KNSB Arbiters Webinar op 22 maart
Na een succesvolle online arbitersmeeting op 15 november, heb ik diverse verzoeken gekregen om in een nieuwe sessie enkele praktijkcases te behandelen. Uiteraard doe ik dat graag. Ik heb uit mijn verzameling “Wat doet u nu?” een kleine selectie gemaakt, die ik graag met mijn collega’s bespreek. Hou de reglementen bij de hand, zet uw brein op de “gezond boerenverstand”-modus en ga de uitdaging aan!
Wat denkt u bijvoorbeeld van deze situatie?
De witspeler – die u al eerder in de partij bestraft heeft voor het zetten met twee handen – speelt hier de pion naar e8 en drukt de klok in. Wat beslist u?
Het webinar is op 22 maart van 19.30 tot 21.30 uur via Microsoft Teams. Geïnteresseerde arbiters – met diploma Scheidsrechter 2 en hoger – kunnen zich aanmelden via deze link. Deelname is gratis.
Arbiters die zich aangemeld hebben voor de KNSB nieuwsbrief ontvangen hiervoor ook nog een uitnodiging per e-mail. Ontvangt u die niet, dan kunt u zich hiervoor aanmelden.
Update: het antwoord
- Als een speler de pion speelt naar het promotieveld zonder deze te vervangen door een nieuw stuk, is dat een onreglementaire zet. De pion wordt vervangen door een dame.
- Het zetten met twee handen is eerder al bestraft als een onreglementaire zet. De tweede onreglementaire zet verliest, tenzij de stelling zo is dat de tegenstander niet kan winnen met een reeks van legale zetten.
- Na de promotie van de witte pion tot dame staat zwart mat en de zwartspeler kan dus niet meer winnen. De partij is dan ook remise.
Checkmate!
Inderdaad moet gekeken worden of een checkmate (van de witte koning) mogelijk is (want anders remise).
Het hangt een beetje af van het speeltempo en de situatie op de klok. Als die speler bij een partij met normaal speeltempo en zonder grote tijdnood de klok indrukt na het spelen van een waarschijnlijke matzet is het blijkbaar niet zo’n ervaren speler. Dat blijkt ook uit het spelen met twee handen. Dat laatste is in dat geval een afwijking van de regels met vrijwel geen consequenties voor de tegenstander. Een bestraffing lijkt me dan zelfs een te zwaar middel: even de klok stil zetten en vertellen dat dat niet mag, lijkt me genoeg. Beter nog: dat doen na het einde van de partij, dan heeft de tegenstander ook geen hinder van de ingreep van de wedstrijdleider. Bij het tweede ‘vergrijp’ zou ik de klok van de speler weer in werking zetten en zeggen dat de zet nog niet voltooid is. In het onwaarschijnlijke geval dat er dan een loper of paard voor het gepromoveerde stuk wordt gekozen, zou je een tijdstraf kunnen geven. Als de ‘promoverende’ speler nog maar heel weinig tijd had, zou je het indrukken van de klok kunnen zien als een poging zichzelf te bevoordelen. Een tijdstraf waardoor hij door tijdsoverschrijding verliest, zou dan terecht zijn.
Bij snelschaakpartijen zou ik de regels wat strenger interpreteren. Zowel het zetten met twee handen als het de klok indrukken voor het reglementair voltooien van een zet kan daar gezien worden als het proberen tijd te winnen. Altijd een waarschuwing bij de eerste overtreding en een tijdstraf bij de tweede lijkt me dan terecht. Ik zou dan bij de eerste overtreding wel meewegen of de tegenstander niet meer gehinderd wordt door de sanctie dan door de overtreding zelf.
