h5! Pxh5 7. Txh5 gxh5 8. Dxh5
Wit heeft een kwaliteit geofferd voor compensatie die vooralsnog weinig concreet is. Toch denk ik dat Savtsjenko zich al ongemakkelijk zal hebben gevoeld.
8 … c6 9. Pf3 h6 10. 0-0-0 Pd7 11. Dh2!
Dreigt damewinst met 12. Lc7 en ontmoedigt de natuurlijke zet 11 … Pf6, waarna 12. Lc7 Dd7 13. Pa4 onaangenaam is.
11 … Pf8 12. Lc7 Dd7 13. Le2 Pe6 14. Le5 b5 15. Th1 f6 16. Lg3 Pg5 17. Pe1 0-0 18. Pd3 Df5
Een moeilijke beslissing. Na 18 … Da7 verdedigt zwarts dame niet mee, maar op de koningsvleugel kan zij een doelwit worden.
19. Lf4 a5 20. Pc5 Dh7 21. g4 Dg6 22. Lc7 b4?
Dit kan niet goed zijn. Zwart maakt velden vrij voor het paard op c3, het enige witte stuk dat niet meedoet aan de strijd.
23. P3a4 e5 24. Pb6 Ta7 25. Ld6 Te8 26. f4 Pf7
27. g5!
Een prachtzet. Niet goed is nu 27 … hxg5? 28. Lh5 Df5 29. Pxc8 Txc8 30. Lg4! en na 27 … fxg5 28. Pxc8 Txc8 29. Lxe5 Pxe5 30. dxe5 is zwarts koningsstelling onverdedigbaar.
27 … Pxd6 28. Lh5 Df5 29. gxh6! Tee7
Hierna gaat het hard. Met 29 …exf4 30. Lxe8 Txe8 31. hxg7 Txg7 kon hij de strijd rekken.
30. hxg7 Txg7 31. fxe5 fxe5 32.Pxc8 Pxc8
33. Lg6!
Een passend slot van een zeer creatief gespeelde partij.
33 … Dxg6 34. Dh8+ Kf7 35. Tf1+
Zwart geeft op
Excelsior
Het manuscript van De Koningin, het vijfde boek in de serie Wij presenteren …, waarin alle stukken een voor een met hun eigen boeiende geschiedenis in de schijnwerpers komen te staan, is slechts tien dagen na de deadline ingeleverd en dus kan het bureau opgeruimd worden. De stapels weer geordend weg krijgen duurt bijna net zo lang als ze zijn aangegroeid want je bladert vanzelf nog wat door vanaf de gebruikte bladzij en dan kom je weer iets anders tegen dat de interesse wekt. Medeauteur Yochanan Afek presenteert 60 thema’s die meer inzage geven over het betreffende stuk, zowel verdedigend als aanvallend. Een van die thema’s is het excelsior-thema en we leven nog een keer mee met boeiende artikelen hierover van de experts Harold van der Heijden en Martin van Essen, beiden geroemde componisten. De verhandelingen staan in het blad EBUR (juni 2005), het orgaan van de vereniging voor schaakeindspelstudie. Om te beginnen: wat behelst het thema?
Excelsior is Latijn en betekent: ‘steeds hoger’. Dit thema is dan ook verbonden met het lopen van de pion van het beginveld tot en met de promotie. De bedenker van vele (schaak)puzzels was de Amerikaan Sam Lloyd. Hij had een vriend die beweerde dat hij met een eerste blik op een schaakprobleem direct kon zeggen welk stuk mat ging geven. Dus legde Lloyd hem dit probleem in 1861 voor met de vraag: “Welk stuk denk je dat er niet mat geeft?”
Diagram 1
Wit geeft mat in 5 zetten.
De vriend keek even en zei: “Pion b2!”.
De oplossing is 1.b4 (dreigt 2.Td5/f5 en op de volgende zet mat. Dus 1…Tc5+ 2.bxc5 a2 3.c6 (hernieuwt de dreiging) 3…Lc7 4.cxb7 en 5.bxa8D mat.
Niet alleen een zeer originele oplossing, tevens de introductie van het pure excelsior-thema: de pion loopt zonder onderbreking helemaal door! Sindsdien hebben vele componisten zich laten inspireren door dit thema.
Diagram 2
Wit wint, J. Van Reek 1969.
Niet moeilijk, wel vermakelijk: 1.dxe3 fxe6 2.exd4 exf5 3.dxe5 fxe4 4.exd6 exf3 5.dxe7 fxe2 6.e8D en wit wint middels een zuivere excelsior. Er ontstond een lichte commotie toen bepaalde componisten meenden dat het thema best wat soepeler mocht worden geïnterpreteerd. Als de pion tussendoor even pas op de plaats maakt om dan vervolgens weer door te gaan of als de pion op de derde rij begint. Puristen vonden natuurlijk van niet.
