Schaakrubrieken weekend 21 mei 2016
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Vladimir Kramnik, de sterkste Rus
In de tijd van de Sovjet-Unie gingen Russen die tijdelijk in het Westen waren vaak winkelen om dingen te kopen die thuis niet verkrijgbaar waren. Ik geloof dat het Karel van het Reve was die eens schreef over Russen die in Nederland een pak wilden kopen en dan na lang zoeken een aankoop toonden waarvan Nederlanders dachten dat zoiets helemaal niet meer bestond. Uit al die rekken en kasten hadden ze het enige typische sovjetpak gehaald, gemeen glimmend en gemaakt van een goedkope kunststof die bij het laagste vuurtje in vlammen op zou gaan. Viktor Kortchnoi was iemand die in de eerste jaren van zijn ballingschap zulke pakken kocht.
In de eerste helft van mei werden in Sotsji de Russische teamkampioenschappen gespeeld. Er waren verschillende afdelingen. De eerste liga, de hogere liga (iets lager dan de eerste liga), de vrouwenliga, het kampioenschap van de weeshuizen en kostscholen en de seniorenliga. Op de website van chessbase zag ik een foto van het winnende seniorenteam, ‘Universiteit’ uit Krasnodar onder leiding van Jevgenij Svesjnikov, die overigens geen burger van Krasnodar is, maar van Letland. Niet te geloven, daar zag ik ze weer bij twee van de teamleden, die glimmende sovjetpakken waar Karel van het Reve over schreef. Waar haalden ze die vandaan? Er zijn internetbedrijven die min of meer voor de gein nostalgische sovjetpakken verkopen, zou dat het zijn? Svesjnikov had overigens gewone kleren aan.
De eerste liga werd gewonnen door het team van de Bronzen Ruiter uit Sint-Petersburg, met Peter Svidler aan het eerste bord, maar de grote man van het toernooi was Vladimir Kramnik, die voor Novosibirsk uitkwam. Hij versloeg Svidler en had ook kunnen winnen van Sergei Karjakin, de man die in november tegen Magnus Carlsen om het wereldkampioenschap gaat spelen. Karjakin wist nadat hij 138 zetten aan de haak had gehangen, te ontsnappen met remise, maar door zijn score van 4 uit 5 staat Kramnik weer tweede op de wereldranglijst en heeft hij weer eens laten zien wie de beste Russische schaker is.
Ian Nepomniatsjtsji – Alexander Grisjtsjoek, Russisch teamkampioenschap Sotsji 2016
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. h3 e6 7. g4 Le7 8. g5 Pfd7 9. Le3 b5 10. a3 Lb7 11. h4 Pc6 12. Dd2 Tc8 13. Pxc6 Txc6 14. 0-0-0 0-0 15. Kb1 Pe5 16. Th3 Een nieuw plan. Meestal geven witspelers hun Lf1 voor het paard dat op c4 komt, maar Nepo gaat zijn andere loper geven. 16…Pc4 17. De1 Pxe3 18. Txe3 Dc8 19. f4 Ld8 20. f5 La5 21. b4 Lb6 22. Ted3 exf5 23. exf5 Te8 23…Dxf5 24. Pd5 is slecht voor zwart. 24. Dd2 Tc4 24…Dxf5 25. Lh3 geeft wit voordeel. 25. g6 Ook 25. f6 en 25. h5 waren gevaarlijke aanvalszetten. 25… hxg6 26. fxg6 fxg6 27. Pd5 Lxd5 28. Txd5 Txh4 Zwarts beste kans was 28…Le3, waarna wit met 29. Lxc4 Lxd2 30. Tc5+ naar een iets beter eindspel kan afwikkelen. 29. Txd6 Le3 30. Dd5+ Kh8 31. Ld3 Ld4 32. Th1 Zoals later blijkt zou wit na 32. Lxg6 gewonnen staan. 32…Dh3 De eerste truc. In razende tijdnood weert Grisjtsjoek zich inventief. 33. Td1 Na 33. Txh3 Te1+ zou zwart eeuwig schaak geven. 33…Dg3 34. Lxg6 Dc3
Excellente reputatie straalt op Maastrichts toernooi af
Met een jaar vertraging vierde de Maastrichtse schaakvereniging in april 1946 het 25-jarig bestaan met een meestertoernooi. Tot genoegen van de toeschouwers won Max Euwe de eerste prijs en wist de lokale favoriet Alex Vinken (20 keer kampioen van Limburg) zich uitstekend te handhaven. Een traditie werd het toernooi niet. Integendeel, Limburg moest 54 jaar wachten voor in de provincie weer een evenement van betekenis plaatsvond. De revival begon in 2000 met een landenwedstrijd Nederland – Duitsland in Venlo, spoedig gevolgd door jaarlijkse tweekampen in Maastricht, waarin de computer de tegenstander of de compagnon van de geïnviteerde spelers was. Toen die formule was versleten, namen organisatoren een besluit waarvan ze geen spijt hebben gehad. Sinds 2007 is de Limburgse hoofdstad in het pinksterweekend gastheer van een open toernooi dat in binnen- en buitenland een excellente reputatie heeft opgebouwd.
