Krantenrubrieken 25 November en 2 December

Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad, Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant en Hans Ree in de Groene Amsterdammer.

Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman | Hans Ree

Dimitri Reinderman

25 November: Europees landenkampioenschap, prestaties en verhalen

Sport draait niet alleen om prestaties, maar ook om de verhalen, zo benadrukte NOCNSF deze week opnieuw. Bij het Europees landenkampioenschap waren die verhalen er zeker. De voor het kampioenschap beslissende partij bleek bijvoorbeeld een partij van 111 zetten te zijn in de match tussen middenmoters Turkije en IJsland. Een remise zorgde ervoor dat Servië een betere tiebreak had dan Duitsland en zo kampioen werd. Bij de vrouwen ook iets opmerkelijks: kampioen Bulgarije is niet eens lid van de Europese schaakbond (sinds 2016 geschorst). Dankzij een wildcard mochten ze toch meedoen en met succes dus, ondanks dat hun topscorer na de zesde ronde uitviel omdat ze in het ziekenhuis opgenomen werd. Het Nederlandse verhaal was daarentegen niet mooi: 21e plek van 38 landen, dat is zeer matig. Coach Smeets koos voor een jeugdig team, maar op kopman Jorden van Foreest na viel iedereen tegen. Het resultaat van het Nederlandse vrouwenteam was ook al matig, 19e van 32 landen, maar daar is dat niet het hele verhaal. Individueel deden de meesten van het team het namelijk best goed. Kopvrouw Eline Roebers bijvoorbeeld: 5 uit 9 tegen 3 GM’s, 5 IM’s en een WGM.  Na ronde 6 (4.5 punten) was ze zelf op koers voor een grootmeesternorm! Wat bij haar opvalt is dat ze zelden corecte technische partijen speelt, meestal juist heel rommelig, vol met fouten van beide kanten. En daarom zelden saai. Een goed voorbeeld is haar partij tegen een Turkse IM, met een bijzondere stelling in het eerste diagram.

Eline Roebers – Ekaterina Atalik

1.e4 c6 2.d4 d5 3.e5 Lf5 4.h4 h6 5.g4 Ld7 6.Pc3 Dc8 7.Lh3 e6 8.h5 c5 9.f4 cxd4 10.Pce2

In de opening al origineel spel. Wit hoopt met een stuk op d4 terug te kunnen slaan, maar het loopt anders.

10…Lb4+ 11.Kf2 Pc6 12.Pf3 Lc5 13.Kg3?! Dc7 14.a3 f6! 15.b4 Lb6 16.Dd3 0–0–0 17.b5 Pxe5! Na dit stukoffer is wit in grote problemen.

18.fxe5 fxe5 19.Db3 Pf6 20.Kg2 Pe4 21.a4 Thf8 22.Tf1 Pc5 23.Da3 Pxa4?

Raar. Meteen 23…e4 was erg sterk.

24.Dxa4 e4 25.Ph2 Txf1 26.Pxf1 e5

Een mooi plaatje! Het pionnenblokje geeft genoeg compensatie voor een stuk, maar niet voor twee.

27.Db3 Dc5 28.La3 Dxb5 29.Dxb5 Lxb5 30.Peg3 e3 31.Lb4 Kb8 32.Pf5? Tc8 33.Ta2 e2 34.P1g3 Lc5? 35.Le1 Tc7 36.Kh2?! Lc4 37.Ta1 b5 38.Ld2?

38.Pxe2 Lxe2 39.Lg3 ruimt het blokje op met winnend voordeel.

38…b4 39.Lg2?! Tb7? 40.Tb1 d3 41.cxd3 Lxd3 42.Tc1?! b3 43.Txc5 b2 44.Txd5 b1D 45.Txe5

De drie stukken wegen hier op tegen de dame en twee pionnen.

45…Tb4? 46.Te7? a5 47.Pd6 Txg4 48.Tb7+ Dxb7 49.Pxb7 Th4+?! 50.Kg1 a4 51.Pc5 Lb5 52.Pce4?! a3 53.Kf2 a2 54.Lc3 Th2 55.Pxe2 Lxe2 56.Lxg7? Txg2+? Met remise. 56…La6 had goede winstkansen gegeven.

