Krantenrubrieken weekend 24 juni 2023
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad en Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman
De populariteit van schaken op internet
Twee weken geleden konden in Vlaardingen voorbijgangers tegen mij simultaan- of snelschaken (5 minuten tegen 1). Ik sprak een twintiger die sinds een jaar schaakte, maar al een behoorlijk niveau had. Hij zat niet op een club, maar deed meer aan schaken dan een gemiddelde clubspeler: naast spelen op chess.com (zoals meer dan een miljoen Nederlanders inmiddels doen, terwijl er minder dan 15.000 op een club schaken, er is dus een hoop te winnen voor de clubs) keek hij ook veel video’s over schaken. Voor sommige lezers zal dat een onbekend iets zijn, daarom een korte introductie.
Er zijn globaal twee soorten. Op Youtube staan vooral opgenomen video’s. Als u een mooie (oude of recente) partij wil zien is het kanaal van Agadmator (Antonio Radić) een aanrader. Nog populairder (4 miljoen abonnees) is Gothamchess (Lev Rodham) met gevarieerde inhoud. Op Youtube kunt u ook terecht voor video’s over o.a. openingen en eindspelen. De website Twitch is daarentegen bedoeld voor “live streaming” oftewel live uitzenden van video. U kunt daar meekijken met sterke schakers die op internet spelen (en vaak zelfs met ze chatten). In Nederland heeft Anna-Maja Kazarian daar een aardige bijverdienste door. Wereldwijd is de populairste streamer GMHikaru, oftewel Hikaru Nakamura. Hij zendt elke dag uit en is daar multimiljonair mee geworden. Dat is dus zijn beroep, zelf toernooien schaken een hobby. In die hobby is hij wel extreem goed: hij won eerder deze maand Norway Chess (voor o.a. Carlsen die geen klassieke partij won) en staat nu tweede van de wereld! Onderstaande partij besliste het toernooi: Caruana werd tweede.
Hikaru Nakamura – Fabiano Caruana
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Pf6 4.Pg5 d5 5.exd5 Pa5 6.Lb5+ c6 7.dxc6 bxc6 8.Ld3
De moderne manier om het Tweepaardenspel te spelen.
8…Pd5 9.Pf3 Ld6 10.0–0 Pf4 11.Pc3 Pxd3 12.cxd3
Wit heeft een dubbelpion, maar ook zwart heeft zwakke pionnen en wit staat nog altijd een pion voor.
12…0–0 13.b3 Te8 14.Te1 c5 15.La3 Pc6 16.Pe4 Lf8 17.Tc1
Zwart kan met 17…Pb4! 18.Lxb4 cxb4 compensatie houden. Caruana dacht nog iets beters te zien.
17…f5? 18.Pxc5 Dd5
Caruana zag nu pas dat 18…Da5 faalt op 19.Pg5! Dxa3 20.Dh5 h6 21.Dxe8 hxg5 22.Dxc6 en wit wint.
19.Dc2 Td8 20.Dc4
Wit staat twee pionnen voor en gaat daarom in het vervolg veel stukken ruilen.
20…Dxc4 21.Txc4 Td5 22.Tec1 Ld6 23.Lb2 Pe7 24.T4c2 Tb8 25.d4 exd4 26.Pxd4 a5 27.Pf3 h6 28.Pa4 La6 29.Pc3 Tc5 30.La3 Tc6 31.Lxd6 Txd6 32.Pa4 Pd5 33.Tc6 Txc6 34.Txc6 Pb4 35.Td6 Lb7 36.Pc3 Te8 37.h4 f4 38.Td4 Tf8 39.Pe5 Te8 40.Pc4 f3 41.gxf3 Lxf3 42.Kh2
Zwart heeft tevergeefs geprobeerd tegenspel te krijgen. In het vervolg is het vooral wit die activiteit krijgt.
42…Pc2 43.Td3 La8 44.Kg3 Kh7 45.Pe3 Pb4 46.Td6 Pc6 47.Pcd5 Tf8 48.Pc7 Lb7 49.Pe6 Tf7 50.f4 La8 51.h5 Ta7 52.a3 Kg8 53.f5 Te7 54.Kf4 Ta7 55.d4 Zwart gaf op.