Er zijn topspelers die het jaarlijkse bezoek aan Maastricht alleen overslaan als het niet anders kan. Zo liet de Zweedse grootmeester Emanuel Berg in de afgelopen tien toernooien slechts eenmaal verstek gaan. De editie van dit jaar werd gewonnen door Axel Bachmann, een 26-jarige Paraguayaan die het afgelopen jaar vele open toernooien in het Europese circuit op zijn naam schreef. Jorden van Foreest en Robin Swinkels deelden de tweede plaats met drie buitenlandse grootmeesters. Voor Van Foreest was het zijn vijfde toernooi van dit jaar. Vroeger zeiden de wijzen dat zo veel spelen gekkenwerk is. Inmiddels weten we beter dankzij het voorbeeld van Loek van Wely, die in zijn jonge jaren ook van toernooi naar toernooi trok en snel de Nederlandse top bereikte.
Miedema – Van Foreest Maastricht 2016
1. d4 d5 2. c4 c6 3. cxd5 cxd5 4. Pc3 Pf6 5. Pf3 Pc6 6. Lf4 e6 7. e3 Ld6 8. Lg3 0-0 9. Ld3 Lxg3 10. hxg3 h6 11. Th4 Ondernemend. Wit hoopt met g3- g4-g5 koningsaanval te krijgen. 11 … Dd6 12. a3 Consequent is 12. g4 e5 13. g5 hxg5 14. Pxg5 en nu is de pionwinst 14 … exd4 15. exd4 Pxd4 (16. Txd4 De5+) riskant wegens 16. Kd2 met de dreigingen 17. Txd4 en 17. Dh1. Na 14 … e4 15. Lb5 of 15. Le2 staat wit lang niet slecht. 12 … Ld7 13. Ke2 Maar nu belandt wit op een dwaalweg. Nog steeds komt 13. g4 in aanmerking. 13 … Tfe8 14. Dh1 e5 15. Pb5 De716. dxe5 Pxe5 17. Pxe5 Dxe5 18. Pd4 Pg4
Schaakrubriek 21 mei
64!
“Als ik ouder word, mijn haar verlies, vele jaren na nu, zend je me dan nog een Valentijn, verjaardag wensen of een fles wijn?”, begint het Beatles-lied uit 1967 ‘When I’m 64’. Het is een liefdesliedje over een jongeman die mijmert over het samen oud worden met zijn geliefde. De Amsterdammer Yochanan Afek vierde onlangs zijn 64e verjaardag in zijn geboorteland Israël tussen zijn jeugdschaakvrienden, die hem eerden met een studietoernooi. De symbolische leeftijd voor een schaker (dat Bobby Fischer overleed na het bereiken van 64 werd in alle necrologieën met nadruk vermeld) viel toevallig samen met het bereiken van 50 jaren schaak-activiteiten van Yochanan als speler, componist, schrijver, trainer, organisator en jurylid. Hij is een van de slechts acht levende componisten van eindspelstudies. Yochanan is dus inderdaad ouder geworden met zijn grootste liefde.
Meer dan 60 studies werden ingezonden en volgens Yochanan was ‘het gemiddelde niveau van hoge kwaliteit’ maar er moest uiteindelijk toch een winnend drietal worden aangewezen zodat ‘na innerlijke strijd’ en in het besef ‘dat veel een zaak is van persoonlijke smaak’, we hier zijn persoonlijke eindklassering en jury-oordeel kunnen doorgeven. Het moet wel de juiste keuze zijn want Yochanan is dat verplicht aan zijn internationale status en aan zijn vele schaakvrienden. Het zijn zware studies, ik weet het, dus neem er de tijd voor.
Ooit, lang geleden, toen ik nog de illusie had dat ik kon schaken, of in ieder geval daaraan iets kon verbeteren, schafte ik de vier delen van Cheron aan over de eindspelen, vooral om de razend moeilijke toreneindspelen die altijd remise zijn ook als ze het niet zijn. Een illusie armer heb ik ze kort daarna met verlies verkocht. Nu is er het fraaie boek van de belangrijkste eindspelkenner van dit tijdsgewricht: Karsten Müller, samen met Yakov Konoval, Understanding Rook Endgames (isbn 978-1-910093-81-8, € 22.95).
