Schaakrubrieken weekend 2 januari 2016
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Carlsen schrok even van zichzelf
Twee dagen lang, na de zesde en zevende ronde van het open toernooi in Doha (de hoofdstad van Qatar) was Anish Giri op de dagelijks ververste ratinglijst tweede van de wereld. De laatste keer dat een Nederlandse schaker zo hoog stond was op de lijst van januari 1982, toen Jan Timman eventjes tweede was achter Anatoli Karpov. Giri kon ook niet lang genieten van zijn tweede plaats en eindigde het Qatar Open op de wereldranglijst zoals hij het begonnen was: als derde achter Carlsen en Kramnik. Jonge kroonprinsen zoals Caruana, Nakamura en Giri wisselen elkaar af, en dan is opeens de veertigjarige classicus Vladimir Kramnik terug op de tweede plaats. Maar Kramnik heeft zich niet geplaatst voor het kandidatentoernooi van maart 2016 in Moskou en Giri wel. Op een persconferentie in Doha werd hem gevraagd of hij zich tegen Carlsen een kans gaf. Giri zei dat een kandidatentoernooi winnen moeilijker was dan Carlsen in een tweekamp verslaan. Het klonk wat oneerbiedig, maar een statisticus zou hem gelijk geven. Na de London Classic van december 2015 schreef ik over de schaakwet die zegt dat er aan het eind een tiebreak is die wordt gewonnen door Carlsen. Die wet werd in Qatar weer bevestigd. Carlsen speelde in de laatste ronde tegen Kramnik een snelle remise die duidelijk van tevoren was afgesproken en de Chinees Yu Yangyi kwam gelijk met hem door een zware partij van vijf uur te winnen van Wesley So. In de twee beslissende vluggertjes tegen Carlsen was Yu aan het eind van zijn krachten en hij bood nog maar weinig tegenstand. Carlsen speelde overigens in Doha een paar erg mooie partijen. Na zijn partij tegen de Chinees Li Chao was er een moment dat leek op de schrik van de ridder uit de Rit over het Bodenmeer. Terugkijkend merkte Carlsen dat hij in gewonnen stelling argeloos een zet had overwogen waarna hij mat in vijf zetten zou gaan.
Magnus Carlsen – Li Chao, Qatar Masters Open 2015
1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. f3 d5 4. cxd5 Pxd5 5. e4 Pb6 6. Pc3 Lg7 7. Le3 0-0 8. Dd2 Pc6 9. 0-0-0 f5 10. e5 Pb4 11. Ph3 De8 12. Kb1 a5 13. Le2 c6 14. Tc1 Afwachtende zetten. Wit wil pas Pf4 spelen als zwart Le6 heeft gedaan. 14 …Kh8 Ook een wachtzet, maar straks blijkt zwarts koning hier juist slecht te staan. 15. Ka1 Le6 16. Pf4 Df7 17. h4 Nu heeft hij haast. Na 17. a3 doet zwart 17…Tfd8 met de bedoeling 18…Lxe5 17…Lxa2 18. h5 Kg8 Ook 18…g5 19. Pg6+ of 18…gxh5 19. Txh5 zou slecht voor zwart zijn. 19. hxg6 hxg6 20. g4 Lb3 21. Ld1 a4 22. Dh2 Tfd8 23. Dh7+ Kf8 24. d5 Een mooie zet. Zwart kan niet 24…Lxd5 doen omdat zijn Pb6 hangt en na 24…Pbxd5 is 25. e6 moordend. Wit staat gewonnen, maar Li Chao komt nog met een geweldige vondst. 24…Pc4 Hij gaat zijn dame geven. 25. Pxg6+ Ke8 26. e6 a3 27. exf7+ Kd7
Een wonderlijke stelling. Zwart staat een dame achter, maar hij dreigt mat en met simpele middelen valt dat niet te voorkomen. Na 28. bxa3 gaat wit mat door 28…Txa3+ 29. Kb1 Lc2+ 30. Txc2 (of 30. Lxc2 Ta1+ 31. Kxa1 Lxc3+ 32. Kb1 Pa3 mat) Tb3+ en mat in een paar zetten. Carlsen dacht even over 28. f8P+ (waarna hij mat zou gaan na 28…Ke8), maar deed het niet, onder meer omdat er geen derde wit paard in de buurt was. 28. Pe5+ Zo gaat het wel. 28…Lxe5 29. Dxf5+ Kc7 30. Dxe5+ Pxe5 31. Lxb3 axb2+ 32. Kxb2 Pbd3+ 33. Kb1 Pxc1 34. Txc1 Kc8 35. dxc6 bxc6 36. f4 Zwart gaf op.