Partij in viewer:
Michael Tal en combinaties. Die twee horen bij elkaar. Materiaal over combinaties van ex-wereldkampioen Tal is er in overvloed. De volgende prachtige partij van Tal tegen ex-wereldkampioen Tigran Petrosian, Moskou 1974 heeft een rijke inhoud aan combinaties. Zoals ook wel bekend in schaakproblemen speelt in deze partij de lijnopening een cruciale rol. Dit is een bekend combinatiemotief.
Tal – Petrosian
1.e4 g6 2. d4 Lg7 3. Pc3 d6 4. Pf3 Pf6 5. Le2 0-0 6. 0-0 Pc6 7. d5 Pb8 8. Te1 e5 9. dxe6 Lxe6 10. Lf4 h6 11. Pd4 Ld7 12. Dd2 Kh7 13. e5 dxe5 14. Lxe5 Pe4 15. Pxe4 Lxe5 16. Pf3 Lg7 17. Tad1 Dc8 18. Lc4 Le8
Hoe kan Tal deze stelling naar zijn hand zetten? Zwart had blijkbaar een stevig bolwerk opgebouwd. Maar de keeper, zoals Petrosian gekscherend werd genoemd omdat hij bijna onverslaanbaar was, had geen rekening gehouden met het toverstokje van Tal. De formule “Sesam open u” lost de partijstelling op. Tal op zijn best.
19. Peg5+!
Tal offert een paard om de h-lijn open te krijgen. Deze lijnopening is meer waard dan een paard. Tals stukken zijn binnen no-time op de koningsvleugel van zwart. Petrosian laat in ieder geval de goochelshow doorgaan en dat uiteraard tot onze vreugde.
19. … hxg5
Als Petrosian niet met de goocheltruc meewerkt, dan verliest hij na 19. … Kg8 met 20. Df4 hxg5 21. Pxg5 Lh6 en 22. Pxf7+!
20. Pxg5+ Kg8 21. Df4 Pd7
Als 21. … Lh6 dan 22. Txe8 Dxe8 23. Df6 Lxg5 24. Dxg6+ Kh8 25. Dh5+ Kg7 26. Dxg5+ Kh7 27. Td4 De1+ 28. Lf1 en wit is goed in het voordeel.
22. Txd7!
Tal gooit er nog een kwaliteitsoffer tegenaan. Een bekend logisch motief: wit elimineert de belangrijkste verdediger .) 22. … Lxd7 (22. … Dxd7 23. Dh4.
23. Lxf7+
Zwart stak de hand uit naar Tal om zich over te geven.
Partij in viewer:
De beste amateur ooit
Topsporters spelen na hun carrière met het vraagstuk hoe ze zichzelf opnieuw moeten uitvinden. Voor schaakgrootmeester Jan Timman was dit een vloeiende transitie. Timman was in zijn hoogtijdagen de voornaamste uitdager van Karpov en Kasparov, en hij schopte het tot plaats drie op de wereldranglijst. Inmiddels is hij al jarenlang een succesvol auteur. Timman heeft een enorm oeuvre opgebouwd – meer dan een dozijn boeken zijn onder zijn naam verschenen. Deze week is een nieuw meesterwerk verschenen, getiteld: Max Euwe’s Best Games, dat ook in het Nederlands wordt uitgebracht.
Max Euwe staat bekend als de enige Nederlandse wereldkampioen ooit. Hij behaalde zijn titel in 1935 door Alexander Aljechin te verslaan in een tweekamp in zijn thuisland. In een uiterst spannende match bleek Euwe met een eindscore van 15½-14½ de sterkste.
Timman kende Euwe persoonlijk. Toch moet hij voor persoonlijke anekdotes terugverwijzen naar zijn bekroonde werk ‘Timman’s Titans’. In Max Euwe’s Best games staat niet de mens, maar de schaker Max Euwe centraal. En schaken kon hij uitzonderlijk. Critici beschouwden Euwe’s wereldtitel als een toevalstreffer en verwezen naar Aljechin’s dronkenschap tijdens de match. Timman kan zich niet vinden in deze lezing. Aljechin liet eerder zien dat hij ook in beschonken toestand een enorm hoog niveau kon halen en bovendien dronk hij tijdens de match niet meer dan anders. Euwe’s succes was toch echt zijn eigen verdienste. Hij is een waardig kampioen.
