Schaakrubrieken weekend 10 oktober 2015
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Uitgeputte finalisten
Een schaakpartij is gewoonlijk een sprookje van 1001 fouten”, schreef Savielly Tartakower in Die hypermoderne Schachpartie, uit 1924. Ik heb vaak geschreven dat dit mijn lievelingsboek was sinds ik het ongeveer vijftig jaar geleden kocht bij een schaakantiquariaat. Ik kon toen niet vermoeden dat ik bij de Engelse vertaling die dit jaar zal verschijnen een voorwoord mocht schrijven, en zeker niet dat we zo lang zouden moeten wachten op de eerste Engelse versie van Tartakowers magnum opus.
Tartakower drukte zich bloemrijk uit en hij overdreef graag. Toen hij zijn collega Georg Marco, de RoemeensOostenrijkse ‘Groot- breed- en dikmeester’ beschreef als Broeder Bombasticus, beschreef hij zichzelf. Die uitspraak over dat sprookje van 1001 fouten was ook overdreven. Ja, in een spannende schaakpartij worden altijd fouten gemaakt, dat kan niet anders, maar vaak ben ik onder de indruk van de bijna perfecte navigatie van de topspelers in razend moeilijke stellingen. Maar toen was er vorige week de finale van de World Cup in Bakoe. Peter Svidler, zeven keer kampioen van Rusland, speelde tegen Sergei Karjakin, die in 2002, toen hij twaalf jaar oud was, de jongste grootmeester aller tijden werd, een record dat nog steeds staat. Een blunderfeest werd het door het internetvolk genoemd, en voor een keertje was dat nu eens terecht. Pionnen, stukken en torens werden weggegeven alsof dronken soldaten in de lucht of op hun eigen troepen schoten.
In hun zevende partij, op een moment dat Svidler een stuk voor stond, vroegen de commentatoren, de journalist Dirk Jan ten Geuzendam en de Oekraïense grootmeester Jevgeni Mirosjnitsjenko, zich serieus af of Svidler het nog zou kunnen verpesten. Ten Geuzendam zei: „Dit is de finale van de World Cup, hij staat een stuk voor, waar hebben we het eigenlijk over?” Mirosjnitsjenko verzuchtte: „Ja, dat hebben ze door hun vorige partijen met ons gedaan.” Na tien partijen – vier klassieke partijen, vier rapidpartijen en twee vluggertjes – won Karjakin. Svidler zei: „Als je zoveel kansen voor open doel gemist hebt als ik, dan verdien je het niet om te winnen.” Hij had gelijk.
Peter Svidler – Sergei Karjakin, World Cup Bakoe 2015, finale, eerste partij.
1. Pf3 Pf6 2. g3 d5 3. Lg2 e6 4. 0-0 Le7 5. d3 0-0 6. Pbd2 c5 7. e4 Pc6 8. Te1 b5 9. exd5 Een paar dagen later, in een van de rapidpartijen van de tiebreak, speelde Svidler het meer gebruikelijke 9. e5. 9…Pxd5 10. Pe4 Lb7 11. c3 a6 Na de partij beval Svidler het prophylactische 11…h6 aan. 12. a4 b4 En inderdaad, als zwart dit doet, wat had 11…a6 dan voor zin? 13. Lg5 Deze zet had met 11…h6 verhinderd kunnen worden. 13…f6 14. Ld2 De loper heeft een verzwakking van zwarts stelling uitgelokt die later zeer belangrijk blijkt te zijn. 14…e5 15. Tc1 Tf7 Ook na 15…Tc8 overwoog Svidler 16. d4, maar dat zou minder gevaarlijk voor zwart zijn dan wat die in de partij krijgt. 16. d4 bxc3 De opening van de b-lijn wordt zwart straks fataal. Na meteen 16…cxd4 bleef zijn nadeel binnen de perken. 17. bxc3 cxd4 18. cxd4 Pxd4 19. Pxd4 exd4 20. Db3 Tb8 21. Tb1 Penningen overal. Wit dreigt al 22. Pxf6+ met materiaalwinst. 21…Dd7 22. Tec1 De6 Dit leidt snel tot verlies, maar er was geen goede verdediging meer. 23. Pc5 Lxc5 24. Txc5
Steeds erger worden de penningen op de b-lijn en de diagonaal a2-g8. Alles van zwart staat verkeerd. 24…Td8 25. La5 Td6 26. Dc4 Nu is er niets meer te vinden tegen de dreiging 27. Txb7. Ten dode gedoemd pleegt zwart in tijdnood harakiri. 26…Pc3 27. Txb7 De1+ 28. Lf1 Pe2+ 29. Dxe2 Zwart gaf op. Hij raakt twee stukken achter.