De Chinezen komen eraan, met Fang voorop
Vroeger zagen we in tijdschriften als Schachmatny Bulletin of 64 soms excellente partijen van Sovjet-schakers die in WestEuropa volkomen onbekend waren. ‘Zie je wel, elke Russische postbode speelt beter dan wij’, zeiden we dan tegen elkaar. Het was een flauw grapje en ook een miskenning van het feit dat veel sterke spelers in de Sovjet-Unie nooit de kans kregen internationaal te laten zien wat ze waard waren. Tijdens de eerste ronde van het Qatar Open in Doha verloor de Russische grootmeester Denis Chismatoelin van de titelloze Yuxiang Fang. Commentator Peter Svidler legde uit dat Fang behoort tot de tientallen Chinezen die vergelijkbaar zijn met de onbekende Sovjet-spelers van weleer. Volgens hem ontmoeten Russische topspelers in de Chinese teamcompetitie vaak tegenstanders met lage ratings, die het niveau hebben van geroutineerde grootmeesters. Nu deed Svidler de bedwinger van Chismatoelin tekort. De 19-jarige Fang is in Europa geen onbekende. Hij speelt veel en niet zonder succes in kleinere toernooien in Hongarije en hij heeft een behoorlijke rating van ruim 2.400 punten. Hij wordt op het volgende congres van de wereldschaakbond FIDE tot internationaal meester benoemd. Het gebeurt regelmatig dat een grootmeester bezwijkt onder het aanvalsgeweld van een op papier veel zwakkere tegenstander. Wat Fang lukte, zie je minder vaak: in een positiepartij zonder noemenswaardige combinaties schoof hij zijn tegenstander helemaal weg.
Fang – Chismatoelin Doha 2015
1. Pf3 c5 2. c4 g6 3. Pc3 Lg7 4. g3 Pc6 5. Lg2 d6 6. 0-0 Lf5 7. d3 Dd7 8. Pd5 Tb8 9. a4 Pf6 10. Ld2 h5 11. h4 Pg4 Na 11 … 0-0 12. Lc3 Lh3 is weinig aan de hand. Chismatoelin had zich nog niet neergelegd bij een gelijke stand en gaat, geheel ten onrechte, op zoek naar complicaties. 12. Lc3 Pge5 13. Tb1 0-0 14. Pxe5 dxe5? Beter is 14 … Pxe5. 15. b4! b6 16. b5 Pd8 De in dit type stellingen machteloze computer beweert dat zwarts nadeel beperkt is na 16 … Pd4. Ten onrechte, ook dan staat wit voortreffelijk na 17. Dd2 Lg4 18. Tfe1, gevolgd door 19. a5.
17. a5 Dd6 18. Ta1 Ld7 19. axb6 axb6 20. Ta7 20 … e6 21. Pe3 f5 Maakt het erger. Het verzwakte veld e5 zal nu een doelwit worden. 22. Pc2 Pf7 23. Da1 Tfd8 24. Db2 Le8 25. Tfa1 Td7 26. Pe1 Lf6 27. f4 De druk tegen veld e5 wordt opgevoerd. Zwarts stelling staat op instorten. 27 … Lh8 28. Pf3 exf4 29. Lxh8 Pxh8 30. Txd7 Lxd7
31. De5! Pf7 32. Dxd6 Pxd6 33 Pe5 Le8 34. gxf4 Kg7 35. Ta7+ Kf6 36. Lc6! De bekroning van een indrukwekkende strategische prestatie. Er is geen verdediging tegen 37. Lxe8 Txe8 38. Td7. Zwart geeft op.