Diagram 3
Mat in 18 zetten, A. Popandopulo 1978.
De meningen van de experts lopen sterk uiteen. Tim Krabbé: “Als de mars wordt onderbroken door een systematische manoeuvre, dan mag het ook als een excelsior gelden.”
John Roycroft: “Iedere afzwakking van het werkelijke thema is ongewenst en wordt doorgaans alleen gewenst door componisten die niet aan de eisen kunnen voldoen”.
Oordeelt u zelf. De oplossing is 1.Td2+ Ke1 2.Td3+ Ke2 3.e4 f4 4.Td2+ Ke1 5.Td4+ Ke2 6.e5 f5 7.Td2+ Ke1 8.Td5+ Ke2 9.e6 f6 10.Td2+ Ke1 11.Td6+ Ke1 e7 Pc7 13.Td2+ Ke1 14.Td8+ Ke2 15.e8D+ Pxe8 16.Td2+ Ke1 17.Td6+ Ke2 18.Te6 mat.
Het is in ieder geval excelsior-achtig.
Nog zo’n twijfelgeval:
Diagram 4
Mat in 13 zetten, H. Rehm 1979
Eerst de oplossing en dan de hamvraag. 1.Pc7+ Ka5 2.Pd5+ Kb5 3.d4 (dreigt 4.Tb4+ Pxb4 5.Pc3 mat) 3…b1P 4.Pc7+ Ka5 5.Pe6+ Kb5 6.dxe5 (dreigt 7.Pd4 mat) 6…Pf3 7.Pc7+ Ka5 8.Pa6+ Kb5 9.exd6 (dreigt 10.Tc5+ Ka4 11.Ta5 mat of na 10…exd6 11.Pc7+ Ka5 12.Pe8+ Kb5 13.Pxd6 mat). Daarom wordt een vluchtveld voor de koning gemaakt: 9…b2 10.dxe7 Tgxg6 (want nu volgt op 11.e8D Tc6). Met een laatste paard manoeuvre onderbreekt wit de zesde rij: 11.Pc7+ Ka5 12.Pe6+ Kb5 13.e8D mat.
Is dit een excelsior of niet? Bij welk kamp wilt u zich aansluiten?
Het sterkste schaaktoernooi aller tijden is natuurlijk regelmatig verspeeld sinds St Petersburg 1914 maar inderdaad is bij de 2014 Sinquefield de hele wereldtop aanwezig al zijn er “maar “ 2 (ex)- wereldkampioenen,vroeger waren er toernooien met 4 stuks. De ELO’s zijn imponerend maar dat wil niet zeggen dat Fischer, Spassky en de twee K’s mindere schakers waren om van Capablanca, Aljechin, Euwe maar te zwijgen.
Caruana startte onwaarschijnlijk met 7 uit 7,verbijsterend, uiteindelijk pas in partij 8 een remise tegen Carlsen, genoeg voor de toernooiwinst .Men sprak zelfs van hypnose vanwege de manier waarop het ging: de tegenstander stortte zich in het eigen zwaard zoals Carlsen: Carlsen- Caruana 1.e4 e5 2. Lc4 Pf6 3.d3 c6 4.Pf3 d5 5. Lb3 Lb4+ 6. c3 Ld6 7. Lg5 dxe 8. dxe h6 9. Lh4 De7 10. Pbd2 Pbd7 11. Lg3 Lc7 Er is nog niets schokkends gebeurd maar enig voordeel heeft witniet 12.0-0 Ph5 13. h3 Pxg3 14. fxg Pc5 met de laatste zetten heeft wit zijn rokadestelling gecompromitteerd en hij besluit nu tot iets drastisch maar dubieus: 15. Lxf7? Kxf7 16. Pxe5+ Kg8 17. Pg6 Dg5 18. Tf8+ Kh7 19. Pxh8 het ziet er allemaal dreigend uit echter 19..Lg4!
