Schaken in oorlogstijd
Het kan een mens overeind houden en… neerhalen
Een mooie oude foto uit lang vervlogen tijden, genomen vanaf het balkon van een volgepakt theater.
De jongens, mannen en een enkele vrouw turen vol spanning naar enorme demonstratieborden die me niet eenvoudig te bedienen lijken. Op het toneelpodium spelen de schakers hun partij. Het moet wel een toptoernooi zijn en onwillekeurig bedenk ik me, dat het enthousiasme van de schaakliefhebbers hetzelfde is gebleven, maar dat het niet meer zo mooi in beeld is te brengen als toen, nu we thuis achter de computer de toptoernooien op de voet kunnen volgen.
Als we verder kijken zien we dat er boven de demonstratieborden een banier hangt met een tekst in cyrillisch schrift. Grote kans dat het toernooi ergens in Rusland plaatsvond en de kleding van de mensen in het theater doet vermoeden dat we het toernooi ergens in de jaren ’30, ’40 of misschien wel ’50 moeten situeren. Wellicht geeft de tekst op het banier uitsluitsel daarover. Daarop staat in het Russisch: ‘Lang leve de leider van de naties, de beste vriend van de fysieke cultuur, de grote Stalin!’
Een belangrijk toernooi in de Sovjet-Unie dus dat vóór 1953 gehouden is, want Stalin leefde kennelijk nog. Na enig zoeken blijkt deze foto genomen te zijn in Moskou, tijdens het kampioenschap van de Sovjet-Unie in 1940. In september 1940, om precies te zijn, een jaar na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.
Dit is een heel goed gedocumenteerd verhaal over de wederwaardigheden van Keres in de oorlog, waarin hij ook erge honger heeft geleden. Misschien is het aardig om te vermelden dat Keres met zijn land Estland meedeed aan de Olympiade van 1939 in Buenos Aires [bronzen medaille] en al had afgesproken bij terugkomst in Europa een vriendschappelijke match tegen Euwe te spelen. Dat vond rond de jaarwisseling van 1939/40 plaats en Keres won met 7,5 tegen 6,5. Een mooie partij is via deze link na te spelen. www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1042533
[pgn eo=t pd=https://www.schaaksite.nl/wp-content/uploads/2019/05/euwe_keres_1940.pgn][/pgn]
Meer info staat hier.
www.chessgames.com/perl/chess.pl?tid=79235
Het schijnt mij toe dat Botwinnik achter de schermen zelf manipuleerde om een superkampioenschap geregeld te krijgen. Lilienthal was simultaans aan het geven in de Oeral en moest meteen terugkeren voor dit toernooi naar Moskou volgens zijn memoires…..
Overigens startte operatie Barbarossa, Hitlers aanval op de Sovjet Unie pas in juni 1941, 2 maanden na afloop van het superkampioenschap.
Dank voor je correctie. Ik heb per abuis de speelmaanden van het kampioenschap 1944 (mei-juni) verbonden aan die van 1941 (maart-april).