Toreneindspelen komen relatief vaak voor en de auteurs zijn er in geslaagd de essentiële thema’s voor de clubspeler toegankelijk te maken met zinvolle oefenstof. Een groot deel van het mooi uitgegeven boek is gewijd aan de strijd tussen koning+toren+pion tegen koning+toren+2 pionnen en er worden fascinerende voorbeelden gegeven die tot de verbeelding spreken van iedere schaakliefhebber. Ook bij deze eindspelen geldt dat de beste zet die is die de tegenstander in verwarring brengt, zeker in de tijdnoodfase. En wie dacht dat de theorie van dit eindspel al lang vastgesteld is, kan uit dit boek nieuwe ontwikkelingen leren die onwetende tegenstanders voor grote problemen kunnen plaatsen. Vooral Konoval, computerdeskundige, onderwerpt met behulp van de machine vele klassieke toreneindspelen aan kritisch onderzoek en ook dat leidt tot nieuwe inzichten. Een belangwekkend boek dus. En wie kijkt op www.gambitbooks.com kan zien dat er voor 2016 bij Gambit nog veel interessants op stapel staat; houd het in de gaten! Ook de liefhebbers van e-books kunnen zich daar uitleven al hoop ik persoonlijk niet dat dit ‘echte’ boeken gaat verdringen.
Volgende week Chess Informant, nu vast een partij, namelijk Karjakin, de uitdager van Carlsen, tegen Onischuk, met 100 ELO minder; 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 Pf6 4.d3 Lc5 5.Pc3 a6?! (..d6!?) 6.Lxc6 dxc6 7.Pxe5 Nu al de knuppel in het hoenderhok! 7.Dd4 8.Le3 Dxe5 9.d4 De7 het beste 10.dxc Pxe4 11.Dd4 Lf5 gelijk al strijd in de opening. 12.0-0-0 0-0 13.Pxe4 Dxe4 14.Dxe4 Lxe4 15.f3 Lf5 16.Lf4 Tac8 17.The1 Le6 18.Te3 schijnt een nieuwtje te zijn Tfe8 19.Td4 b6 20.Tb4 a5 twijfelachtig, nu is een witte vrijpion in de maak 21.Ta4 Te7 22.c4 Td7 zwart heeft het al moeilijk 23.cxb cxb 24.c5 bxc 25.Txa5 c4? (Hier was toch echt Tcd8 nodig ook al blijft wit na 26.Te1 h6 27. Le3 Kh7 28. Ta3 in het voordeel) 26.Tea3! Tdd8 27.Ta7 h6 28. Tc7 Wit speelt sterk en agressief. 28.Txc7 29.Lxc7 Td3 30.Ta8 sterker dan Txd3 31.La5 dreigt Lc3 en a4 31.h5 32.h4 ietwat overbodig, a4 is goed. 32.Lf5 33.a4 alle analyses van deze stelling geven aan dat wit de beste kansen heeft dankzij de vrijpion op de damevleugel 33.Td6 34. Lc3 c5 35. a5 Tg6 zwart probeert tegenspel aan de andere kant maar te laat 36.a6 Txg2 37.Tf8! Le6 38.a7 Zwart moet de loper geven om de dame uit te schakelen 38.Ld5 39.a8D Lxa8 40.Txa8 Tf2 zelfs een schaak der wrake versmaadt zwart 41.Tc8 en 1-0.
Probleem 2581: van Dijk, een 3-zet:
Zes pionnen winnen van een toren
Pinksteren was lange tijd het moment voor een vierdaags toernooi in Bussum. Met een enkele grootmeester en een paar meesters was dat altijd redelijk bezet. Sinds een paar jaar is het een eendaags rapidtoernooi. BSG heeft geen sponsor meer om de traditie te handhaven. Fred Slingerland en Simon Kronemeijer waren vorige week de winnaars.
Negen jaar geleden kwam er in Maastricht een geduchte concurrent bij. Het Limburg Open trok al snel een groter en sterker deelnemersveld. Groter, misschien omdat voor een mooi lenteweekend Maastricht gezelliger klinkt dan Bussum. Sterker, door de hoofdprijzen van dit jaar 2250, 1500 en 1000 euro. Dat is veel voor een weekendtoernooi.