Het kort voor de jaarwisseling geëindigde Qatar Open was vooral dankzij de deelname van de topdrie van de wereldranglijst vorstelijk bezet. Anish Giri maakte in de eerste ronde geen fout. Hij versloeg een 18-jarige Indiër met een slotcombinatie die helaas niet op het bord kwam:
Zie rechterdiagram Giri – Sunilduth Lyna na de 29ste zet van zwart. Er volgde: 30. Tg6+, waarna zwart opgaf en Giri niet de kans kreeg op een elegant dameoffer. Na 30. Tg6+ Kh7 speelt wit 31. Dh4+ Kxg6 32. Tf6+ Kg7 33. Dh8+! Kxh8 34. Th6+ Kg8 35. Th8 mat.
De beste wensen
Wat kunnen wij u beter wensen dan een mooi schaakjaar, vol spannende partijen, briljante ingevingen en af en toe een verrassend cadeautje als het verlies onafwendbaar leek. 2015 werd voor Nederland goed afgesloten. Het traditionele schaakfestival Groningen moest weliswaar om financiële redenen vele veren laten maar dan blijft er nog steeds genoeg over: 150 deelnemers en een bijzondere tweekamp. In het Open toernooi heersten lange tijd onze grootmeesters Jan Werle en Jorden van Foreest. Laatstgenoemde is de laatste tijd sowieso goed bezig. In de zevende ronde kwam hij alleen op kop.
M. de Jong – J. van Foreest
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.Lb5+ Ld7 4.c4
In de Moskou-variant van het Siciliaans verlaat wit al snel de gebaande paden zonder dat de stelling vervlakt.
4…Lxb5 5.cxb5 Pf6 6.Pc3 g6 7.d4 cxd4 8.Pxd4 Lg7 9.0-0 0-0 10.De2 Pbd7 11.Td1 Tc8 12.a4 Da5 13.Ld2 Db4 14.Le1 Dc4
15.Pc6!
Een originele voortzetting. Rustiger is 15.f3 om vervolgens met de a-pion door te lopen naar a6 zodat veld c6 voor het paard beschikbaar wordt.
15…De6 16.Pxa7!?
Wit wil meer dan zetherhaling met 16.Pd4 Dc4 17.Pc6. De tekstzet is optisch beter dan de werkelijke waarde.
16…Ta8 17.b6 Pxb6 18.Pab5 Tfc8 19.a5 Pbd7 20.Tac1?!
Die toren staat daar toch goed? Wit blijft maar de logische zet f3 uitstellen. Zwart speelt intussen gezond verder en pakt vanaf hier het initiatief.
20…Lh6 21.Tc2 Dc4 22.Pa3 Db3 23.f3 Txa5 24.Pd5 Txc2 25.Pxc2 Ta2 26.Pd4 Dxb2 27.Dxb2 Txb2 28.Lc3 Ta2 29.Pxe7+ Kf8 30.Pc8 d5 31.Pb5 dxe4 32.fxe4 Le3+ 33.Kf1 Tf2+ 34.Ke1 Txg2 35.Td6 Tc2 36.e5 Pe4 37.Txd7 Pxc3 38.Pxc3 Txc3 39.Pd6 Ld4 40.Pxf7 b5 41.Kd2 Th3 42.e6 Lc3+ 43.Kc2 b4 44.Pd6 b3+ 45.Kxb3 Le5+ 46.Kc4 Lxd6 47.Txd6 Ke7 48.Ta6?
Onder druk van de aanhoudende dreigingen laat wit zijn laatste praktische kans liggen. De h-pion moet behouden blijven, alleen 48.Td2 biedt overlevingskansen.
48…Txh2 49.Kd5 Kf6 50.Ta7 Td2+ 51.Ke4 h5 52.Ta6 Te2+
wit geeft op.