Giri pakt draad weer op met puike rapidpartijen
Aan de in 2008 overleden Jan Rennings danken wij de achttien Interpolis-toernooien die in de periode 1977-1994 in Tilburg werden gehouden. De oudpenningmeester van NAC hield meer van voetbal dan van schaken, maar originele ideeën over de toekomst van het spel had hij in overvloed. Hij introduceerde in 1992 de knock-outtoernooiformule met 128 deelnemers, die later zonder noemenswaardige wijzigingen werd overgenomen door de wereldschaakbond FIDE.
Bij het afscheid in 1994 zei Rennings dat in de nabije toekomst het klassieke, langzame spel zou worden verdrongen door rapidschaak. Die voorspelling is (nog) niet helemaal uitgekomen. Nog steeds krijgen de schakers in de meeste toernooien aanzienlijk meer bedenktijd dan bij rapidschaak, waar ze het moeten doen met vijftien minuten plus tien seconden per gespeelde zet. Maar de opmars van het snelle spel is onmiskenbaar. Sergey Karjakin won afgelopen maandag het World Cup toernooi in Bakoe na zes tiebreakpartijen met versneld tempo. Dit weekend strijdt de internationale top in Berlijn om de wereldtitels in het rapidschaak en het nog aanzienlijk snellere blitzspel.
Afgelopen zondag werd in Amstelveen op hoog niveau om de Nederlandse rapidtitels gespeeld. Toernooidirecteur Robert Ris had zowel voor het mannen- als het vrouwentoernooi een zeer representatieve deelnemerslijst samengesteld, toen een stil gekoesterde wens alsnog in vervulling ging. Anish Giri, net uitgeschakeld in het World Cup toernooi, bleek bereid het veld te completeren. De topfavoriet stelde niet teleur. Na een wankele eerste ronde, waarin hij in een eindspel met een pion minder tegenstander Dimitri Reinderman een toren zag weggeven, nam hij het heft in handen. Hij eindigde op 6,5 uit 7. Anne Haast kopieerde Giri’s reuzenscore in het vrouwentoernooi. De twee winnaars veroverden in juli in Amsterdam ook de klassieke nationale titels. Groots en meeslepend schaak hoefde Giri niet te spelen. Gezonde zetten en slagvaardigheid op het juiste moment waren voldoende.
Giri – Smeets Amstelveen 2015
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. e3 Lg4 5. Db3 Db6 6. Pe5 Lf5 7. cxd5 Dxb3 8. axb3 Pxd5 9. Le2In plaats van het gebruikelijke 9.Ld3. 9 … Pd7 10. Pxd7 Kxd7 11. 0-0 e6 12. Pa3 Pb4 13. Pc4 Le7 14. Ld2 f6 Begrijpelijk, maar de zet heeft een tactisch bezwaar. Sterker is 14 …Kc7 15. Tfc1, waarna wits voordeel beperkt is.
15. Lxb4! Lxb4 16. Ta4 Le7 17.Tfa1 Met pionwinst. Na 17 … a6? komt 18. Pb6+. 17 … Kc7 18. Txa7 Txa7 19. Txa7
Lc2 20. Lf3 Een directe winst zit er niet in. Na 20. Pa5 Tb8 21. Lf3 Kb6! 22. Pxc6 Te8 moet wit de kwaliteit geven.
20 … Kb8 21. Ta1 Lxb3 Daarop had wit gehoopt. Na 21 …Lb4 rest nog een zware technische klus.