Partij in viewer:

2 December: Kennemer Combinatie leidt in meesterklasse

Triviavraag: welke Nederlandse grootmeester heeft zijn laatste twintig matches (niet partijen) in de meesterklasse verloren?

De meesterklasse is bijna op de helft met vier van de negen ronden gespeeld en er is tekening in de strijd. Onderaan is De Waagtoren uit Alkmaar nog puntloos en de kans op handhaving is klein, al krijgen ze nog de nummers 8 en 9 Zuid-Limburg en Charlois. Bovenaan staan de drie op papier sterkste teams en zij zullen om het kampioenschap strijden. Hoe liggen de kansen? Mogelijk het beste bij LSG. De Leidenaren hebben hun twee concurrenten namelijk al gehad: ze speelden gelijk tegen Kennemer Combinatie en wonnen van Apeldoorn. De opdracht is om de rest van de wedstrijden tegen de kleintjes en middenmoters te winnen. KC staat echter op dit moment met 1.5 bordpunten voorsprong bovenaan en heeft dus alles in eigen hand. In de zesde ronde staat de topper tegen titelverdediger Apeldoorn op het programma en dan weten we meer.

KC richt zich met hun selectie vooral op jong talent. Daar zitten al toppers tussen: Liam Vrolijk, Eline Roebers en Daniel Dardha spelen over anderhalf maand in de Tata Steel Challengers. Daarnaast hebben ze ook een paar ervaren grootmeesters, waaronder de inmiddels 58-jarige Friso Nijboer. De tijd dat hij als schaakprofessional elk jaar wel een zomertoernooi won is lang geleden: tegenwoordig is zijn salaris als IT-professional een stuk hoger, maar zijn rating een stuk lager. Toch doet hij het goed dit seizoen: 3 uit 4, mede dankzij de volgende partij  met een leuke openingsval.

Nick Maatman –  Friso Nijboer

1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4.e4 d6 5.Le2 0–0 6.Pf3 e5 7.0–0 Pbd7 8.Dc2 De7 9.Le3 c6 10.Tad1 h6

Wit heeft tegen de wat passieve Konings-Indische opstelling allemaal gezonde zetten gedaan en na b.v. 11.h3 staat hij beter. Wat wit speelt ziet er ook gezond uit, maar laat iets toe.

11.Tfe1? Pg4! 12.Lc1 exd4 13.Pxd4?

Na het kwaliteitsoffer 13.Txd4! had wit nog wel ok gestaan.

13…Pxf2!

Maar nu staat zwart gewonnen! Al negen mensen zijn volgens mijn database eerder in deze valstrik getrapt, waaronder een grootmeester.

14.Kxf2 Dh4+ 15.Ke3

Ook andere koningszetten helpen niet: zowel na 15.Kg1 Lxd4+ 16.Txd4 Dxe1+ als na 15.Kf1 Lxd4 16.Txd4 Df6+ 17.Kg1 Dxd4+ is wit een toren kwijt.

15…Lxd4+ 16.Kxd4 Df2+ 17.Le3 c5+ 18.Kd3 Pe5+ 19.Kd2 Pxc4+

Zwart wint het stuk met veel rente terug.

20.Kc1 Pxe3 21.Dd2 Le6 22.Tf1 Pxf1 23.Txf1 Dh4 24.Dxd6 Dg5+ Wit gaf op.

En die grootmeester die in de meesterklasse met zijn team in de steeds verliest? Dat ben ik zelf: respectievelijk met Rotterdam (1 match), Caissa Amsterdam (15 matches) en De Waagtoren (nu 4 matches). Ik ben daarmee vast recordhouder!

Partij in viewer:

Henk Prins

17 November: 

Helaas was er vorige week geen ruimte meer over in de schaakrubriek voor de partijstelling 1014 van de partij tussen Barnes en Verheij uit het internationale jeugdteam toernooi Chessmates te Rotterdam. Reden om vandaag de volledige partij te plaatsen van deze mooie en interessante partij tussen deze twee jeugdtalenten.