Slotstand Groningen Open aan kop
1.Van Foreest, Shyham (Ind) 7,5 3.Brink, Maris, Kuipers, Golubov (Rus), Boruchovsky (Isr) 6,5
Er was ook nog een interessante krachtmeting over zes partijen tussen grootmeester Sipke Ernst en het aanstormende talent Lucas van Foreest. Lucas liet vele fraaie zetten en concepten zien maar kwam toch overall te kort, vooral in het eindspel. Geen probleem, hij is pas veertien en kan leerzaam sparren met z’n grote broer. Eindstand 5-1.
Vloeiden in Groningen vooral de goede bedoelingen, op het schiereiland Qatar, ook bekend om zijn olie- en gasexport, vloeide het geld en dus was het Open Toernooi met een prijzenpot van 130.000 euro interessant voor de absolute wereldtop. In de laatste ronde hield regerend kampioen Magnus Carlsen met wit de boot af tegen ex-wereldkampioen Vladimir Kramnik en daarmee verzekerde hij zich van de eerste prijs. Die moest hij wel delen met de Chinees Yu Yangyi. Wat piekt Carlsen toch altijd op het juiste moment! Anish Giri bleef weer negen ronden ongeslagen en was constant in de achtervolging. Hij gaat 2016 in als virtueel derde op de wereldranglijst met Elo-rating 2798, nog 2 miezerige puntjes verwijderd van die magische 2800-grens waarover weinigen een voet hebben gezet.
N. Grandelius – A. Giri, na 32…Ke8-d7
We zien nog de Siciliaanse contouren. Zwart staat beter maar hij moet oppassen met zo’n koning.
33.Dg1 Dxd5 34.Da7+ Ke6 35.Dg1 Kd7 36.Da7+ Ke6 37.Dg1 Dc4!
Opmerkelijk genoeg heeft wit niets na 38.Dg4+ Kd5 39.Dd7 Tc7, Pe4 staat daar als een vorst.
38.Te2 b3!
Natuurlijk kan zwart ook in het centrum oprukken (38…d5) maar er komt een venijnigheidje in de stelling nu:
39.axb3 axb3 40.cxb3? Dxe2!
Wit gaf op.
Slotstand aan kop Qatar
1.Carlsen, Yu 7 3.Kramnik, Karjakin, Sjugirov (Rus), Ivanchuk (Oek), Ni (Chi) 6,5 8-17 o.a. Giri 6
Allereerst wensen we natuurlijk alle schaaksters en schakers een gezond, goed en succesvol schaakjaar toe en ik hoop u allen weer te zien op het ND-schaaktoernooi van D.V. 11 juni. Noteer de datum in de nog maagdelijke agenda want het is toch weer een hoogtepunt in je (schaak)leven. Zoals beloofd komen we nog terug op de uitstekende prestatie van Anna Maja Kazarian op de Europese kampioenschappen voor landen. Met 6 uit 8 scoorde ze boven verwachting na al eerder een Europese jeugdtitel te hebben gewonnen en dan te bedenken dat ze een paar jaar terug in de Martuskerk in Amersfoort mee ‘mocht’ doen met het toernooi van Ons Genoegen (dat trouwens ook dit jaar daar plaatsvindt op 16 januari, aanmelden bij ). Ook de volgende partij weet ze knap te winnen:
Stoeri-Kazarian
1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pd2 Pf6 4. e5 Pfd7 5. Ld3 c5 6. c3 Pc6 7. Pe2 cxd 8. cxd f6 9. exf Dxf6 10. Pf3 h6 11. 0-0 Ld6 Tot nu toe was de machine best tevreden over de zetten, niet over 12. Lb1 (Dc2) en 12. 0-0 ( g5 ) 13. Pg3 Tf7 14. Dd3 Pf8 15. Ld2 Ld7 een gelijke stand 16. a3 Le8 17. La2 (b4) Tc7 18. Tae1 g5 19. Lc3 Lg6 20. De2 Df7 21. Lb1 Lxb1 22. Txb1 Pg6. Ph5 was nu sterk maar Laura speelt 23. Pe5 Lxe5 24. dxe5 d4 25. Ld2 Tf8 goede zet 26. Dh5 Dg7 minder 27. Dh3 Te7 28. b4 Pf4 zwart staat nu beter 29. Lxf4 gxf4 30. Pe2 (veel beter Ph5) f3 en nu staat zwart gewonnen! 