22. Pa5 Lc2 Niet 22 … Ld5 23. e4. 23. Lxc6 bxc6 24. Pxc6+ Kc7 25. Pxe7 Le4Wit heeft twee pionnen meer, maar er is nog een klein probleem: hij moet het op e7 gestrande paard terug in het spel brengen. 26. d5! Veel overtuigender dan 26. Ta7+ Lb7. 26 … Kd6 Verliest op slag, maar ook 26 …exd5 27. f3 Kd6 28. fxe4 Kxe7 29.
exd5 biedt zwart geen hoop. 27. Ta6+! Zwart geeft op.
Finale met vreemd verloop
Zelden is een finale zo bizar verlopen als de finale van de World Cup tussen de Russen Peter Svidler en Sergei Karjakin. In de korte tweekamp over vier serieuze partijen begon Svidler met twee winstpartijen. De eerste partij was bijzonder overtuigend.
1.Pf3 Pf6 2.g3 d5 3.Lg2 e6 4.0-0 Le7 5.d3 0-0 6.Pbd2 c5 7.e4 Pc6 8.Te1 b5 Svidler speelt feitelijk het Konings-Indisch met een tempo meer. Een mogelijke speelwijze is 9.e5 Pd7 10.Pf1 a5 11.h4 en wit valt aan op de koningsvleugel en zwart op de damevleugel. Svidler doet het anders. 9.exd5 Pxd5 10.Pe4 Lb7 11.c3 a6 12.a4 b4 13.Lg5 f6 14.Ld2 e5 15.Tc1 Tf7 16.d4! Een mooie breekzet in het centrum op het moment dat alle witte stukken optimaal staan. Zwart kan nu het beste 16…cxd4 17.cxd4 exd4 spelen maar hij ruilt eerst nog een pion en dat is in het voordeel van wit.16…bxc3 17.bxc3 cxd4 18.cxd4 Pxd4 19.Pxd4 exd4 20.Db3 Tb8 21.Tb1 Dd7 22.Tec1
Wat een kansloze stelling voor zwart: hij zit in penningen over de b-lijn en de diagonaal a2-g8 en wat kan hij tegen Pc5 doen? Niets.
22…De6 23.Pc5 Lxc5 24.Txc5 Td8 25.La5 Td6 26.Dc4 Pc3 27.Txb7 De1+Een schaak der wrake, opgeven had ook gekund.
28.Lf1 Pe2+ 29.Dxe2 zwart gaf op.
In de tweede partij stond Karjakin de hele tijd beter maar hij kon niets vinden en dus nam hij risico in de tijdnoodfase. Dat pakte faliekant verkeerd uit, hij verloor weer en daarmee had Svidler nog slechts een remise nodig voor de totale winst. De derde partij:
P. Svidler – S. Karjakin, na 23…Pc6-e5
Wit staat prima en wikkelt af:24.cxd5 Pd3 25.De3 Pxf2 26.Tf1 De4 27.Tbe1 exd5 Met de moed der wanhoop gespeeld, na een normaalzet als 27…Tef8 28.Dxe4 Pxe4 29.Txf6 Pxf6 30.Txe6 kan zwart nooit meer winnen. Dit keer wordt het risico beloond, want wit doet niet 28.Dc3 met winst maar: 28.Txf2? Dh4!! 29.Dd2 Txf2 30.Dc3+ d4 en wit gaf op.
De zenuwen gierden beide spelers inmiddels door de keel. En ja hoor, Svidler pakte het niet goed aan in die vierde partij en verloor een moeizaam eindspel. Stand toch weer gelijk en de beslissing moest komen van korte matches van twee partijen met beperkte bedenktijd. In de eerste partij won Karjakin een eindspel dat in het live commentaar als remise werd getaxeerd vanaf zet 57. Wij komen er in op zet 80.
Wit is met zijn koning van g2 naar b8 gelopen en beide spelers hebben vele loperzetten gedaan terwijl de pionnenstructuur dezelfde is gebleven. 80.d5!! Lxd5 81.Kc8 Lb3 82.Kd8 Lc4 83.Ke7 Lb3 84.e6 Lc4 85.Kf6 Lb3 86.Lc1 Lc4 87.La3 Lb3 88.e7 Kd7 89.Kxg6 en zwart gaf op, de h-pion wint. In de vijfde partij kwam Svidler weer gelijk door een, voor de verandering, correcte overwinning. In de volgende twee partijen met 10 minuten per speler wonnen beide spelers verdiend met zwart. Dus kwamen de vluggertjes met 5 minuten. In de eerste stond Svidler lange tijd totaal gewonnen maar blunderde een volle toren en verloor. In de tweede partij stond hij alleen maar beter maar verloor weer en daarmee werd Karjakin de uiteindelijke winnaar. Hij had de sterkste zenuwen en dat gaf na een maand schaken de doorslag.