Het lijkt me niet de taak van de wedstrijdleider om elke overtreding van de regels te bestraffen. Ik wil nog wel eens per ongeluk tijdens de openingsfase na het opschrijven van de zet van de tegenstander gelijk mijn volgende zet opschrijven en die dan daarna onmiddellijk uitvoeren. Daar heeft de tegenstander geen last van, sterker nog: het kost mij extra tijd. Het is tegen de regels, maar bij een tegenstander die hiertegen protesteert of een wedstrijdleider die dan ongevraagd ingrijpt, zou ik denken aan een lichte persoonlijkheidsstoornis.
Volgens het reglement is het een tweede illegale zet en dus in principe verlies (onafhankelijk van het speeltempo). Echter:
“7.5.2 If the player has moved a pawn to the furthest distant rank, pressed the clock, but not replaced the pawn with a new piece, the move is illegal. The pawn shall be replaced by a queen of the same colour as the pawn.”
Dat betekent waarschijnlijk dat “the game is drawn if the position is such that the opponent cannot checkmate the player’s king by any possible series of legal moves.” van toepassing is. Of heel misschien dat de partij al afgelopen is (wegens mat) voordat er een straf gegeven wordt, maar dat zou gek zijn.
Bij een strikte interpretatie van de regels verliest de promoverende speler de partij. Zie artikel 7.5.5. Ik wens de arbiter die dat in dit geval zou beslissen, veel succes met het uitleg geven, temeer daar hij ook aan de andere speler moet uitleggen dat die (blijkbaar) ook een nul krijgt, omdat hij mat gezet is. Want de matzet stáát, volgens artikel 7.5.2 (die ik niet paraat had).
Ik heb bewust niet eerst naar de officiële regels gekeken, maar het lijkt me dat ze hier de wedstrijdleider te veel beperken.
Er staat ook bij het matzetten dat het met een legale zet moet gebeuren, en de zet is niet legaal.
Inderdaad, blij dat ik ongelijk heb – ik vond het al een beetje raar.
De zaak is duidelijk. Dit is de tweede onreglementaire zet, de arbiter moet de partij voor de witspeler verloren verklaren; zwart wint (zwart heeft nog pionnen en kan theoretisch nog winnen). Aan het tweede deel van artikel, het vervangen van de pion door een dame, komt men niet eens toe.
Het is dus geen mat! De partij is al uit voordat de dame verschijnt. 0 – 1
Zonder kennis van de reglementen is het al duidelijk dat de zet nog niet afgerond is, de pion moet nog door een dame vervangen worden. Dus de klok is zeker onreglementair ingedrukt. De omstandigheden (serieus toernooi of competitiewedstrijd of gewoon recreatief toernooitje) zullen wellicht meewegen in de beslissing van de arbiter.
Nog een vraagje: mag je bij het vervangen van de pion door een dame wel twee handen gebruiken?
” De omstandigheden (serieus toernooi of competitiewedstrijd of gewoon recreatief toernooitje) zullen wellicht meewegen in de beslissing van de arbiter.”
Bij Magic the Gathering zijn de toernooiregels verschillend afhankelijk van het niveau van het toernooi, streng bij een toptoernooi, minder streng bij een vrijdagavondtoernooitje. Bij schaken is daar zover ik weet geen onderscheid in. Er valt m.i. veel te leren van de MTG-toernooiregels. maar ik vermoed dat ze bij de FIDE spelregelcommissie onwetend zijn.
Is het zetten met twee handen een onreglementaire zet? Volgens mij niet. Dus is de pionzet e8 de eerste onreglementaire zet.
Ook als antwoord op Paul: Zie handbook.fide.com/chapter/E012023 art. 7.5.4.
Ok, dank Frits.
7.5.4 If a player uses two hands to make a single move (for example in case of castling, capturing or promotion) and pressed the clock, it shall be considered and penalised as if an illegal move.
Ik blijf het raar vinden dat een arbiter bij veel serieuzere onreglementaire handelingen (bijvoorbeeld de weigering om mee te werken aan een onderzoek naar het aanwezig zijn van verboden apparatuur) de keuze heeft welke straf toe te passen (zie bijvoorbeeld art. 11.6), terwijl de sancties bij (afhankelijk van de situatie) iets tamelijk onschuldigs als het spelen met twee handen verplicht zijn.