Zou Carlsen deze zet gemist hebben? 20. Df1 Pd3! Nu dreigt zwart, bv De3+ dus moet wel 21. Dxd3 Txf8 22. hxg4 Dxg4 23. Pf3 Dxg3 24.e5+ Kxh8 zwart staat beter 25. e6 Carlsen overspeelt zijn hand Lb6+ 26. Kh1 Dg4 27. Dd6 Td8 28. De5 Td5 wit kan eigenlijk al opgeven, het plan dat begon met Lxf7 is totaal mislukt 29. Db8+ Kh7 30. e7 zinloze poging Dh5+ 31. Ph2 Td1+ 32. Txd1 Dxd1 33. Pf1 net als in Tromso: een wereldkampioen moet niet te lang doorspelen….Dxf1+ 34. Kh2 Dg1+ 0-1 ( 35. Kh3 De3+ 36.g3 Dxe7 enz) Quality Chess bestaat nu tien jaar,opgericht door o.a. Jacob Aagaard die zelf ook heel wat prachtige schaakboeken heeft geleverd.
Natuurlijk veel over openingen waar nu eenmaal van alles woelt en wemelt. Maar vooral ook uitzonderlijke boeken zoals het legendarische boek over de WK in San Luis, het beste toernooiboek aller tijden. Nu is er weer een kleinood nl The Secret Life of Bad Bishops van Esben Lund (isbn 979-1-906552-19-0). De goede dan wel slechte loper (in het Engels Bishop) is een bekend thema voor de schaker maar de Deense Meester behandelt dit onderwerp, waar iedere schaker mee te maken krijgt in de partij, op een zeer originele manier waarbij alle fases van de partij behandeld worden. Zo introduceert hij de term DEB, de Double Edged Bishop, d.w.z. een loper die de mogelijkheid heeft zowel goed als slecht te worden, dus eigenlijk een gewoon mens.
Uiteraard zal de speler er naar streven zijn DEB goed te laten zijn maar zelfs de slechte kan hopen op redding… Interessante hoofdstukken bv dat over het kwaliteitsoffer. Veel aandacht ook voor het eindspel waar alles wordt beslist. Dan 30 Oefeningen waar men een vastgestelde tijd over mag doen, gelukkig staan de oplossingen in laatste hoofdstuk. Opnieuw een voltreffer van het team van Quality Chess en men moet ook zeker eens kijken op www.qualitychess.co.uk.
Probleem 2497 is een 3-zet van Haring.
En de sleutelzet van probleem 2495 was 1. Lf4 !
Hans Böhm wint van kroegbaas
Het had een prestigeduel moeten worden in de hoogste klasse van de KNSB-competitie. En Passant uit Bunschoten-Spakenburg was vanuit de derde klasse dankzij gulle sponsors naar de Meesterklasse doorgestoten en werd in 2013 voor het eerst landskampioen. Sissa (Groningen) volbracht de opmars zelfs vanuit de regionale competitie, door Ivan Sokolov en Loek van Wely op een veel te laag niveau te laten meespelen. Doel: landskampioen in 2015. In het zicht van de haven zagen de Groningers hun sponsor zijn budget fors verlagen en zijn ze dit seizoen, zonder grootmeesters, kop-van-jut in plaats van kampioenskandidaat. En Passant won de seizoensopening in Groningen met 7-3.
Namens En Passant won Hans Böhm van Lambertus van de Marel, eigenaar van café Atlantis, een Gronings café waarin heel veel wordt geschaakt. Böhm won de partij in wat in schaaktermen ‘koffiehuisstijl’ wordt genoemd. Van de Marel zal wellicht hebben gedacht: als ik toch moet verliezen, dan maar in de stijl die past bij mijn toko.
Van de Marel-Böhm
1.d4 e6 2.g3 d5 3.Lg2 f5
Böhm houdt van openingen waarvan de theorie de laatste jaren niet heel erg is ontwikkeld.
4.Ph3 Pf6 5.0-0 Ld6 6.Lf4 b6 7.Pd2 0-0 8.Lxd6 cxd6 9.c4 Pc6 10.e3
Richard Vedder suggereert in zijn wedstrijdverslag op Schaaksite 10.cxd5 Pxd5 11.Lxd5 exd5, waarna wit zijn mooie loper op g2 mist, maar de zwakke zwarte pionnenstelling volgens Vedder belangrijker is.
10…Pe7 11.Pf4 g5 12.Pd3 Lb7 13.c5 La6 14.Pb3 Tc8 15.cxd6 Dxd6 16.Te1 Tc7 17.Pe5 g4 18.f3
Dit maakt de witte pionnenstelling op termijn wel heel erg zwak. Als je dan toch die g-pion wilt aanvallen, doe het dan met de h-pion, schrijft Vedder.
18…gxf3 19.Lxf3 Pg6 20.Pd3 Tfc8 21.Le2 Pe4 22.Pf2 Lxe2 23.Txe2
Zwart heeft bijna geruisloos een geweldige stelling opgebouwd, met een super c-lijn en een prachtig paard op e4. Dat had wit er dus beter even tussendoor met 23.Pxe4 kunnen afslaan. Nu hij dat niet gedaan heeft, slaat Böhm toe.