Maar liefst vijftien grootmeesters verschenen dit jaar aan de start. Axel Bachmann uit Paraguay won met zes uit zeven. Een van de Nederlanders Jorden van Foreest en Robin Swinkels had naast hem kunnen eindigen, als hij in de laatste ronde van de ander had gewonnen. Maar de twee jonge grootmeesters speelden remise tegen elkaar en namen in elk geval een mooi geldbedragje mee naar huis. De minder bekende Dirk van Dooren verraste door met vier remises en drie overwinningen ongeslagen te blijven en gedeeld zevende te worden. Hij versloeg onder anderen grootmeester Ruud Janssen.
Een leuke overwinning kwam op naam van Daniel Fridman. Ook hij werd gedeeld zevende en zal daar niet tevreden over zijn geweest. Zijn overwinning op de kersverse Nederlandse jeugdkampioen Hing Ting Lai was wel om in te lijsten. Een partij met een zeer ongebruikelijke materiaalverhouding.
Fridman–Lai
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.g3 d5 4.Lg2 Le7 5.Pf3 O-O 6.O-O dxc4 7.Dc2 a6 8.a4 Ld7 9.Td1 Lc6 10.Pc3 Lxf3 11.Lxf3 Pc6 12.Lxc6 bxc6 Zwart laat deze verbrokkeling toe omdat de loper van g2 belangrijk was voor wit. Profiteren van deze ruil komt er in de partij niet van. 13.Lg5 Pd5 14.Lxe7 Dxe7 15.Pe4 Db4 16.Tdc1 Tfb8 17.Ta2 a5 18.Dxc4 Dxc4 19.Txc4 Kf8 20.e3 Ke7
29…Txb2 30.Th8+ Ke7 31.Txa8 Kxe6 32.Txa5
Hier kan zwart eigenlijk ophouden. Een paard is machteloos tegen zes pionnen.
32…Tb4 33.f4 Txd4 34.Kg2 Td3 35.Ta8 Kf5
Misschien nog Ke4 en actief stukkenspel, maar het zit er niet in.
36.a5 Ta3 37.a6 Pc7 38.Tf8+ Ke6 39.h4
Zwart geeft het op. De a-pion diende als afleiding en nu de zwarte stukken op de damevleugel staan, walsen de pionnen aan de andere kant moeiteloos door, te beginnen met de h-pion.
In de puzzelbijlage van december 2015 was ook de traditionele schaakpuzzel opgenomen. De opdracht – het zelf maken van een schaakprobleem met de oplossingen van andere problemen – viel opnieuw in de smaak. Drie twee- en drie driezetten moesten worden opgelost. Vandaag de uitleg van de eerste tweezet.
De tweezet is een compositie van de bekende Oekraïense grootmeester Dyachuk. Het probleem heeft twee verleidingen. Als wit 1. Dxf6? als sleutelzet wil proberen, dan dreigt hij mat met 2. Pc5. Zwart kan dit tegenhouden met 1. …Pxe6 , maar dan volgt 2. Df5 mat. Mooi is de zet 1. …Kxe3 waarna de dreiging niet kan, als het paard naar c5 speelt, raakt het gepende paard van d4 weer ontpend en kan dan het mat nog pareren met 2. …Pb3. Na 1. …Kxe3 kan wel 2. Pf2 mat. De verleiding wordt weerlegt met 1. …Lf8!
De andere verleiding is 1. exf6? De dreiging is 2. Lf5 mat door dubbelschaak. Zwart kan weer 1. …Pxe6 doen tegen de dreiging, maar er komt een ander mat 2. Dxe6. Ook na 1. …Kxe3 komt een ander mat. Wit moet de zwarte toren van h5 afhouden van de e-lijn, het mat wordt 2. Lg4. Het zwarte paard van d4 kan niet tussen plaatsen omdat die gepend staat. De weerlegging van deze verleiding is 1. …c2! De zwarte koning vlucht dan via dat veld weg.
De sleutelzet is 1. Lg4! Dit is juist de matzet die in de vorige verleiding na 1. …Kxe3 kwam. De dreiging is 2. Pc5 mat. Zwart kan 1. …Pxe6 spelen. Hierop komt voor de derde keer een ander mat: 2. Lf5 mat. Dit was de dreiging uit de tweede verleiding. Ook na 1. …Kxe3 komt een derde mat: 2. exf6. Dit was een bekende zet, namelijk de verleidingssleutel van de tweede verleiding. Op 1. …Tc1 komt 2. Pf2 mat.
Na de zwarte zetten 1. …Pxe6 en 1 …Kxe3 komen drie keer andere matzetten. Dit heet een Zagurojko. De witte zetten exf6 en Lg4 komen als (verleiding)sleutel en als matzet voor, terwijl Lf5 als dreiging en matzet voor komt. Dit is een combinatie van een aantal thema’s, zoals Salazar en Dombroskis-paradox. Een schitterende tweezet met een zeer rijke inhoud.