Olivier Barnes (team Londen) – Dana Verheij (team Rotterdam)

1.f4 Pf6 2. Pf3 g6 3. e3 Lg7 4. c3 0-0

De witspeler speelt de Bird-opening, of wel de Hollandse opening met de witte stukken.

5. d4 d6 6. Pbd2 Te8 7. Le2

Gewoon een ontwikkelingszet lijkt de witspeler te denken, maar de loper naar d3 ontwikkelen is veel beter. Overigens over enkele zetten speelt de witspeler deze loper toch naar d3. In schaakjargon heet dit tempoverlies.

7. … c5 8.  0-0 Pc6 9. Pb3

Waarom het paard daar naar toe?  9. Pc4 lijkt logischer.

9. … cxd4 10. exd4 e6  11. Te1 Dc7 12. Ld3 Ld7 13. Ld2 Tad8

Mijn computer geeft 13. … a5 als beter aan. Dana zoekt het plan meer in het centrum en de goede voorbereiding daarop.

14. Dc2 Lc8

Nu de witte dame op c2 is zelfs het schijnbare tempoverlies 14. … Tc8 te overwegen, met sterk spel voor zwart.

15. Tad1 e5

Deze doorbraak in het centrum is noodzakelijk voor zwart. Deze zet had ook al enkele zetten eerder  met succes kunnen gebeuren.

16. fxe5 dxe5 17. dxe5 Pg4 18. Lg5?

Niet zorgvuldig gespeeld door Olivier.

18. … Db6+

Dit is een lastig schaakje voor wit.

19. Pbd4??

Hier grijpt de witspeler goed mis. De enige zet op lijfsbehoud is 19. Kf1.

19. … Txd4!?

Deze zet, een kwaliteitsoffer, werd vorige week bejubeld, maar hij blijkt achteraf  toch niet goed te zijn. Direct en overtuigend winnend is 19. … Pxd4!!

20. cxd4 Pxd4 21. Pxd4???

Hier had Olivier Barnes in het voordeel kunnen komen met 21. Dc5!!, hij blijft dan gewoon een gezonde kwaliteit voor.

21. … Dxd4+

Nu walst Dana Verheij de partij naar de winst.

22. Kf1 Pxh2+ 23. Ke2 Dg4+ 24. Kf2 Dxg5

En inmiddels heeft zwart ook voldoende materiaal teruggewonnen voor de geofferde kwaliteit. Bovendien is de koning nog altijd niet veilig. Na een serie van zes zwarte schaakjes gaf de witspeler de partij op:

25. Lb5 Pg4+ 26. Kf1 Df4+ 27. Kg1 Dh2+ 28. Kf1 Dh1+ 29. Ke2 Dxg2+ 30. Kd3 Lf5+ 0-1.

Tweezet 1015

Barnes is een bekende Engelse naam. Mogelijk is Internationaal Meester in de Compositie Barry Barnes familie van het jeugdtalent. Van de componist is diagram 1015 op te lossen, wit geeft mat in twee zetten.

24 December:

Ik moet terugkomen op de analyse van de schaakpartij tussen Olivier Barnes en Dana Verheij van vorige week.

In bijgaand diagram speelde wit de slechte zet  19. Pbd4??.  Ik speelde in mijn analyse op mijn pc per abuis 19. Pfd4, en kwam toen tot de conclusie dat het mooie vervolg van Dana Verheij met het kwaliteitsoffer fout zou zijn. Als ik het b-paard i.p.v. het f-paard gespeeld had, had ik ontdekt dat  19. … Txd4!! toch een schitterend kwaliteitsoffer was en veel beter dan 19. … Pxd4. Door het verkeerde paard naar d4 te spelen was ik op het verkeerde spoor terecht gekomen en klopte mijn verhaal van vorige week dus niet. Ik schreef vorige week dat na 18. … Db6+ de enige zet die wit kon spelen 19. Kf1 zou zijn. In plaats van 19. Pbd4, wat werd gespeeld, kon ook nog wel  19. Pfd4?! gespeeld worden, maar is na 19. … Pxd4!, in plaats van 19. … Txd4?, ook voor zwart gewonnen. Na 19. Pfd4 Txd4? heeft wit de mogelijkheid 20. Dc5!

