Anastasia’s mat : ontknoping nabij en een nieuwe uitdaging?
Op het eerste artikel over het mat van Anastasia kwamen diverse reacties binnen. Wim wilde graag weten waar het mat van Anastasia vandaan kwam en dat leidde tot verder onderzoek waarbij Lucas ons op een interessant spoor zette.
De briefroman ‘Anastasia und das Schachspiel’ bestaat uit twee delen. Google heeft beide delen in de oorspronkelijke taal gedigitaliseerd. En ook de vertaling in het Nederlands. Hieronder de links.
Anastasia und das Schachspiel (volume 1), Duits
Anastasia und das Schachspiel (volume 2), Duits
Anastasia en het schaakspel (volume 1), Nederlands
Anastasia en het schaakspel (volume 2), Nederlands
Daarnaast is nog het verzamelde werk van Wilhelm Heinse gepubliceerd (in het Duits) waarin ook opgenomen ‘Anastasia und das Schachspiel’. Ruim tien jaar na zijn dood is ‘Anastasia’ opnieuw uitgegeven.
In de Nederlandse versie van het boek wordt ook de voorintekenlijst gepubliceerd met naam, beroep en woonplaats van de intekenaars. (En dan te bedenken dat de Nederlandse Schaakbond en de regionale schaakbonden nog niet bestonden.
En dat gold ook voor onze schaakverenigingen!)
Historie
Interessant om te ontdekken hoe er ruim twee eeuwen geleden over schaken werd geschreven. Velden noemde Heinse ruiten, roqueeren werd in verschillende Europese landen verschillend uitgevoerd. De schaakstukken hadden een andere puntenwaardering dan nu enz.
Stel je nu eens voor dat Dimitri, Herman of Jorden hun artikelen met partijanalyses in de stijl van Wilhelm Heinse aan ons zouden presenteren. Geen beelden van de stellingen, geen gebruik van het schaakbord met coördinaten, geen gebruik van de benaming witveldige of zwartveldige stukken. Geen symbolen of letters om schaakstukken weer te geven. Alleen in woorden mogen ze hun partijanalyses aan ons presenteren! Eén artikel zou al een klein boek worden.
In de briefroman worden 26 partijen behandeld, er komt veel schaaktheorie (openingen, gambieten) voorbij en ook een aantal matbeelden met 33 opgaven van mat in twee, drie , vier of vijf zetten! Hieronder dan ook het beroemde mat van Anastasia? We hebben het over het schaken van ruim twee eeuwen geleden! Heinse heeft veel werk vertaald uit de Italiaanse Schaakschool en heeft dit in zijn briefroman verwerkt.
De ontknoping nabij?
Maar hebben we nu de vraag van Wim al beantwoord? Nee, we zijn nog op zoek naar de exacte informatie waaruit helder duidelijk blijkt hoe de naamgeving van het mat ontstaan is en wie de naamgever was. Maar we zijn er bijna, misschien helpt het boek ons verder? Er zijn vast wel trouwe bezoekers die ons verder willen of kunnen helpen.
Nieuwe uitdaging
Hoe zou het boek er nu uitzien? Geschreven in de huidige taal met gebruik van de huidige (digitale) hulpmiddelen? Het antwoord hierop is al gegeven door Jens- Erik Rudolph, uitgever van Schachklassiker … Meilensteine der Schachliteratur. In 2010 heeft hij het boek opnieuw uitgegeven. Bab Wilders heeft er in zijn wekelijkse schaakrubrieken (boekbesprekingen) ook aandacht aan besteed in juni en juli 2013.
Zo ziet hoofdstuk 3 er nu uit. Klik hier Vergelijk het maar eens.
In 2003, tweehonderd jaar na het overlijden van Heinse, werd er een uitgebreid artikel over hem gepubliceerd door Gerald Schendel op de Duitse website van Chessbase.
Ik moest bij het opsporen van dit thema denken aan de twee prachtige boeken die Robert Timmer heeft samengesteld. Juweeltjes! Het ene boek gaat over het thema ‘Paard x f7’en het andere boek over het thema ‘De Rochade’.
Zou zo iets ook mogelijk zijn voor het mat van Anastasia en zou onze site hier een voortrekkersrol kunnen vervullen? Met de huidige zoekprogramma’s en de beschikbare databases moeten we veel materiaal met dit thema kunnen opsporen. Er zijn databases met partijen, met eindspelstudies en misschien ook wel met schaakproblemen. Wie doen er mee?
Maar nu eerst de vraag van Wim nog beantwoorden!
Ik vraag me of er schakers zijn, die dit allemaal willen doorlezen, aangezien het doorspekt is met uitgebreide filosofische beschouwingen, waar ik niets mee kan. Maar goed, we ontdekken dat in die tijd zwart de partij kon openen en dat er geen enkele tijdslimiet was. Als Heinse daar iets van zegt, omdat zijn tegenstander meer dan eens een uur bedenktijd voor zijn zet gebruikt, gooit die de stukken van het bord, roept dat hij glad gewonnen stond en neemt de benen. Heinse kan fluiten naar het geld, dat ingezet was.
@wimw
Jouw quote :
…Overigens is het niet helemaal duidelijk waarom die term Anastasia’s mat juist aan dit soort matstellingen gegeven is …
Begrijp ik goed dat je niet meer geïnteresseerd bent in volledige duidelijkheid? Wat mij betreft stoppen we dan onze verdere zoektocht.
