Krantenrubrieken weekend 22 juli 2023
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad en Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman
Nieuwe boeken van Sosonko en Timman
Van twee van Nederlands beste schaakschrijvers zijn nieuwe boeken verschenen. The Essential Sosonko van Genna Sosonko is zoals de titel suggereert een soort ‘best of’, een selectie uit eerder verschenen verhalen, maar toch is het een heel dik boek geworden, 839 pagina’s. De in Rusland geboren Amsterdammer schrijft vooral minibiografieën over andere schakers, waarin anekdotes, persoonlijke ervaringen en historische context gecombineerd worden. Die ervaringen zijn vaak van tientallen jaren geleden, dus hij moet een zeer goed geheugen hebben. Hoewel: wat hij een tijdje geleden op een Russische site schreef over mijn belevenissen in Wijk aan Zee 1998 klopte toch niet helemaal. Niet dat ik dat erg vond: hij maakte de waarheid nog wat mooier! En daarmee het verhaal ook. In zijn andere verhalen zal vast ook niet alles kloppen, maar boeiend om te lezen zijn ze wel.
Het nieuwe boek van Jan Timman is (ook) in het Nederlands verschenen en dat zal veel mensen plezier doen. Max Euwe’s Beste Partijen voldoet ook in een andere manier aan een behoefte: een goede en representatieve partijenverzameling van de enige Nederlandse wereldkampioen schaken was er nog niet. In het boek staan enerzijds partijen die al vaak geanalyseerd zijn, maar daarin brengt Timman met hulp van de computer vaak nieuwe inzichten. Anderzijds staan er ook verschillende minder bekende partijen in die de moeite van het naspelen waard zijn. Het boek is niet biografisch, maar beschrijft wel de toernooien en omstandigheden waarin de partijen gespeeld werden. De analyses zijn weer goed uitleggend en van hoog niveau. De volgende partij noemt Timman “een strategische modelpartij”. Inderdaad wordt de wereldtopper van twee generaties eerder overspeeld.
Siegbert Tarrasch – Max Euwe
1.d4 Pf6 2.c4 d6 3.Pf3 Pbd7 4.Pc3 e5 5.e4 g6 6.Le3 Lg7 7.dxe5
Niet per se slecht, maar dan moet wit wel een keer zijn pion naar c5 spelen. Op de lange duur kan veld d4 een probleem worden.
7…dxe5 8.h3 c6 9.Dd2 De7 10.0–0–0 0–0 11.Dd6 Dxd6 12.Txd6 Te8 13.Lg5?!
Wit wil 13…Lf8 voorkomen.
13…Lf8!
Toch! Na 14.Txf6 Le7 wint zwart de kwaliteit.
14.Td2 Kg7 15.Ld3 Lb4! 16.Kc2 Pc5 17.a3 Lxc3 18.Lxf6+
Vanwege de druk op e4 moet dit, maar zo blijft wit wel met een slechte loper zitten.
18…Kxf6 19.Kxc3 Td8 20.Lc2 Txd2 21.Pxd2 Pe6 22.g3 a5! 23.Pf3 c5!
Goede timing. Na 22…c5 had wit zijn paard naar d5 via f1 en e3 kunnen brengen.
24.La4 Ta6 25.Td1?
Een tactische misrekening. 25.h4 was beter zodat de pion niet aangevallen wordt door de loper op c8.
25…Pd4 26.Pxd4 exd4+ 27.Kd3 Lxh3 28.Lb5 Td6 29.Th1
Lijkt de pion terug te winnen, maar Euwe had verder gekeken.
29…Lg2! 30.Txh7 Te6! 31.Th4 g5 32.Th6+ Ke5
Pion e4 is niet meer te redden, ook niet na 33.Txe6+ fxe6.