Vanuit het diagram ging de partij als volgt verder:

19. Pbd4 Txd4!! 20. cxd4 Pxd4 21. Pxd4 Dxd4+

Nu walst Dana Verheij de partij naar de winst.

22. Kf1 Pxh2+ 23. Ke2 Dg4+ 24. Kf2 Dxg5

En inmiddels heeft zwart ook voldoende materiaal teruggewonnen voor de geofferde kwaliteit. Bovendien is de koning nog altijd niet veilig. Na een serie van zes zwarte schaakjes gaf de witspeler de partij op:

25. Lb5 Pg4+ 26. Kf1 Df4+ 27. Kg1 Dh2+ 28. Kf1 Dh1+ 29. Ke2 Dxg2+ 30. Kd3 Lf5+ 0-1.

Ik loop wat vooruit op de rubriek van volgende week. Ik hoop daarin aandacht te schenken aan de rokade in het schaakspel. Bijgaand een eindspelstudie van I. Fritz gecomponeerd in 1939. De opgave is wit aan zet en wint. Zowel het witte paard als de pion op b2 staan in, wil wit winnen dan moet hij in ieder geval beiden behouden. Er zit een verborgen wending in deze studie.

De oplossing is 1.  Pc6+ Kd6.

De koning zal het paard moeten aanvallen, anders dekt wit gewoon zijn b-pion,

2. Pa5! Txb2

Het is jammer dat het witte pionnetje de nu volgende wending niet meer hoeft mee te maken.

3. Pc4+!

Het lijkt of wit totaal de weg kwijt is, want eerst verdwijnt zijn pion en nu zijn paard van het bord. Hoe zal dit goed komen?

3. … dxc4 4. 0-0-0+!!

Dat was de grap en het thema, wit mag nog rokeren en de zwarte toren gaat verloren.

1-0.

1 December:

Zoals vorige week aangekondigd zal ik wat laten zien van de rokade in het schaakspel. Na het voorproefje vorige week van een simpele eindspelstudie, nu een iets moeilijker eindspelstudie waarin de rokade het hoofdthema is.

Diagram van studie van J. Moravec heeft als opdracht: wit begint en wint. Dit lijkt niet al te moeilijk, want met als je 1. Th3 of 1. Lc5 speelt, dreigt er al direct mat. Het probleem is dat dan zwart zich gaat redden met 1. … 0-0-0!, de lange rokade.

De mijn inziens hele fraaie sleutelzet 1. Lb8! heeft als doel de zwarte rokade te dwarsbomen. Na 1. … Txb8 wint wit na 2. Th3 Kd8 3. Kd5 een volle toren. Zwart moet dus spelen 1. … d2 2. Ld6!, dreigt Tf8 mat. De rokade kan deze dreiging tegenhouden, maar dan: 2. … 0-0-0 3. Tc3 mat.

Ook in schaakpartijen kan de rokade soms een thema zijn.

Vaak komt dan de rokade als een verrassing. In een rapid partij tussen Gelfand en Adams kwam de diagramstelling voor. Zwarts laatste zet was 25. …Pd7. Adams overzag 26. 0-0-0! en verloor de kwaliteit. Er staan door de rokade twee stukken in, de toren van b2 en het paard van d7. Adams speelde 26. ….Pxe5 waarop Gelfand met 27. Kxb2 de kwaliteit had gewonnen, en tenslotte zijn partij won op zet 57.

In de schaakproblematiek komt de rokade als thema regelmatig voor. Twee weken geleden zagen we dit al in een tweezet van Barnes (1015). Als nieuw probleem nog een mooie tweezet van Barnes (1016). Deze kan opgelost worden. De bespreking van beide tweezetten hopen we volgende week beet te nemen.

Nick Maatman
   

25 November: Schaakmat buiten het bord

De TV-show ‘The Queen’s Gambit’ was een wereldhit. De serie zorgde voor een enorme influx aan nieuwe schakers. Centraal in het verhaal staat hoofdpersoon Beth Harmon, vertolkt door Anya Taylor-Joy. Harmon groeit op als weeskind en blijkt een enorm schaaktalent te zijn. Gedurende de show volgen we haar pad naar de wereldtop.