Volgende week bekijken we het sterk bezette NK rapid voor mannen en vrouwen en het succes van Anna-Maja Kazarian die Europees kampioene werd tot 16 jaar en de start van Hoogeveen!
In de prachtige film van Ingmar Bergman uit 1957 Het Zevende Zegel zien we ridder Block schaken met de dood met de stukken van de Lewis Chessmen, gevonden in 1851 op het Schotse eiland Lewis. Ook Harry Potter schaakt met de beroemdste schaakstukken ter wereld die de gemoederen kunnen verhitten als het gaat over de vraag waar ze oorspronkelijk zijn gemaakt. De Noren houden vast aan de ‘Trondheim-versie’ maar in het prachtige boek van Nancy Marie Brown Ivory Vikings geeft het vervolg van de titel en de vrouw die ze gemaakt heeft al aan dat hier voor IJsland wordt gekozen: Margret the Adroit, kunstenares in dienst van bisschop Pall van IJsland. Dit boek verscheen bij St Martin’s Press uit New York (www.stmartins.com, isbn 978-1-137-27937-8, € 25).
De schrijfster voert ons door de Vikingtijd waarin de monniken in de kloosters, doelwit van veel plundertochten, de hemel smeekten om van deze plaag verlost te worden. Dat gebeurde pas na de bekering tot het christendom van Noorse vorsten, niet altijd om religieuze redenen … In ieder hoofdstuk wordt een schaakstuk als uitgangspunt genomen en uitgelegd aan de hand van de toen geldende schaakregels, zoals de in zijn schild bijtende Berserker, strijders die al eeuwenlang zich in trance brachten en dan naakt op hun verbijsterde tegenstanders afstormden. Dit stuk was toen overigens de toren. Ook de koningin met haar bijzondere houding mocht, anders dan de enorme vrijheid die ze nu geniet, slechts 1 veld diagonaal.
Het boek leest als een trein en via vele sagen en zwerftochten komen we uiteindelijk bij bisschop Pall, afstammeling van de Noorse koning Magnus Blootbeen (hij droeg een kilt). Komt de voornaam bekend voor? Die lag nota bene in conflict met de paus, de investituurstrijd, één van de talrijke interessante zijwegen die het boek bewandelt. Hoe de stukken uiteindelijk in Schotland zijn beland is na lezing van het boek duidelijk. Was het inderdaad Margret die ze maakte? May be, zegt Brown, maar de haast mythische wereld van die eeuwen zal wellicht het geheim niet meer prijsgeven. Natuurlijk een partij tussen twee afstammelingen van de Vikingen: Jon Hammer–Magnus (!) Carlsen: 1.d4 d5 2.c4 e6 3. Pf3 b6 4.Lg5 f6 5. Ld2 dxc 6. e3 Pc6 wit staat al beter 7. Lxc4 Ld6 8. e4 beter direct 0-0 Pge7 9. 0-0 0-0 10. Db3 Kh8 staat toe dat wit een belangrijke centrumpion ruilt tegen een randpion: 11. Lxe6 Lxh2 12. Kxh2 Dxd6† 13. Kh1 Lxe6 14. d5 Lg8 15. Da3 Dxa3 16. Pxa3 Pa7 17. Lb4 (nodig was Tac1) Tfe8 18. Tac1 Tac8 19. Pd4 f5 ongefundeerde agressiviteit 20. f3 fxe 21.fxe Pg6 22. Pf5 met deze zet vergooit wit veel voordeel Txe4 23. Lc3 Lxd5? Magnus lijkt hier het Nederlands voetbalelftal wel 24. Lxg7† Kg8 25. Ld4 Txd4 26. Pxd4 Lxa2 27. b3 (ook niet het sterkste, Pc4) Td8?? Hier had c5 geholpen, nu komt 28. Pe6 Td2?? Volhardt in het rampzalige plan 29. Tc3 Te2 30. Pf4 Tb2 31. Pxg6 hxg 32. Txc7 Txb3 ?? 33. Td1 Pc6 had een zet eerder gemoeten 34. Tdd7 en 1-0. Koning Magnus Blootbeen had de zwartspeler onmiddellijk laten onthoofden.