Wellicht omdat het gedrag op het schaakbord veel makkelijker te omschrijven is dan het gedrag rondom het schaakbord. Uit de inleiding blijkt dat het deels een kwestie is van de balans zoeken tussen duidelijke regels en niet te veel regelen zodat een arbiter ruimte heeft om verstandig te handelen.
Of die balans overal goed gevonden is, kan je je afvragen, maar goed, die zoektocht is er wel.
De regels bij 7.5.x zijn te streng voor visueel gehandicapten. Ik betwijfel of de arbiter de straffen aan visueel gehandicapten zal uitdelen. Een visueel gehandicapt voelt met twee handen over het bord. Het is bijna onmogelijk om een zet (helemaal een slagzet) met een hand uit te voeren. Het gebeurt mij ook weleens dat ik wil voelen waar de knopje zit om de tijd uit te spreken. Afhankelijk van de opstelling kan het gebeuren dat je tijdknop aanraakt, en dus indrukt. En het is logisch dat je na de zet de klok indrukt. Als je op je eigen bord de “zet” van de tegenstander “uitvoert” moet je de neiging onderdrukken om de klok in te drukken.
De visueel gehandicapte zal vaak(meestal?) dan een apart bord hebben en de zetten verbaal communiceren. Dan is de situatie vermoedelijk al anders. In mijn beleving heeft de speler dan nog steeds vaak 1 voelhand en 1 hand waarmee daadwerkelijk stukken uit de velden gehaald worden (dat is het daadwerkelijke aanraken en dus ook het daadwerkelijke zetten, lijkt me).
Maar dit lijkt me een duidelijk geval waar het reglement voor visueel gehandicapten de ruimte laat voor de arbiter om een verstandige beslissing te nemen.
Ik heb trouwens voor berichten zoals deze een nieuwe categorie aangemaakt: www.schaaksite.nl/category/spelregels-en-arbitrage/
Dankjewel Dimitri – daar ga ik gebruik van maken!
Ik vind het erg van de omstandigheden afhangen. Met twee handen zetten en pion op achterste rij zetten zonder het gewenste stuk te plaatsen, duidt op een beginnen speler die aan een van diens eerste officiële potjes arbiter bezig is, misschien zelfs wel een jeugdspeler. Deze persoon staat op punt van winnen, heeft inmiddels ongetwijfeld een hartslag van 140+ en weet niet precies hoe promotiezet correct wordt uitgevoerd.
Dan zie ik hier hardliners die een 0 gaan uitdelen. Formeel zal dat best correct zijn. Maar dit valt m.i. buiten redelijkheid en billijkheid. Er zijn geen onreglementaire zetten gedaan en uit de ‘illegale’ handelingen is ook geen groot voordeel gehaald. Ik zou hier geen nul voor geven (tenzij mijn vooronderstelling dat het een beginnende speler betreft niet juist is –> als Anish het doet, moet ik mijn pleidooi misschien herzien).
Wel zou ik deze persoon vermanend toespreken, vertellen dat het nu verplicht is om tot dame te promoveren, uitleggen hoe het wel had gemoeten, twee minuten tijdstraf geven en duidelijk maken dat een volgende overtreding echt tot een 0 leidt.
Dat was ook mijn redenering, helaas, een arbiter mag dat niet doen. Een arbiter kan er (onder omstandigheden) natuurlijk ook voor kiezen dergelijke overtredingen per ongeluk niet te zien… (tenzij de tegenstander protesteert).
Dus als ik het goed begrijp ga je er allerlei randvoorwaarden bij verzinnen, en op basis van die verzonnen randvoorwaarden beweren dat mensen die een generiek antwoord geven “hardliners” zijn die onredelijk zijn.