23…Pxg3 24.hxg3 Dxg3+ 25.Kf1
Ook na Kh1 zal zwart met Tg7 en/of f4 voortzetten.
25…Tg7
Dimitri Reinderman en Richard Vedder waren het er na afloop over eens dat het na 25…f4 helemaal afgelopen is voor de witte stelling. Maar dan kom je op het gebied van de psychologie. Als je Tg7 een zeer sterke zet vindt, wat het ook is, dan zoek je niet verder.
26.Tc2 Tf8
27.Pc1
Dit verliest direct. Vedder heeft gelijk dat 27.Dh5 f4 28.Dh3 voor wit de beste verdediging is. Maar de witte koning blijft wel heel bloot tegenover de twee zwarte torens staan.
27…Ph4 28.Pcd3 Pg2 29.Te2 Pf4
Een prachtig serietje paardzetten. Wit maakt er nu een eind aan door zich te laten matzetten. Veel beter heeft hij niet.
30.exf4 Dg1
Mat.
Elders in de stad won BSG met 6-4 van Groninger Combinatie. De thuisclub haalde good-old Joris Brenninkmeijer uit de hoge hoed. De Nederlands jeugdkampioen van 1986 had al zeven jaar geen stuk meer aangeraakt. Hij won van Lars Ootes, die Nederlands jeugdkampioen was in 2010 en 2011. Oud-kampioenen ontmoetten elkaar, maar Brenninkmeijer wist dat niet van Ootes en Ootes wist dat niet van Brenninkmeijer. Misschien raar, maar niet alle schaakgiganten kennen elkaar.
|
Voor beginners A6522 Wat moet wit aan zet doen?
|
Voor gevorderden B6522 Wit aan zet gaat verder met?
|
Onder de oplossers van schaakstellingen is een groep die zich niet waagt aan het oplossen van gecomponeerde schaakproblemen. Een andere groep houdt niet zo van het oplossen van partijstellingen en lost alleen de problemen op. Oplossers van de eerste groep zijn vaak sterke partijschakers en hebben wat afkeer voor de vaak onlogische en vreemde stellingen van de schaakproblemen. De tweede groep oplossers bestaat uit puzzelliefhebbers en vindt het prettig om naar het mat te zoeken. De meeste oplossers buigen zich echter over alle soorten schaakstellingen. Vandaag aandacht voor de liefhebbers van partijstellingen. Drie partijstellingen.
Oplossing 847. In deze partijstelling uit de partij Etienne Goudriaan – Lars Ootes tijdens het Tata Steel toernooi van 2012 won Goudriaan vrijwel geforceerd met 16. e5! In de partij volgde nog: 16. …
Pfd7 17. exd6 Dc8 18. Pd5 Lxd5 19. Dxd5 Pxb3 20. Txb3 Pe5 21. Tc1 en zwart gaf zicht gewonnen.
Oplossing 850. In een partij van oud-wereldkampioen Capablanca kon hij met de witte stukken direct winnen. Op 1. Db5! kan zwart opgeven. Hij loopt mat op de onderste lijn. In plaats daarvan maakte hij de blunder 1. Da8?? Zwart kon zich toen nog naar remise spelen met 1. …Txa2!
Oplossing 882 van twee weken geleden. Een stelling uit de olympiade tussen Cuba en Israel met de spelers Bruzon respectievelijk Rodshtein. Wit won met een toren-offer 1. Tg8+!! Zwart moet nemen, want 1. …Kh8 is met 2. Pf7 gelijk mat. Na het nemen volgt mat in driezetten: 1. …Kxg8 2. De8+ Kg7 3. Df7+ Kh6 4. Dxh7 mat.
Mooie artikelen weer, fijn dat dat hier gepubliceerd kan worden.
Is het misschien wel mogelijk om in het vervolg een partijviewer in te voegen? Dat ‘leest’ de schaakpartijen wat makkelijker zonder een apart bord bij de hand.
In het diagram voor beginners staat op c1 een koning en geen toren
Toren is vervangen. Dank voor het opmerken.
Partijviewer zou kunnen, maar dan moeten we wel alle pgn-bestanden hebben. Als mensen deze aan de redactie toesturen kunnen we ze er bij zetten.
Bij de partij Jobava – Savtsjenko uit de Volkskrant zijn de beide diagrammen identiek. Een partijviewer zou een uitkomst zijn, als je aan de laptop zit.