Kandidatentoernooi ronde 5: Svidler herstelt zich
In de vijfde ronde van het kandidatentoernooi in Khanty-Mansiysk heeft Peter Svidler van Veselin Topalov gewonnen. De Rus, die in de twee voorgaande ronden op ongelukkige wijze maar een half punt had gescoord, toonde mentale veerkracht door na een matig verlopen opening zijn kansen goed waar te nemen. Hij was de enige winnaar van de dag, al zag het er even naar uit dat ook Kramnik een punt zou gaan scoren. Tegenstander Aronian kwam uiteindelijk met een blauw oog (en een half punt) weg. Karjakin-Mamedyarov was een relatief saaie remise. Hierdoor blijft Anand bovenaan staan, op een half punt gevolgd door Kramnik, Aronian en Svidler.
Resultaten ronde 5:
Sergey Karjakin – Shakhriyar Mamedyarov ½ – ½
Dmitry Andreikin – Viswanathan Anand ½ – ½
Peter Svidler – Veselin Topalov 1-0
Levon Aronian – Vladimir Kramnik ½ – ½
We waren als schakers al een tijd verwend als schakers omdat bijna alle toernooien via internet op liveborden te volgen zijn, maar tegenwoordig worden we dat nog meer, bij de toptoernooien is live commentaar via video gebruikelijk geworden (en ook live persconferenties, het is voor niet-Russen wel jammer of zelfs storend dat alles wat de spelers daar zeggen in het Russisch vertaald wordt). Aan het begin van de middag vroeg ik me af (terwijl ik met grote tegenzin het huis verliet om even boodschappen te gaan doen) wat de schadelijke gevolgen hiervan zijn voor de economie. Hoeveel mensen wereldwijd zullen hun aandacht meer bij Kramnik-Aronian gehad hebben dan bij zaken die weliswaar minder interessant zijn, maar wel beter passen bij de taakbeschrijving in hun contract? Ik zou in ieder geval als ik nog een kantoorarbeider was een balans hebben geprobeerd te vinden tussen productiviteit en op elk moment precies weten hoe het op de vier borden eraan toe gaat. Gelukkig kan ik dat laatste doen zonder een baas die mogelijk aanstoot neemt, sterker nog, hij verwacht het zelfs van me!
Degenen die op kantoor Kramnik-Aronian live gevolgd hebben zullen op het puntje van hun stoel gezeten hebben, maar eerst de andere drie partijen. Bij Karjakin-Mamedyarov gebeurde niet zo veel. De Rus die ooit voor Oekraïne uitkwam (maar die als ik het goed begrepen heb aan de Russische kant staat in het conflict, al weet ik of hij zich echt vrij erover kon uitspreken) werd een beetje verrast door Mamedyarovs uitnodiging een scherpe Najdorf te spelen en ontweek het met 3.Lb5+, wat veel spelers tegenwoordig doen. Hij kreeg een klein plusje, maar veel stelde het niet voor en na wat geruil ontstond een toreneindspel waarin verder spelen weinig mensen had geboeid.
Heel globaal gezien gebeurde hetzelfde bij Andreikin-Anand. Wit koos voor een veilige opening, maar het was zwart die een plusje kreeg. Op zet 35 kwam de witte koning op f3 terecht, in een stelling met aan beide kant een toren en een dame.
Hier was 35… Df1+ 36. Kg3 Te8 37. Df2 Dc4 38. Kh2 Td8 39. Tb3 Txd4 een mogelijke voortzetting, dat zal meer winstkansen bieden dan het toreneindspel dat na 36. Dd3 Dxd3+ 37. cxd3 ontstond. Andreikin hield dat soepel remise.
Veselin Topalov bleek goed voorbereid tegen Peter Svidler. De variant die hij koos tegen het Spaans van Svidler scoort niet zo goed voor zwart, maar de Bulgaar liet zien hoe het wel gespeeld moet worden. Na veertien zetten was Svidler helemaal niet tevreden met zijn stelling en hij trok maar liefst 38 minuten uit om te voorkomen dat de partij een miniatuur zou worden. Zijn tegenstander werd daarna wellicht wat laconiek, in ieder geval verzuimde hij het optimale uit de stelling te halen en moest hij vervolgens ondanks een pion meer zelf oppassen, het witte loperpaar kon sterk worden. Na nog een fout was de oud-wereldkampioen echt in de problemen, kwam een pion achter en ondanks (of dankzij) de ongelijke lopers wist hij het niet te houden. Een opsteker voor Svidler, die wellicht te weinig had gekregen in de voorgaande partijen maar vandaag (in een partij die hij ‘van beide spelers geen beste partij’ noemde) weer een vol punt kon scoren.