33.f4+ gxf4 34.Th5+ Kd6 35.gxf4 Lxe4+ 36.Kd2 Tg6 37.Th2 Tg2+ 38.Txg2 Lxg2 39.Ke2 Lc6 Wit gaf op
Partij in viewer:
De Duitse probleemcomponist Werner Keym maakte vierzet 1004. Een heel recent schaakprobleem met het bijzondere Babsonthema. In deze vierzet spelen de zwarte pion op d2 en de witte pion op g7 een promotiespektakel. De zwarte pion kan op d1 op vier verschillende manieren zijn pion inruilen voor een stuk, als je de slagzetten meetelt dan zijn er wel 12 promoties mogelijk. Het probleem draait alleen om de zetten naar d1 toe. Bij wit gaat het om de promoties van pion g7, hij kan hier op vier verschillende manieren promoveren, tot dame, toren, loper en paard. Het bijzondere van deze Babson is dat als zwart tot dame promoveert, wit dan ook tot dame promoveert, en als pion d2 op d1 ingeruild wordt voor een toren, juist wit op g8 tot toren promoveert. Deze bijzonderheid geldt dan ook voor de loper en het paard. Omdat wit als een echo reageert met de promotiekeuze, spreekt men hier van een Echo-Babson.
Proberen we de vierzet te kraken met een witte promotie op g8 dan zien we dat zwart 1. … Kxf5! heeft en wit komt niet verder. Ook het probeersel 1. Le6? lukt niet, want zwart speelt 1. … Kxg7! en het lukt wit niet om de zwarte koning op de vierde zet mat te zetten.
Mooi is de door de componist ingebouwde thematisch of speciale verleiding: 1. Pxh6? Dit ziet er succesvol uit maar wordt weerlegt door de minorpromotie 1. … d1P! Dit spreekt aan in dit probleem waar promoties een hoofdrol hebben.
De sleutelzet is 1. g4! Er dreigt o.a. 2. g8D en 3. Dg6 mat. Op het eerste gezicht geen mooie sleutelzet, want de witte pion pakt een vluchtveld van de koning. Zwart kan nu zijn pion op d2 laten promoveren op d1 om de dreiging te pareren, door dreigende tegenschaaks, zoals bij promotie tot dame 2. … Dxd4+, tot toren 2. … Txd4+ en tot paard 2. … Pxc3/Pxb2+. Prachtig vind ik als zwart tot loper promoveert, dat zwart pat staat na 2. g8D. Als zwart op c1 of e1 slaat en promoveert kan wit eenvoudig de dreiging spelen en daarom spelen de slagpromoties geen rol.
Het gehele oplossingsverloop is heel mooi om op het schaakbord na te spelen:
1… d1D 2. g8D! Dxd4+ 3. c4 Dxb2 4. Dg6 mat;
1… d1T 2. g8T! Txd4+ 3. c4 Kxf7 4. Tdf8 mat;
1… d1L 2. g8L! Kg7 3. c4 Kf6 4. d5 mat;
1… d1P 2. g8P+! Kg7 3. f6+ Kh87 4. Lxc2 mat.
Een meer dan schitterend meesterwerk!
Ook de bekende componist Yarosh heeft recent nog een Babson gecomponeerd, zie vierzet 1008. Deze kan opgelost worden.
Nicolai prolongeert Friese titel
Begin deze maand werd het Fries kampioenschap op naam geschreven door Amir Nicolai. Het was voor de 31-jarige schaker uit Dokkum inmiddels alweer zijn derde titel, nadat hij in 2008 en 2022 won. Nicolai heeft een opvallende ontwikkeling doorgemaakt. In de laatste 5 jaar heeft hij zich knap weten op te werken van 2000-speler tot 2200-speler. Zijn progressie biedt inspiratie dat het ook op latere leeftijd mogelijk is om aanzienlijke stappen te maken. Zelf denkt Nicolai dat zijn progressie voornamelijk komt door te werken aan zijn openingen, waardoor hij vaker in stellingen terecht komt die hij goed begrijpt. Daarnaast scheelt dit veel tijd op de klok en lukt het hem beter om de voorbereiding van de tegenstander te omzeilen. Nicolai denkt dat er nog wel meer in het vat zit en hij heeft zijn zinnen nu gezet op de FM-titel.
Bij het evenement werden twee schoonheidsprijzen uitgereikt die gewonnen werden door Martijn Tuininga en Wander Jorritsma. Kunt u vinden wat zij speelden in onderstaande diagrammen?
Tuininga speelde hier een mooie combinatie met 22.Txd4! Dxd4 op 22…Lxe4 23.Txd6 blijft wit een stuk voor. 23.Dxc6+ de pointe. 23…Kf8 24.Dxa8+ en wit heeft het materiaal teruggewonnen met rente.