31. Pg3 Pxe5 32. gxf3?(Ph5) Txf3 33. Kh1 Dg4? sterker Pd3 34. Dxh6? Dxg4† was uiteraard gewenst) Th7 35. Dc1 Tc3 36. Pe2?? Txh2† en 0-1. Mat volgt. Geen foutloze partij van Anna maar wel goed afgemaakt. Een groot talent voor de toekomst. Zij zou zeker nog wat kunnen opsteken van het naspelen van de partijen in de heruitgave van het beroemde boek van Irving Chernev The most instructive games of Chess ever played door Batsford (www.pavillionbooks.com, ISBN 978-1-84994-161-7, € 22,99). Maar het is natuurlijk vooral bedoeld voor club- en toernooispelers, die met de 62 partijen van de reuzen uit de schaakgeschiedenis hun inzicht in vooral de strategie in het schaakspel kunnen vergroten. En wie helemaal geen zin heeft om iets te leren, kan gewoon genieten van alles wat Capablanca, Tal, Rubinstein, Nimzovich, Petrosian, Keres, Smyslov, Botwinnik enz. bedacht hebben, inderdaad, allen grootheden uit de eerste helft van de vorige eeuw, maar wat een verzameling schaakintellect. En de principes voor de behandeling van de bekende fases van de schaakpartij zijn niet wezenlijk veranderd. De logica bij diverse plannen wordt vakkundig uit de doeken gedaan, de keuze van de openingen bestrijkt ook vrijwel het hele toenmalige repertoire. Daarmee kan de voornaamste doelgroep niet voor verrassingen komen te staan op de club. Het is een van de vele klassiekers van de hand van Chernev (1900-1981), een van de belangrijkste schaakauteurs uit de genoemde periode. Sinds de jaren zestig is Batsford, nu onderdeel van Pavillionbooks, belangrijk op het gebied van schaakboeken. Zeer aanbevolen! Probleem 2561 is een tweezet van Ahues:
En de sleutelzet van probleem 2559 is 1. Dh2!
Kleine zusje is misschien de sterkste
Schakende broers, daar zijn veel anekdotes over. Een leuke vind ik die over Roel Zuidema, een amateurschaker uit Zeist. Hij won eens in een simultaan van Jan Timman en zei toen: “U moet de groeten hebben van mijn broer, die is nog sterker dan ik.” Dat klopte, broer Coen Zuidema was kampioen van Nederland in 1972, met een half punt voorsprong op Timman.
Erg is, als mensen zeggen: mijn kleine zusje is nog sterker. In Groningen is dat echter actueel. De zestienjarige Jorden van Foreest is daar de held, hij is de jongste grootmeester van Nederland. Maar menig fan van de familie zegt: zijn broer Lucas (veertien) is talentvoller. De nog grotere fans zeggen: wacht maar op het zusje Machteld (acht jaar), die wordt wereldtop.
Het gezin bestaat verder uit Pieter (dertien), Tristan (tien) en Nanne (tweelingbroer van Machteld). Ratingcijfers wijzen uit dat Lucas en zelfs Machteld inderdaad op de koers van hun grootmeesterlijke broer zitten. Bij een meisje van acht kun je niet voorspellen hoe zich dat gaat ontwikkelen. Maar kenners zeggen: zij voert verschrikkelijke combinaties uit. Nou ja, kenners… Groningse fans.
Het jaarlijkse kerstfestival in Groningen (traditie sinds 1963) had dit jaar als kers op de taart een match van de tweede Van Foreest, dus Lucas, tegen de ervaren grootmeester Sipke Ernst. Ernst was nog duidelijk de sterkste. Maar, zo weet iedereen in Groningen, over twee jaar zal dat anders zijn. En nog een paar jaar later, hoed u dan voor de vreselijke Machteld.