De partij met een lichte analyse:
De toppartij werd ook de partij van de dag. Van tevoren wees bijna iedereen Kramnik en Aronian aan als favoriet om het toernooi te winnen, en ondanks dat ze (nog) niet bovenaan staan leefden bij veel mensen het gevoel dat de winnaar van de partij van vandaag wel eens het toernooi zou kunnen gaan winnen. Kramnik koos met wit tegen het klassieke Damegambiet een rustige opstelling, een soort Zukertort, maar niet zonder venijn. De opstelling d4-f4-Pe5 kan wit goede aanvalskansen geven en dat bleek ook. Toen hij vervolgens 26.Lxe4 dxe4 27.d5! ook nog de loper van b2 in de strijd kon laten mengen had de Rus het punt al geteld, maar dat was iets te voorbarig. Voor Aronian was de stelling te moeilijk en hij ging met 33…Lxd5? in de fout, maar ook Kramnik kon het niet allemaal meer overzien. Hij had een stelling met materiële voorsprong kunnen krijgen, maar koos voor de veiligste oplossing, een toreneindspel waarin de pluspion echter niet voldoende bleek. Dat zal een teleurstelling geweest zijn voor de derde oud-wereldkampioen van het toernooi, al vermoed ik ook wel enige voldoening, omdat hij een heel interessante partij had gespeeld. Bij de persconferentie liet hij daar ook volop varianten zien, niet altijd kloppend natuurlijk, maar ik heb er volop gebruik van gemaakt bij mijn analyse.
Kramnik-Aronian
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5 4. e3
Normaalgesproken speelt wit de loper in het Damegambiet buiten de keten. 4.e3 ziet er daarom wat apart uit, maar Kramnik heeft het wel vaker gespeeld. Wit streeft naar een Zukertortopstelling: b3, Lb2, Pe5, f4. Tegen het Slavisch wordt het ook wel eens gedaan verschil is dat zwart geen tempo hoeft te verliezen om c5 te spelen.
4… b6 5. Pc3 Lb7 6. cxd5 exd5 7. Lb5+ c6
Wit heeft dit uitgelokt zodat zwart niet al te makkelijk zijn paard naar e4 kan spelen.
8. Ld3 Le7 9. O-O O-O 10. b3 Pbd7 11. Lb2 Te8 12. Pe5 Ld6 13. f4
Allemaal volgens plan. Het vervolgplan is om te gaan aanvallen. Ld3 en Pe5 staan daar al goed voor, de dame kan b.v. naar h3, de loper op b2 lijkt vooralsnog niet veel te doen, maar die kan heus nog gevaarlijk worden (dat zal later in de partij ook blijken). Soms is g4-g5 een optie. Natuurlijk zijn er ook nadelen aan de witte opstelling: vooral dat veld e4 en pion e3 zwak kunnen worden. Vooralsnog wordt de e-lijn geblokkeerd door het paard op e5, maar die zou ooit door een pion op f6 verjaagd kunnen worden. Een ander nadeel is dat dxc5 (om zwart hangende pionnen of een geïsoleerde pion te geven) meestal niet in aanmerking komt.
13… c5 14. Df3 cxd4
Een alternatief is om a6 en b5 te spelen, zodat zwart eventueel c4 kan doen. Wit kan natuurlijk a4 spelen om dat te voorkomen.
15. exd4 Lb4 16. Pe2
De computer vindt pakken op c3 (gevolgd door Pe4) geen dreiging, Kramnik wel. Ik sta hier aan Kramnik’s kant.
16… Pe4 17. a3 Lf8 18. Tad1 a6
19. a4
Om b5 te voorkomen, maar ook soms La3 te kunnen spelen. 19.b4 is ook een zet, maar dan kan dat verzwakt c4, wat relevant is als zwart Pf6, Pd6 en Pfe4 speelt.
19… Tc8
Na 19… Pdf6 was Kramnik met 20. g4 verdergegaan. De stelling is vrij tweesnijdig na 20… Pd6 21. g5 Pfe4 22. Pg3
20. Dh5 g6
20… De7? 21. La3! (zie opmerking bij 19.a4) 21… Pdf6 22. Lxe7 Pxh5 23. Lxf8 Txf8 24. Pd7 Tfe8 25. Pxb6 met pionwinst.
