Belevenissen van een arbiter: waar is het gezond verstand gebleven? (2)
Het was niet de bedoeling om een vervolg te geven aan het stukje van afgelopen augustus met bovenstaande titel, maar de ontwikkelingen noopten mij om alsnog een tweede aflevering over de spelregelwijzigingen te maken. De soap was namelijk nog niet ten einde. In het eerste deel werd onder meer uit de doeken gedaan dat de tekst van artikel 7 (Onregelmatigheden) van het nieuwe reglement, wat inging op 1 juli 2017, niet helemaal overeen kwam met de interpretatie die de FIDE er begin juli aan gaf. Dit hebben ze zelf ook ingezien – of het is ze duidelijk gemaakt, want zoveel inzichtelijkheid dicht ik de verantwoordelijke heren van de FIDE nou ook weer niet toe. Eind augustus kwamen ze opnieuw met een plan om toch maar het gekwelde artikel 7 tekstueel te restylen zodat er geen misverstanden meer kunnen ontstaan over de bedoelde uitvoering ervan. Buiten nog twee kleine wijzigingen (A4.3: beide vlaggen gevallen = remise, is eruit gehaald vanwege het gebruik van elektronische klokken met increment; en A4.5: de arbiter ‘moet’ het vallen van de vlag melden in plaats van ‘mag’) zat er ook nog een extra presentje in het voornemen wat zomaar uit de lucht kwam vallen: bij rapid- en snelschaak kan de winst pas na de tweede onreglementaire zet van de tegenstander geclaimd worden! Geheel weer op eigen initiatief bedacht, zonder een fatsoenlijke procedure en zonder ruggespraak met de achterban.
Het hele voorstel is half oktober tijdens het FIDE-congres in Goynuk, Antalya (Turkije) bekrachtigd en de ingangsdatum was 1 januari 2018. De procedure bij een onreglementaire zet is nu bij rapid- en snelschaak bijna hetzelfde als bij standaardschaak. Het enige verschil is nog dat bij rapid- en snelschaak de onreglementaire zet door een speler geclaimd moet worden – of arbiter moet ingrijpen – voordat die speler een volgende zet gedaan heeft. Voor rapid gaan we terug naar oude tijden van voor 1 juli 2014 en dat lijkt mij een goede zaak. Voor snelschaak ligt dat iets anders. Het is bij deze vorm van schaken compleet nieuw om na een eerste onreglementaire zet de stelling terug te moeten zetten en de arbiter te roepen om er een minuut bij te krijgen op de klok. Met de verwarring erbij, die bij dit alles soms ontstaat, kost dit allemaal zoveel tijd dat de ronde voor de andere spelers er al bijna op zit. En wat te denken van die extra tijd waar de speler aan zet op dat moment gebruik van kan maken om zijn volgende zet te bedenken? Het kan zomaar de helft van de totale bedenktijd zijn! Nee, hier hoeven we niet blij mee te zijn. Maar zolang een toernooi niet aan de FIDE gerapporteerd wordt kan een organisatie natuurlijk altijd besluiten om volgens de oude regels te spelen.
Over de verwarring die kan ontstaan na een onreglementaire zet hebben we pas nog een prachtig voorbeeld van gezien wat de hele (schaak)wereld over is gegaan. Eind december is in Riyad, de hoofdstad van Saoedi-Arabië het WK Rapid en Blitz gehouden. In de eerste ronde van het Blitz-toernooi speelden wereldkampioen Magnus Carlsen en de 32-jarige Russische GM Ernesto Inarkiev tegen elkaar.
Nog even terugkomend op de nieuwe regel voor rapid- en snelschaak: ik heb nog een tip voor diegenen die zich er nog niet in hebben verdiept. Als je tegenstander een schaakje over het hoofd ziet, zoals Inarkiev, en hij zet jou daarna niet schaak, dan zou ik niet claimen! Wat heb je daar aan? De stelling moet terug en je krijgt een of twee minuten erbij. Meestal beter is dan gewoon een volgende zet doen waarbij je bijvoorbeeld iets slaat of de dame aanvalt. Je tegenstander moet daarna namelijk het schaak opheffen waarna jij de tijd krijgt om je sluwe actie te voltooien en zo er een winnende stelling aan over te houden!
Die actie van Inarkiev was buitengewoon onsportief. Zelf een onreglementaire zet doen en dan winst claimen omdat je tegenstander dat niet ziet!
Dat kan je onsportief noemen, maar het ligt natuurlijk aan de huidige idiote regels dat hij het überhaupt kon proberen. Als achteraf claimen mogelijk was geweest had de eerste onreglementaire zet van Inarkiev zonder enige discussie tot verlies voor hem geleid, de arbiter had zich in dit geval ook niet vergist. Uiteindelijk leidde de toepassing van de huidige regels ook tot dit resultaat, maar het duurde een stuk langer, en alleen omdat Carlsen gewonnen stond in de stelling waarin ze anders hadden moeten verder spelen (Inarkiev zag daarom in dat het geen zin had om verder te spelen.)
Zoals Jan in dit artikel terecht opmerkt, is het ook absurd om een vluggertje een half uur stil te leggen en vervolgens door te laten spelen met slechts luttele seconden op de klok voor beide spelers. Zelfs een paar minuten stilleggen beïnvloedt de partij al teveel.
Maar Jan, deze opmerking van jou verbaast mij: “Voor rapid gaan we terug naar oude tijden van voor 1 juli 2014 en dat lijkt mij een goede zaak.” Waarom zou het bij rapid wel goed zijn om het blunderen van je koning slechts met 2 minuten tijdstraf te bestraffen? Waar is jouw gezonde verstand gebleven in deze?!
Mijn gedachten gaan dan vooral uit naar de gewone spelers en vooral jeugd die gewoon een spannend potje willen schaken en niet zitten te wachten om na een foutje genadeloos afgestraft te worden of de winst in de schoot geworpen te krijgen. Voor de sterkere spelers en de top maakt het eigenlijk niet zoveel uit. Die maken nauwelijks dergelijke missers.
In plaats van genadeloos, kun je ook zeggen principieel. Na een paar keer op je neus gaan, leer je het spel tenminste correct spelen.