Van Foreest-Ernst
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5 4.0-0 d6 5.c3 Pf6 6.d3 a6 7.Lb3 La7 8.Pbd2 0-0 9.h3 Le6 10.Te1 Lxb3 11.Dxb3 Dd7 12.Pf1 Ph5 13.Le3 Tfe8
Een wat vreemde keuze, maar zwart krijgt geen nadeel van zijn toren op a7. Het Italiaans is in de negentiende eeuw ontwikkeld als hyperagressief, maar levert tegenwoordig tamme partijen op.
14.Lxa7 Txa7 15.Tad1 De6 16.Dxe6 fxe6 17.P3d2 Pf4 18.Pc4 b5 19.Pce3 b4 20.Kh2 Tf8 21.g3
Als het paard nu teruggaat naar g6, of via h5 naar f6, dan kun je net zo goed meteen de remise tekenen. Ernst bedenkt echter een leuk offer.
21…Pxd3 22.Txd3 Txf2+ 23.Kh1 Txb2
Drie pionnen voor een stuk. De vierde die volgt is tijdelijk Vuistregel: hoe dichter je bij het eindspel komt, hoe belangrijker de pionnen worden ten opzichte van het stuk.
24.Td2 bxc3 25.Txb2 cxb2 26.Tb1 Tb7 27.Pd1 Kf7 28.Txb2 Txb2 29.Pxb2 Pb4 30.a3 Pc2 31.Pc4 Ke7 32.Pfe3
Indachtig de genoemde vuistregel is het misschien beter om twee tegen een paard te houden in plaats van een tegen nul. Op Schaaksite.nl schrijft Dimitri Reinderman dat wit beter meteen met zijn koning kan gaan lopen. Dat blijkt in het vervolg zijn grootste probleem, de zwarte koning is veel eerder bij het strijdtoneel dan de witte.
32…Pxe3 33.Pxe3 Kd7 34.Kg2 Kc6 35.Kf3 Kc5 36.h4 a5 37.g4 Kd4
38.g5
Reinderman schrijft dat het mooi was geweest als wit hier had gekozen voor 38.Ke2 Kxe4 39.Pc4 a4 40.Pb2 en wit heeft tenminste ook een troef. Zwart staat volgens hem dan nog wel gewonnen, maar de spelers probeerden het na afloop nog een paar keer en steeds won Van Foreest met wit. Het is dus een gevaarlijke stelling met wederzijdse kansen.
38…Kd3 39.Pg4 c5 40.Kf2 c4 41.Ke1 Kxe4 42.Kd2 Kf3
Wit geeft het op. Zwart kan zelfs rustig de h- en g-pion oprapen voor met zijn pionnen te gaan lopen. Na het listige 43.Pf6 (die mag zwart niet pakken) gaat zwart meteen aan de slag met 43…e4 en is het heel snel afgelopen.
|
Voor beginners A6902 Zwart aan zet, wat kan hij nog? |
Voor gevorderden B6902 Zwart aan zet, hoe moet hij verder? |
Op vrijdag 1 januari is er geen krant verschenen. Volgende weekend afwachten dus.
Kavalek besprak de partij tussen Carlsen en Li Chao in de Huffington Post onder de titel: Great Chessminds think alike. Hij vergeleek Carlsen met Larsen in een partij tegen hemzelf en met Steinitz. Over de cruciale zet 28. Pe5+ had hij nog een aanvullende lezing. Maar dat van het ontbrekende derde paard is ook heel leuk!
Kavalek over 28. Pe5+: An important check, challenging the knight on c4. ‘If you are close to being mated and you see a way to avoid it, you don’t think much, you just do it,’ Carlsen explained.
[Surprisingly, after 28.f8+? e8 White gets mated: 29.bxa3 xa3+ 30.b1 da8 and there is a mate on the square a1. ]