Probleem 2550: een 3zet van Kos:
En 2548: 1. Tf4!
Petje af voor Anna-Maja Kazarian
Anish Giri zorgde voor een sensatie door de halve finale van de World Cup te bereiken. Die World Cup werd gewonnen door Sergei Karjakin. Het grote nieuws van de afgelopen weken was echter de Europese titel voor Anna-Maja Kazarian, bij de meisjes tot en met zestien jaar. Bij terugkomst uit Kroatië wachtte haar op Schiphol een uitzinnige mensenmenigte, bestaande uit haar ouders en de directeur van het bondsbureau.
Maar alle gekheid op een stokje, de prestatie van Kazarian moet hoog worden ingeschat. De vijftienjarige Friezin met Georgische ouders stond van begin tot eind aan kop, haar titel kwam geen moment in gevaar. Een Europese jeugdtitel voor een Nederlander is zeldzaam en tot nu toe alleen door jongens behaald.
Op Kazarians website is te lezen dat ze 25 keer kampioen van Nederland was in diverse categorieën, klassiek tempo, rapidschaak en snelschaak. Zeventien keer bij de meisjes, acht keer in de categorie algemeen, meestal ‘jongens’ genoemd. Ze heeft 225 bekers. Dat vinden kinderen leuk, maar die vermelding zal binnenkort op haar site wel plaatsmaken voor Elo-scores, want Anna-Maja Kazarian is geen kind meer. Ze werd dit jaar Nederlands kampioen bij de meisjes tot twintig jaar met een score van honderd procent. Bijzonderder was dat ze zich plaatste voor het vrouwenkampioenschap, een sterk bezette achtkamp, en daar gedeeld derde werd met vier en een half uit zeven. Dan ben je geen kind meer dat bekers wint, dan ben je een jongedame voor wie Anne Haast, Zhaoqin Peng, Bianca de Jong-Muhren en Tea Lanchava vanaf nu serieus rekening moeten houden. Dat doen ze trouwens met sportieve rivaliteit en ook plezier, want de Nederlandse vrouwentop is hecht. De vrouwen trainen samen en ontplooien activiteiten onder de naam Chess Queens. Anna-Maja Kazarian, die nog niet tot die groep behoort, heeft al de bijnaam Chess Princess gekregen. Haar promotie tot Queen zal niet lang op zich laten wachten.
De World Cup is gewonnen door Sergei Karjakin en dat mag een wonder worden genoemd. In de finale over vier partijen kwam zijn tegenstander Peter Svidler met 2-0 voor. De remise die Svidler nog nodig had, kwam er niet. Na de 2-2 won Karjakin de barrage met verkort tempo. De reguliere partijen werden ontsierd door blunders. Hier de derde partij.
Svidler-Karjakin
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Dxd4 a6 5.c4Een variant van het Siciliaans waarin wit weinig gevaar loopt. Remise was dan ook Svidlers doel. 5…Pc6 6.De3 Pf6 7.h3 g6 8.Pc3 Lg7 9.Le2 Pd7 10.Tb1 Pde5 11.0-0 0-0 12.Td1 Pxf3+ 13.Lxf3 f5En dit is wat Karjakin moet doen. Een scherpe zet, want hij moet winnen, koste wat het kost.