Zwart ging in de opening wat te lang aan de wandel met de dame, waardoor wit een ontwikkelingsvoorsprong heeft opgebouwd. Jorritsma profiteert maximaal met het kenmerkende offer 17.Txe6!! fxe6 18.Dg6+ Kf8 19.Txe6 De zwarte koning is chronisch zwak, en de h8-toren kan niet aan het spel participeren. Wit heeft winnende compensatie. Maar je moet het toch maar durven, om een volle toren te offeren in zo’n riante stelling! 19…Te8 20.Pf5 Pxh5 Wit had hier ondekbaar mat met 21.Pd6, maar ook na 21.Dxh5 won wit overtuigend.
In de laatste ronde ging Nicolai met Erik Sparenberg en Selwin Keuning aan de leiding. Waar Keuning het niet redde in een zware paring tegen Migchiel de Jong mochten Nicolai en Sparenberg het in een onderling gevecht uitmaken.
Amir Nicolai-Erik Sparenberg
Nicolai lijkt goed te hebben opgelet bij de partijen van Ian Nepomniachtchi. In de Anti-Marshall met 8.a4 in het Spaans, heeft hij zijn tegenstander knap weten te overspelen. De zwarte lopers maken geen goede indruk en wit plukt nu de vruchten met 29.Pxf7! Dxg3 30.Pxh6+ gxh6 31.fxg3 b3 32.c3 Lb7 33.Te7 Tf6 34.Tf1 1-0 Wit heeft slechts een pion meer, maar het verschil in activiteit is enorm. Sparenberg gooide hier terecht de handdoek in de ring.
We bewaren het mooiste voor het laatst. Ook Nicolai’s combinatie tegen De Jong mocht er wezen.
Migchiel de Jong-Amir Nicolai
27…Pxf2!! 28.Kxf2 Tb5!! de briljante pointe. 29.Lxb5 Dxg3+ 30.Kf1 Dh3+ 0-1 Wit gaat mat na 31.Kg1 Lh2+! 32.Kf2 Dg3+ 33.Kf1 Dg1+ 34.Ke2 Dg2# Naast zijn voorbereiding is ook Nicolai’s rekenvaardigheid zeer in orde.
Sosonko schreef indertijd voor het blad Matten zijn schaakverhalen. In zijn stuk over Michail Tal wist hij mij bijzonder te boeien door zijn meeslepende verteltrant. Er schuilt in Sosonko een Russische romanschrijver uit de 19e eeuw, waardoor er een prachtig schaakpanorama ontstaat.
Ook in 1976 werd er een mooi boek over Euwe geschreven door Alexander Münninghoff met uitgebreide analyses door Euwe.
Dat boek “bevat 116 partijen, maar een gedeelte is niet of nauwelijks becommentarieerd. De selectie is niet representatief voor zijn beste partijen, daarvoor zitten er te veel remises en nederlagen tussen” (Timman)
De Euwe-zet op 14.Txf6 is 14… Kg7, gaat Timman op die kwestie in?
De analyses van Euwe bevatten natuurlijk heel veel fouten (zoals deze), heel af en toe verwijst Timman ernaar.
Nou, fout? Misschien licht onnauwkeurig, maar iemand hoog in de 2000 qua rating heeft toch echt een sterke engine nodig om te zien dat Le7 hooguit een paar tienden beter is.
Het is het verschil tussen een gelijke stelling (-0.1) en duidelijk voordeel voor zwart (-0.7).
Welk programma op welke diepte? En heeft Timman zich over dit specifieke geval uitgesproken?
Ik weet nog steeds niet of het Maatman in zijn rubriek van 24 juni was of Timman zelf die het onmiskenbaar beste 37… Txe6 in de ‘Parel van Zandvoort’ in plaats van remiseKANS remise noemde.
Gek, hè? Dat ik bij het bovenste diagram moet terugdenken aan de partij die ik meer dan dertig jaar geleden met Zwart heb gewonnen na 1.Pf3 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4.d4 o-o 5.e4 d6 6.Le2 e5 7.dxe5 dxe5 8.Dxd8 Txd8 9.Lg5 Pbd7 10.o-o-o Tf8 11.Pd5 c6 12.Pe7+ Kh8 13.Pxc8 Taxc8 14.Td6? Pc5!
@Dimitri: het commentaar (“Goede timing …”) na 23 … c5 hoort volgens mij na 22 … a5.
“Goede timing” gaat over de zet c7-c5.