Timman’s nieuwste werk is een verzameling van hoofdzakelijk winstpartijen die Euwe in optima forma tonen. Euwe was een aanvalsspeler bij uitstek. Hij excelleerde in concrete calculatie en combineerde dit met een fijnzinnig gevoel voor positie. Het was echter vooral zijn theoretische kennis van openingen waarmee Euwe zich van zijn concurrenten differentieerde. Dit was nogal paradoxaal. Door zijn werk als wiskundige was Euwe eigenlijk een amateurschaker. Toch was hij de eerste die de openingsvoorbereiding professionaliseerde.
Met een overwinning in de 26e matchpartij kwam Euwe op een voorsprong die voor Aljechin onoverbrugbaar bleek. De partij werd beroemd als ‘De Parel van Zandvoort’.
Euwe-Aljechin, 1935
21.Pxf5!
De introductie van een uiterst interessant concept. Wit offert een stuk en krijgt in ruil daarvoor drie pionnen en een mobiel pionnencentrum. Timman: ‘Euwe begint een spectaculaire actie die strategisch verantwoord is.’
21…Lxc3 22.Pxd6 Db8 23.Pxe4 Lf6 24.Pd2! g5 25.e4 gxf4 26.gxf4 Ld4 27.e5 De8 28.e6 Tg8 29.Pf3 Dg6 30.Tg1!?
Uiterst energiek gespeeld. De inzet is nu een volle toren, maar het is duidelijk dat Aljechin onder grote druk staat.
30…Lxg1 31.Txg1 Df6 32.Pg5 Tg7 33.exd7 Txd7 34.De3 Te7 35.Pe6 Tf8 36.De5 Dxe5?!
Wat onnodig voorzichtig. Met zo’n sterk paard kan wit beter de dames erop houden, maar zelfs na dameruil houdt de druk aan.
37.fxe5 Tf5
Aljechin had hier een remise-eindspel kunnen forceren door de kwaliteit terug te offeren met 37…Txe6! In de partij bezwijkt hij onder het samenspel van de witte stukken.
38.Te1 h6 39.Pd8! Tf2 40.e6 Td2 41.Pc6 Te8 42.e7 b5 43.Pd8 Kg7 44.Pb7 Kf6 45.Te6+ Kg5 46.Pd6 Txe7 47.Pe4+ 1-0
Toen Euwe 30 was twijfelde hij of hij genoeg had geschaakt en zich nog meer moest gaan richten op zijn wetenschappelijke carrière. Toch is Timman ervan overtuigd dat Euwe er nooit over nadacht om echt te stoppen met het schaakspel. Want ‘er sprak teveel spelvreugde uit van zijn partijen’. Euwe’s beste jaren moesten nog komen en hij vierde grote successen. Is hij de beste amateur aller tijden?
Partij in viewer:
Noemt Timman 37… Txe6 remise?
Ik heb dat boek niet, dus ik weet niet wat Timman van Txe6 vond. Zoals de engine aangeeft, kan na 37… Txe6 38 dxe6 Tf5! en winst lijkt me inderdaad problematisch: 39 Te1 Kg8 en zwart heeft een hoop tegenspel. Wit kan de damevleugelpionnen aanvallen, maar dat kan zwart ook; de witte koning staat een eind weg. De variant die de engine op chessgames.com geeft, gaat richting een toreneindspel met a- en c-pion, dat best wel eens remise zou kunnen zijn.
De ?! Van Nick en zijn comentaar horen natuurlijk achter wits 36e zet te staan.
Dr. Tartakower noteert in zijn heet-van-de-naald verslag voor De Telegraaf van 4 december 1935: “Hopeloos zou zijn 37…. Te6:, 38. de6:, Te8, 39. Te1, Te6:, 40. Kg2, Kg7, 41. Kf3 enz.”, wat bewijst dat 38… Tf5! een subtiliteit is en voor remisekansen moet Zwart dat eerst maar eens zien te vinden.
Het matchboek kiest de volgorde 39.Kg2 Txe6 40.Te1, sterker is 39.Tg5 zoals in het Vogelvlucht-artikel over Max Euwe op Schaaksite.
Dimitri Reinderman vergeet toch echt twee belangrijke site (Chess.com met geweldige toernooiverslagen plus goede chat via Chess24) en Lichess, om partijen te spelen
Ik snap de reactie niet. Chess.com en Lichess hebben wel een streamerssectie, maar dat gaat allemaal via Twitch toch?