Het verhaal bestaat vrijwel volledig uit fictieve personages. Zo heeft de Russische wereldkampioen Vasily Borgov nooit echt bestaan. Toch is er één uitzondering! In de serie wordt verwezen naar Nona Gaprindashvili, de voormalig wereldkampioen bij de vrouwen. Dit bleek een duur geintje te worden voor producent Netflix.

Gaprindashvili was niet blij met de wijze waarop ze in de serie gepresenteerd werd. Zo beging Netflix de blunder door onjuist te stellen dat ze nooit tegen mannen gespeeld had. De inmiddels 82-jarige Gaprindashvili stapte naar de rechter en eiste liefst 5 miljoen dollar schadevergoeding. De serie zou gezorgd hebben voor ‘persoonlijke vernedering, onrust en leed’.

Of de inclusie van Gaprindashvili in de serie daadwerkelijk heeft gezorgd voor een ‘persoonlijke vernedering’, daar kun je natuurlijk aan twijfelen. De verwijzing gaf juist aanleiding voor een nagedachtenis aan haar prachtige prestaties in het verleden. Maar het legde haar bepaald geen windeieren, aangezien beide partijen uiteindelijk tot een schikking kwamen. Dat ze voortreffelijk kan schaken wordt duidelijk in onderstaande partij.

Nona Gaprindashvili – John A Peters (Californië, 1977)

1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 Pc6 6.Pdb5 d6 7.Lf4 e5 8.Lg5 a6 9.Pa3 b5 10.Lxf6 gxf6 11.Pd5 f5 12.g3 fxe4 13.Lg2 Le6 14.Lxe4 Lg7 15.Dh5 Tc8 16.0-0 Pe7 17.Tad1

Deze scherpe variant van de Sveshnikov wordt ook tegenwoordig nog gespeeld.

17…Tc5 18.Pe3 d5 19.b4?! Tc7?!

Zwart had hier sterk een kwaliteit kunnen offeren met 19…Tc3 20.Pb1 Txe3! 21.fxe3 Dxe3 met een mooi initiatief. Nu krijgt Gaprindashvili de kans om het bord in vuur en vlam te zetten.

20.c4!? bxc4 21.f4! Db8?

Zwart bezwijkt onder de druk, hij had ook de f-pion moeten slaan.

22.f5! Db6 23.Pac2 dxe4 24.fxe6 0-0 25.exf7+ Kh8 26.Kg2 De6

27.Dh3!

Gaprindashvili taxeert uitstekend dat het eindspel kansrijk is. De zwarte pionnen zijn op termijn kwetsbaar.

27…Dxh3+ 28.Kxh3 Pc6 29.Td6! Pb8 30.a4 Tfc8 31.Te6 Lf8 32.Te8 Pd7 33.Pd5 Tc6 34.Pe7 Th6+ 35.Kg2 Tc7 36.Td1 Tf6 37.Pd5 Td6 38.Pce3 c3 39.Tc1 Tcc6 40.b5 axb5 41.axb5 Tc5 42.b6 Tb5 43.Txc3 Kg7 44.Pf5+

Wit wint nu materiaal en ze tikt het vervolg knap uit.

44…Kxf7 45.Pxd6+ Lxd6 46.Td8! Tb2+ 47.Kf1 Ke6 48.Pc7+ Ke7 49.Th8 Pf8 50.Tc6 La3 51.Pd5+ Kf7 52.Tc7+ Ke6 53.Ta7 Kxd5 54.Txa3 Pe6 55.Txh7 Pg5 56.Ta5+ Ke6 57.Th6+ Kf5 58.Th5 Kg6 59.Txg5+!

Het resterende toreneindspel is hopeloos voor zwart.

59…Kxg5 60.Txe5+ Kg4 61.Txe4+ Kf3 62.Tf4+ Ke3 63.Tf6 Ke4 64.h4 1-0

Gaprindashvili is de eerste vrouwelijke grootmeester ooit en ze had de vrouwen wereldtitel liefst 16 jaar in haar bezit. Door een meesterzet heeft ze nu ook een enorm succes geboekt buiten het bord.

