The Powerful Catalan
Schaaksite besteedt graag aandacht aan boeken. Daarvoor hebben wij op dit moment zeven recensenten, van uiteenlopende speelsterkte. Bij het ene boek zijn we blij als dat wordt gerecenseerd door een grootmeester, bij het andere boek zijn we blij als het wordt gerecenseerd door een modale clubschaker. Wij streven ernaar op dinsdag en vrijdag een recensie te plaatsen.
Het boek The Powerful Catalan is geschreven door Victor Bologan, een sterke grootmeester met een rating van ongeveer 2600. Bologan schrijft eigenlijk alleen maar openingsboeken. Zo heeft hij bijvoorbeeld al een boek geschreven over de Ruy Lopez. Daarnaast zijn er meerdere dvd’s van hem te koop over bijvoorbeeld The Berlin Wall en de Chebanenko Slav.
Het boek begint met een inleiding van de auteur zelf, waar hij kort uitweidt over het ontstaan van de opening en de spelers ervan. Een prima inleiding naar mijn mening, mede door het feit dat hij aangeeft dat voor verder studiemateriaal het boek Grandmaster Repertoire for White with 1.d2-d4 van Avrukh nuttig kan zijn. Daarmee laat hij zien dat hij niet als bedoeling heeft een alles uitputtend boek over het Catalaans te schrijven maar meer een fundering voor een verdere bestudering van deze opening.
De indeling van het boek is helder. Er zijn achttien hoofdstukken, waarbij een duidelijke structuur zichtbaar is van weinig voorkomende varianten in hoofdstuk één naar veel voorkomende in hoofdstuk achttien. Ik vond het opvallend dat Bologan deze structuur niet gebruikt in de hoofdstukken zelf. Hier wordt de meest gespeelde zet namelijk soms als eerste genoemd maar soms ook als laatste. Dit is een beetje verwarrend, maar ik heb het niet echt als een probleem ervaren. De hoofdstukken zijn voor de rest helder ingedeeld, met soms ook meerdere zetten voor wit wat zeker handig kan zijn. Dit doet Bologan voornamelijk als hij een nieuw idee wil introduceren. Naast zijn nieuwe idee geeft hij dan vaak de meest gespeelde zet van wit met analyse. Achterin het boek is nog een index van varianten opgenomen wat ook prettig kan zijn als je later weer eens wat wilt terugzoeken.
De analyses die er in het boek worden gemaakt zijn over het algemeen van goed niveau. Er worden goede nieuwe of al bestaande ideeën gegeven en deze worden duidelijk uitgelegd aan de hand van partijen of eigen analyses van Bologan. Een voorbeeld van zo’n goede analyse is te vinden bij de zet 13.b4 die hier net is gespeeld.
Dit is een goed moment om een grondige analyse van een zet te geven, omdat b4 in deze stelling raar lijkt, omdat de witte loper vrijwillig wordt ingesloten. Bologan zegt dan ook eerst dat normaal gesproken wit dit soort zetten moet vermijden omdat de loper op a5 wordt ingesloten en dat je er zeker van moet zijn dat de voordelen opwegen tegen dat nadeel. Hij noemt vervolgens het vastleggen van c7 en de druk over de c-lijn als voordelen. Daarnaast vraagt hij aandacht voor de vraag of de zwakte op c4 door zwart kan worden uitgebuit en die vraag beantwoord hij, niet geheel verrassend, ontkennend. Het paard op d2 voorkomt dit namelijk. Als laatste noemt hij nog dat zwart mogelijk een keer c7-c6 gaat spelen en dat de witte loper dan weer in het spel kan komen. Zelf vond ik dit erg verhelderend en ook zeer nuttig omdat de zet b4 met een loper op a5 redelijk vaak voorkomt in de varianten gegeven in het boek. Naast deze lange goede analyse geeft hij vaak ook nuttige korte verklaringen van zetten of analyses van een stelling.
Een minpunt van het boek is dat Bologan naar mijn mening te vaak partijen overneemt die door zwart redelijk matig gespeeld worden en dan aan het eind van de partij voordeel voor wit geven terwijl zwart meerdere kansen had om gelijkspel te bereiken. Een voorbeeld daarvan is onderstaande stelling uit de partij Avrukh-Filippov, Halkidiki 2002. In deze stelling is zwart aan zet en is er nog weinig aan de hand en staat het dan ook ongeveer gelijk volgens de engines. Bijvoorbeeld f6 geeft zwart hier ongeveer gelijkspel.
Na een aantal zetten uit de partij wordt echter onderstaande stelling bereikt, waarin wit duidelijk beter staat. Zwart heeft ondertussen meerdere onnauwkeurige zetten gedaan. Het probleem dat ik heb met deze varianten gebaseerd op partijen is dat hij het idee geeft dat de specifieke zijvariant niet goed is voor zwart, terwijl dat lang niet altijd het geval is.
Het is dus aan te raden om naast het boek tevens een computer met database en engine te gebruiken zodat belangrijke zijvarianten ook goed bekeken kunnen worden. Persoonlijk vind ik het een minpunt dat dit niet duidelijk wordt gemaakt in het boek, hierdoor weet de lezer niet waar hij aan toe is. Hiernaast komt het ook enkele keren voor dat een stellingsbeoordeling die Bologan geeft niet lijkt te kloppen. Echter dit is zeker niet vaak en de varianten zijn over het algemeen goed en nuttig. Beide minpunten zijn naar mijn ervaring niet geheel vreemd voor openingsboeken en ik heb het idee dat het boek van Bologan deze minpunten nog redelijk goed tot een minimum kan beperken.
Conclusie
Het boek geeft een belangrijk overzicht van varianten van de Catalaan en deze varianten worden over het algemeen duidelijke en goed uitgelegd. Niet alle beweringen van Bologan zijn correct, maar dit hoeft voor een lezer die hulpmiddelen gebruikt geen probleem te zijn. Zelf denk ik dat dit boek het best tot zijn recht komt als het in combinatie wordt gebruikt met eigen analyseerwerk. Dit omdat de heldere analyses en de nieuwe ideeën van Bologan daar een goede aanvulling op zijn. Ik zou dit boek willen beoordelen met 4 uit 5 sterren.
Toevoeging van de redactie:
Het boek is onder andere te bestellen bij New in Chess. In de link zijn ook citaten uit andere recensies te lezen.
Als Catalaan speler ben ik ook in het bezit van dit boek. Ik ben het helemaal eens met de door jouw genoemde minpunten en met de oplossingen die jij aandraagt ben ik inderdaad te werk gegaan. Tot nu toe vind ik dit zeker de beste boekrecensie op schaaksite.
Bedankt voor het compliment! Heb je het boek daarbij wel als nuttig ervaren?
Het was zeker nuttig. Toen ik het boek aanschafte moest ik als het ware mijn eerste stappen in de opening nog zetten. De overzichtelijke hoofdstukken en het engine gebruik (wat het boek stimuleert – in positieve en negatieve zin) gaven me een duidelijk idee wat de goals en aims van de opening zijn. Afgelopen mei kwam Avrukh’s Grandmaster Repertoire over de Catalan uit (een improved versie van zijn d4 Repertoire) en zoals alle Grandmaster Repertoire series vind ik dat die vooral nuttig zijn voor spelers die de openingsideeën al beheersen en daarmee de stap naar the next level kunnen zetten: Meer focus op specifieke varianten en die worden ook dieper behandeld. Door Bologans boek haal ik (vind ik zelf dan) het maximale uit het Avrukh boek. Ik moet daar overigens wel bij vermelden dat ik sowieso een fan ben van Avrukhs boeken.