Voor de duidelijkheid: ik kan me alleen vinden in de eerste en derde alinea. Volgens het reglement gaat het wel degelijk om onreglementaire zetten, zoals uit eerdere reacties duidelijk had moeten zijn.
@Andre VK Wellicht kun je de spelregelcommissie van de FIDE mailen dat het jammer is dat de spelregels geen onderscheid maken tussen toernooien voor beginners en voor topspelers (zoals bij Magic the Gathering wel het geval is). Heb ik (tevergeefs) ook gedaan.
Beste André VK, het uitdelen van de nul na een tweede onregelmatige zet kan wat hard aankomen, maar het is wel een heel goede les: de betreffende speler zal zo’n onaffe promotie de rest van zijn schakersbestaan wel uit zijn hoofd laten.
En bekijk het ook eens van de andere kant van het bord: moet een tegenstander benadeeld worden omdat de arbiter medelijden heeft met een speler die de regels niet kent?
Het antwoord van Arno Eliëns vraagt om nadere uitleg; de regels wringen een beetje. Als arbiter constateer je dat de witspeler een onreglementaire zet speelt; je bestraft de speler en vervolgens vervang je de pion door een dame en de partij wordt vervolgd. Maar in dit geval bestaat die bestraffing uit het verloren verklaren van de partij. Dat gebeurt vóórdat de dame op het bord staat. Als er nog geen dame op het bord staat, heeft zwart nog steeds de mogelijkheid om mat te zetten. Haal je de twee zwarte pionnen weg, dan is het wel duidelijk zo dat zin twee van artikel 7.5.5 van toepassing is.
Daar wil ik het dan weer mee oneens zijn. Er is geen enkele legale zettenreeks mogelijk waarmee zwart mat kan zetten. Elke legale zettenreeks begint (en eindigt) namelijk met de promotie tot dame.
Hmm, de mat blijft staan na het uitvoeren van een onreglementaire zet ? Dat moet mij nog wat punten op kunnen gaan leveren…
Je hebt een punt, maar het gaat je geen punten opleveren, vrees ik.
Zie artikel 7.5.1: ‘If during a game it is found that an illegal move has been completed, the position immediately before the irregularity shall be reinstated.’ en ook artikel 7.5.5: ‘After the action taken under Article 7.5.1, 7.5.2, 7.5.3 or 7.5.4 for the first completed illegal move by a player, the arbiter shall give two minutes extra time to his/her opponent’ [mijn cursivering].
Dus eerst moet de positie voorafgaand aan de onreglementaire zet hersteld worden, dan komt de strafmaatregel en vervolgens kan de speler een reglementaire zet doen. Echter, in dit geval hebben we te maken met artikel 7.5.2: ‘The pawn shall be replaced by a queen of the same colour as the pawn’. Dan staat zwart dus mat. Blijkbaar is die zin bedoeld om een uitzondering op artikel 7.5.1 aan te geven. Dan zou ik dus ongelijk hebben met mijn vorige commentaar, maar helemaal lekker geformuleerd is artikel 7.5 niet – er zou wel iets als ‘except for the situation in art. 7.5.2’ aan art. 7.5.1 toegevoegd mogen worden. Maar ingewikkeld blijft het.
Ja, denk dat hem daar de crux zit. Iedere illegale zet moet teruggenomen, behalve een incorrecte promotie, die wordt (in stilte en automatisch) legaal gemaakt met een promotie tot dame.
De scheidsrechter ingreep zit pas na deze automatische omzetting, en dus kan op dat moment zowel “illegale zet” als “mat” actief zijn, waarbij igv een 2e illegale zet, zowel “mat” als “reglementair verlies” als resultaat staat.
En omdat een reglementair verlies omgezet wordt naar remise, als er geen winst meer mogelijk is, wordt dat het resultaat.
Tenminste, dat is mijn conclusie.
Maar die speciale status van een onreglementaire promotiezet zou wat mij betreft wel wat nadrukkelijker vermeld mogen worden. ( Als ik hem goed begrepen heb)