14.exf5 Lxf5 15.Le4 Dd7 16.Pd5 De6 17.Lxf5 Dxf5 18.Ld2 Tae8 19.Lc3 e6 20.Pb6 d5 21.Lxg7 Kxg7 22.Dc5 Tf6 23.b4 Pe5
24.cxd5Wit vindt het niet zo erg zijn f-pion te geven, die komt toch zwaar onder druk te staan.24…Pd3 25.De3 Pxf2 26.Tf1 De4 27.Tbe1Zwart heeft al geen plezier meer van zijn paard op f2.27…exd5
28.Txf2? Veel beter was 28.Dc3 en alles hangt bij zwart.28…Dh4 29.Dd2??Een blunder.29…Txf2 30.Dc3+Na 30.Dxf2 wordt 30…Txe1+ een röntgenzet genoemd, de toren staat door de zwarte dame gedekt door de witte dame heen.30…d4Wit geeft het op.
|
Voor beginners A6833 Wit aan zet, wat moet hij doen?
|
Voor gevorderden B6833 Wit aan zet, wat moet hij doen?
|
In de Azerbeidjaanse hoofdstad Bakoe werd afgelopen weken de World Cup Schaken gehouden. De wereldtop speelde een knock-out toernooi met minimatches. Er deden 128 schakers mee, van wie het grootste deel tot de beste spelers van de wereld behoort. Winnaar werd de Rus Karjakin, die in de finale de Rus Svidler versloeg. In de halve finale had Svidler onze landgenoot Giri – die overigens een voortreffelijk toernooi speelde – verslagen en Karjakin won van Eljanov. De winnaar van de World Cup ontvangt een uitnodiging voor het kandidatentoernooi voor het wereldkampioenschap. De winnaar van dit toernooi zal dan een match spelen tegen wereldkampioen Carlsen om de wereldtitel. In de finale was de eerste partij een sterke partij van Svidler.
Svidler, Peter – Karjakin, Sergey
1. Pf3 Pf6 2. g3 d5 3. Lg2 e6 4. O-O Le7 5. d3 Svidler speelt het Koningsindisch met wit. 5…O-O 6. Pbd2 c5 7. e4 Pc6 8. Te1 b5 9. exd5 De hoofdvariant is 9. e5, wat een ander spel geeft. Svidler wil graag de zaak open hebben. 9…Pxd5 Karjakin wijkt af van een eerdere partij. In 2013 speelde hij in deze stelling 9. …exd5. 10. Pe4 Lb7 11. c3 a6 12. a4 b4 13. Lg5 Deze zet kon al eerder. 13…f6 Svidler heeft een zwakte in het centrum voor zwart gemaakt. Door ….f6 te spelen moet Karjakin straks ook ….e5 doen, wat verlies van de controle op de witte velden betekent. Svidler had daar graag een tempo met zijn loper voor over. 15. Tc1 Plan van Svidler wordt duidelijk. Zijn actie is gericht op het centrum en de witte velden. 15…Tf7 Mede de bedoeling Lf8 te spelen en zo de andere loper een dekking geeft. Ook de mogelijkheid …Td7 met aanval op pion d3 komt nu in de stelling. 15. …Tb8 is beter in deze stelling. 16. d4! Svidler vond het tijd voor de doorbraak in het centrum. Dit kost hem wel een pion maar levert strategisch voordeel op. 16…bxc3 Misschien was het beter de b-lijn gesloten te houden, niet zwart maar wit heeft hier voordeel van, 17. bxc3 cxd4 18. cxd4 Pxd4 19. Pxd4 exd4 20. Db3 Een strategisch mooie zet, valt de loper aan en zet stukken in de penning via de diagonaal b3-g8. 20. … Tb8 21. Tb1 En dat betekent ook de loper in de penning. 21…Dd7 Vooral niet hier 21. …Tf8? Wegens 22. Lf4! In de probleemwereld heet dit thema halfpenning. 22. Tec1! Svidler versterkt zijn positie. 22…De6?
Karjakin stond al minder. Nu voert Svidler zijn dreiging met kracht uit. 23. Pc5 Lxc5 24. Txc5 Het paard op d5 is niet meer te houden. Hij staat in twee diagonalen in de penning. 24…Td8 25. La5 Td6 26. Dc4! Svidler partijopzet is geslaagd. Tegen de dreiging Txb7 is geen verdediging meer mogelijk. 26…Pc3 27. Txb7 De1+ 28. Lf1 Pe2+ 29. Dxe2 Zwart geeft op. Na 29. …Dxe2 komt 30. Tc8+! Tf8 31. Txf8+ Kxf8 32. Lxe2 en wit heeft twee lopers meer. 1-0