21. Dh3
21…Pdf6 Een voor de hand liggend alternatief is 21… f5 Kramnik had hier 22. g4 (22. Lxe4 dxe4 23. d5 Tc2 is nu goed voor zwart.) 22… fxg4 23. Dxg4 Pdf6 24. Dg2 Tc7 25. f5 Tg7 26. fxg6 hxg6 27. Pg3 gezien, waarna wit iets beter staat. Maar 23…Tc7! is nauwkeuriger, omdat 24.f5 dan nog niet kan wegens 24…Pxe5. De computer geeft trouwens 21…Pxe5 als een goede zet; maar het zou me niet verbazen als Aronian het niet eens overwogen heeft, omdat het de witte stukken meer bewegingsvrijheid geeft.
22. f5 g5
Ook hier is 22… Tc7 mogelijk en waarschijnlijk ook verstandiger. Na b.v. 23. fxg6 fxg6 24. Lc1 Lc8 25. Dh4 blijft de stelling spannend.
23. Pg3 b5
Riskant.
24. axb5 Db6 25. Kh1
Slaan op a6 kan, maar Kramnik dacht dat hij aan het winnen was in de partij.
25… axb5 26. Lxe4 dxe4 27. d5!
Aronian had dit juist onderschat. "Ik pak op e5, dan e3, toren naar c2, ziet er goed uit" maar dat valt tegen.
27… e3
Het is wel inderdaad de enige kans, want 27… Tc2 28. Ld4 Dd6 29. Pg4 verliest.
28. Pg4 Pxg4
Na 28… Pxd5 had Kramnik 29. f6 gepland, en dacht dat het mat zou gaan, maar dat is na 29… Kh8 niet zo, sterker nog, zwart wint! Maar 29.Txd5 wint simpel (dat had Kramnik ook wel gezien).
29. Dxg4
29…h6!
Nog steeds dacht Kramnik dat hij aan het winnen was. Gezien de volgende varianten niet heel raar:
29… Dh6 30. Ph5 Ld6 31. Lg7 Te4 32. De2! (32. Lxh6 Txg4 33. Pf6+ Kh8 34. Pxg4 e2 35. f6 Kg8 36. Lg7 h5 werkt net niet.)
29… f6 30. Ph5 Lg7 31. Pxg7 e2 32. Ph5
30. Pe4 Tc2!
Alweer de enige kans.
31. Pf6+
Om een of andere reden dachten beide spelers dat 31. Ld4 Lxd5 32. Lxb6 Txe4 33. Df3 e2 34. Txd5 e1D goed is voor zwart, maar 35. Txe1 Txe1+ 36. Lg1 Tcc1 37. Df2 staat zwart praktisch gezien een kwaliteit achter. Zwart kan beter 31…Dd8 doen en na 32.Pf6+ Dxf6 krijgen we dan de partij.
Kramnik verwierp 31. Pxg5 wegens 31… Txb2 waarnaar hij naar een mat zocht maar die is er niet (31… hxg5? 32. Dxg5+ Kh7 33. Dh5+ Dh6 34. Dxf7+ Lg7 35. Lxg7 Dxg7 36. Dh5+ Dh6 37. Dxe8 e2 38. f6 exf1D+ 39. Txf1 Lxd5 40. Dd7+) 32. f6 (32. Pxf7+ Kxf7 33. Dh5+ Ke7) 32… Lc8 (32… Tf2) 33. Pe6+ Kh8)
31… Dxf6 32. Lxf6 e2 33. Lxg5
33. Df3 was een interessante poging: na 33… Tc5 (Kramnik) 34. Kg1! exf1D+ 35. Kxf1 staat wit materiaal voor, al lijkt het me lastig te winnen.
33… Lxd5?
Aronian zag geen winst voor wit na deze zet. Ook niet na 33…hxg5, maar dan heeft wit een boel schaakjes en het is in beperkte bedenktijd niet allemaal te berekenen… Met de computer erbij is het natuurlijk een stuk makkelijker, die geeft eeuwig schaak aan. 33… hxg5 34. Dxg5+ Kh7 35. Dh5+ Kg8 36. f6 exf1D+ (Kramnik’s 36… Lc8? is minder goed: 37. Dg6+! Kh8 38. Dxf7 +-) 37. Txf1 Tee2 en inderdaad, als je de eeuwig schaak niet pakt sta je gewoon slecht met wit.