Partij in viewer:

2 December: Interessant

Oud-wereldkampioen Vladimir Kramnik is momenteel druk bezig met zijn plannen om valsspelen in met name online schaken aan te pakken. Steeds meer schakers spraken vertrouwen uit in zijn statistische methodes. Toch heeft hij afgelopen week een blunder begaan waardoor hij ineens alle krediet verloren heeft. Kramnik besloot namelijk ineens om de Amerikaanse grootmeester Hikaru Nakamura van vals spel te beschuldigen. Nakamura was weer eens bezig aan zijn befaamde winstreaks – en Kramnik was van mening dat iedereen Nakamura’s recente score van 45,5/46 ‘interessant’ zou moeten vinden.

Nou heeft Nakamura zelf ook niet bepaald de beste reputatie. Zo zei de Canadese grootmeester Eric Hansen dat iedereen een ‘Hikaru-verhaal’ heeft, waarmee hij bedoelt dat hij veel grootmeesters kent die ooit eens door Nakamura op een onfatsoenlijke manier zijn behandeld. Iets waar echter niets op af te dingen valt is Nakamura schaakvaardigheid met supersnelle speeltempo’s. Nakamura domineert de (online) snelschaakwereld al 20 jaar. Hij heerste dus ook al in een tijdperk waar computers nog lang niet zo dominant waren als nu.

Iemand die de partijtjes doorklikt ziet weinig aanleiding voor een verdenking. De partijen zijn verre van perfect, en Nakamura’s tegenstanders krijgen veelvuldig goede tot winnende stellingen. Maar een terugkerend patroon is dat Nakamura er structureel in slaagt om de stelling om te draaien op het moment dat de klok van de tegenstander afloopt. Het is een bekend fenomeen dat we tegenkomen als we tegen een aanzienlijk meer bekwame snelschaker spelen: je kunt bijblijven op de klok of op het bord – maar niet allebei tegelijkertijd.

Ondanks de weerstand tegen Kramnik’s aantijgingen blijft hij bij zijn standpunt. Het doet terugdenken aan zijn beroemde persconferentie met de huidige wereldkampioen Ding Liren tijdens het kandidatentoernooi van 2018. Structureel schatte Kramnik zijn eigen stelling veel te optimistisch in. De normaal zo schuchtere Ding kon een glimlach moeilijk onderdrukken en hij weerlegde de bijdragen van Kramnik vol bravoure.

Kramnik is zijn reputatie momenteel dus compleet te grabbel aan het gooien. Jammer, want wat kon hij goed schaken!

Vladimir Kramnik (2770) – Garry Kasparov (2849) (London, 2001) 

15.Lxe6! fxe6?!

15…Tc7 werd later als verbetering aangestipt.

16.Dxe6+ Kh8 17.Dxe7 Lxf3 18.gxf3 Dxd4 19.Pb5 Dxb2?

Te gretig. De dame moest op de d-lijn blijven om bij te kunnen dragen aan de verdediging. Nu is het samenspel van de witte stukken beslissend.

20.Txc8 Txc8 21.Pd6 Tb8 22.Pf7+ Kg8 23.De6! Tf8 24.Pd8+ Kh8 25.De7 1-0

Zwart staat hopeloos verloren. Dit waren nog eens tijden! Kasparov werd in slechts 25 zetten compleet ontmanteld, waardoor de strijd om de wereldtitel in feite gestreden was.

Ook Magnus Carlsen voelde de behoefte om zich even met de kwestie te bemoeien. Tijdens de Titled Tuesday op chess.com gaf Nakamura tegen hem door een ongelukkige muisbeweging een stuk weg. Carlsen reageerde: ‘(Hij) wint al deze evenementen, maar weet niet eens hoe pionnen slaan? Interessant.’

Partij in viewer:

Hans Ree

Lees (voor niet-abonnees alleen op vrijdag van verschijning gratis) verder: www.groene.nl/auteur/hans-ree

 

Over Redactie

Schaaksite.nl is eind 2009 opgericht. Schaaksite.nl is een onafhankelijke en niet-commerciële Nederlandse website. Ons motto is: Schaaksite.nl is er vóór en dóór schaakliefhebbers. Iedereen die iets te melden heeft kan het (laten) publiceren op onze site.

4 Reacties

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.