Kunnen we ons volledig richten op prachtige praktijkvoorbeelden van dit mat.
Wacht even, ik ben nog wel geïnteresseerd! Maar ik heb zelf geen verdere aanwijzingen meer kunnen vinden.
Er moet nog minimaal één "missing link" zijn. Bijvoorbeeld een boek uit de 19e eeuw, waarin dit type mat onder verwijzing naar het boek van Heinse de naam Anastasia krijgt.
Een prachtige hommage voor Anastasia:
www.youtube.com/watch?v=t88niJ7pWPE
Ik bedoel meer dat het wel erg veel tijd kan kosten dit uit te zoeken.
In ieder geval lezen we over een aantrekkelijke vrouwspersoon, die Anastasia heet en waar dit mat aan gekoppeld wordt.
Nog een paar mooie voorbeelden van het Anastasia mat via deze link.
www.youtube.com/watch?v=g7vTgynWux0
Voor zover ik het nu kan beoordelen kom ik tot de volgende analyse:
1. Het matbeeld wordt volgens mij op de pag. 182/183/184 van deel 2 beschreven. De combinatie met paard en toren krijgt zelfs de connotatie geniaal. Ik heb nog geen aanknopingspunt gevonden met de Griekse Anastasia die in het boek een rol speelt. Stel dit aanknopingspunt is er ook niet.
2. Het matbeeld wordt beschreven in het boek ‘Anastasia en het schaakspel’
De hamvraag is nu wie heeft aan dit matbeeld (uit 1) de naam Anastasiá’s mat gegeven en wanneer?
Als dit zo is wordt het zoeken naar de speld in de hooiberg nog moeilijker. Maar des te uitdagender?
{bord}2k4r/Rpp5/r4N2/2P3p1/1q1n4/3P3P/5PP1/3Q1RK1 w – – 0 1{/bord}
Kan het zijn dat Heinse de Griekse Anastasia als zijn schaakmuze beschouwde en daarom dit mat naar haar vernoemd heeft?
Ik kwam op dit idee door deze link met het Anastasia-mat vanuit het Evans-gambiet.
www.chess.com/blog/batgirl/anastasia-and-the-game-of-chess
@Koorevaar,
Wat betekent "Uit een partij Karlsbad 1867"?
Welke partij was dat dan?
Wat een mooie. Ik zie de oplossing. Een toren en een dame offeren en dan mat zetten.
Een Anastasia mat van een landgenoot.
www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1148152
@Lucas
Met deze partij is iets bijzonders aan de hand.
Deze opgave komt van een Duitse site. Een partij van Loyd(w) tegen Golmayo, Karlsbad 1867. (Loyd wint)
Op andere sites wordt de stelling gepresenteerd uit de partij Golmayo(w) tegen Loyd, Parijs 1867. (Loyd wint). Precies dezelfde stelling maar met verwisselde kleuren.
Dan is er ook een stelling bijna hetzelfde maar met een pion minder op de c-lijn. Hierdoor werkt het mat waarschijnlijk niet.
Het zou me niet verbazen als Loyd (Sam Loyd, de probleemcomponist) iets met een stelling uit zijn partij heeft gedaan om dit probleem kloppend te maken.
Maar het blijft een mooi schaakprobleem!
@Koorevaar, bedankt! Ik heb de partij nu gevonden. Het gaat om:
Celso Golmayo Zupide – Sam Loyd, gespeeld in Parijs 1867
Een bijzonder toernooi. Remises werden gewaardeerd met een nul voor beide spelers! Ook was er dus geen vast speelschema. De spelers bepaalden zelf wanneer ze zin hadden tegen elkaar te spelen.
Loyd behaalde slechts 6½ punt uit 24 partijen. Maar zijn Anastasia was wel bijzonder fraai.
Ah… maar nu zie waarom deze partij fictief in Karlsbad is gespeeld!
In de echte partij in Parijs is er helemaal geen mat, als wit 34. Ka2 speelt. Hij wint dan zelfs, volgens een van de commentatoren.
Dus heeft iemand (misschien Loyd zelf) de kleuren verwisseld, een pion zodanig op de c-lijn verplaatst dat het paard werd gedekt, en ook de plaats van handeling een slordige 1000 km naar het oosten verplaatst.
Voor een ‘live’ versie van een bijna uitgevoerd ‘mat van Anastasia kan men op youtube het volgende filmpje vinden van een aantal jaar geleden:
Vul de tekst voor de link hier in…
Janssen probeert l’Ami behoorlijk te foppen (2m02). Wanneer l’Ami het nog net op tijd ziet is het hek van de dam. UIt de grote hilariteit die volgt bij de kanonnen rondom het bord, zou je kunnen op maken dat het toch een vermakelijk thema is.
Dat is een leuk fragment. L’Ami ziet de dreiging van het Anastasia mat op tijd en speelt h3. In onderstaande partij ziet de tegenstander van Aljechin dat niet. Aljechin heeft een paard te ver in de zwarte stelling geposteerd,
maar maakt van de nood een deugd. Hij vlecht het Anastasia mat in de stelling met Tb4. Zijn tegenstander verzuimt h6 te spelen en gaat met zijn dame op het witte paard af. Dan offert Alechin zijn dame en kan zwart opgeven.
www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1011761