34. Lxh6+?!
Toch is de beslissing van Aronian een beetje raar, want hij had wel gezien dat hij na 34. Le7+ Kh7 35. Tg1 exd1D 36. Dxd1 Txg2 37. Txg2 Lxg2+ 38. Kxg2 Txe7 het zwaar zou krijgen (en 35.f6 is een overtuigende winst).
34. Lf6+ Kh7 35. Tg1 ziet er ook wel uit alsof het moet winnen voor wit.
34… Kh7
35. Lxf8?
35. Ld2? exf1D+ 36. Txf1 Txd2 37. Dh5+ en Kramnik dacht eerst dat dit zou winnen, maar 37… Lh6! kan nu omdat f7 gedekt staat. 35. Tg1 Lxh6 36. Tde1 Te4 niet zo makkelijk te spelen voor wit, vond Kramnik niet fijn. Hij had wel door dat de computer mogelijk zou aangeven dat wit hier gewonnen zou staan, en dat klopt, +3 na 37.Dh5. Maar ik denk ook wel dat het moeilijker speelt voor wit dan de variant na 34.Lf6.
35… exf1D+ 36. Txf1 Txg2 37. Dxg2
37. Dh3+ Kg8 38. Tf3 Tf2 39. Lb4 Txf3 40. Dg4+ Kh7
37… Lxg2+ 38. Kxg2 Txf8
Dit was de veilige optie, een toreneindspel met een pion meer, het probleem is echter dat het remise is.
39. Kf3 Kg7 40. Ke4 Th8 41. Kd4 Tc8
Wit wil graag zijn h-pion tegen de b-pion ruilen, omdat kans om promotie van de h-pion klein is, terwijl de b-pion ondersteund door de koning naar de overkant kan gaan. Zwart moet dus niet op h2 slaan. Kramnik dacht dat 41… Th4+ ook goed zou zijn, Aronian gaf 42. Kc5 b4 43. Td1 Kf6 44. Td5 en vervolgens koning naar a4/a5, toren naar b5. Waarschijnlijk is het nog wel remise, maar zoals hij aangaf is het een ‘legale reden om bezorgd te zijn’.
42. Tf4
Na 42. f6+ Kg6 43. h4 b4 44. Tf3 Tc1 kan wit geen vorderingen maken.
42… Kf6 43. h4 Te8
43… Tc1 44. Kd5 Tc3 45. Tb4 Kxf5 46. Txb5 Kg4 47. Tb4+ Kh5 48. Kd4 Th3 maakt ook remise.
44. Kc5 (44. b4 Tc8)
44… Te5+
45. Kd6
Het pionneneindspel is remise: 45. Kc6 Txf5 46. Txf5+ Kxf5 47. Kxb5 Kg4 48. Kc4 f5 49. h5 Kxh5 50. b4 f4 51. b5 Kg4 52. Kd3 f3 53. b6 Kh3! 54. b7 f2 55. Ke2 Kg2 Aronian had het voor de zekerheid een paar keer nagerekend…
45… Te3
Nu vooral niet op f5 slaan: 45… Txf5 46. Txf5+ Kxf5 47. Ke7 Kg6 48. h5+ Kg7 49. h6+ Kg8 50. h7+ Kg7 51. h8D+ Kxh8 52. Kxf7 en wit wint.
46. Tb4 Kxf5 47. Txb5+ Kg4 48. h5 f5 49. h6 Th3 50. Ke5 Txh6 51. Tb4+!? Kf3
Na 51… Kg5 52. Tb8 is de kans dat het met zwart misgaat net iets groter, maar b.v. 52…f4 maakt dan remise: 53.Tg8+ Tg6
52. Kxf5
52. Tf4+ Ke3 53. b4 Kramnik: "Wat was je hier van plan?" Aronian: "Ik had niet echt een plan… maar ik denk dat elke zet remise maakt." "Kramnik: "Eh ja, daarom speelde ik het niet." 53… Tb6 is het simpelst.
52… Ke3
Het is op 1 tempo remise, dat moest dus even berekend worden, maar heel moeilijk is het niet.
53. Ke5 Kd3 54. Tb8 Kc3 55. b4 Kc4 56. Tb7 Th5+ 57. Kd6 Th6+ 58. Kd7 Th7+ 59. Kc6 Txb7 60. Kxb7 Kxb4 1/2-1/2
Kruistabel na ronde 5
Prachtig, dat commentaar "52. Tf4+ Ke3 53. b4 Kramnik: "Wat was je hier van plan?" Aronian: "Ik had niet echt een plan…. maar ik denk dat elke zet remise maakt." "Kramnik: "Eh ja, daarom speelde ik het niet.""