Krantenrubrieken weekend 12 november 2022
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Mondiaal kampioenschap
De zanger Tabe Bas (1927-2009) fantaseerde graag over het Absolute Wereldkampioenschap, waaraan alle schakers mee mochten doen. Overal in de wereld zouden er kwalificatietoernooien zijn waarin het oorspronkelijke deelnemersveld van een paar miljoen spelers zou worden uitgedund tot enkele honderden, die dan op één plek samen door konden gaan.
Tabe was zijn tijd vooruit. Het was nog niet mogelijk om zijn idee uit te voeren en misschien kan het nog steeds niet, maar er werd dit jaar wel een aanzet gegeven door Chess.com, dat in mei begon met de Global Championship, die meer dan een half jaar zou duren.
Chess.com zegt dat het bijna 100 miljoen leden heeft, wat waarschijnlijk betekent dat iedereen die ooit op de website zijn of haar naam heeft opgegeven, wordt meegerekend. Misschien hadden de leden niet goed opgelet, want er deden er in mei maar een paar duizend mee, terwijl de voorwaarden aantrekkelijk waren.
Het totale prijzengeld was een miljoen dollar, waarvan 200.000 dollar voor de winnaar was. Onderweg viel er in de kwalificatietoernooien ook steeds geld te verdienen. Afgelopen maandag versloeg de Amerikaan Wesley So in de finale de jonge Indiër Nihal Sarin (18), die zelf grote spelers als Kramnik, Ding Liren en Giri had uitgeschakeld.
Zoals altijd dankte Wesley So de Heer Jezus voor zijn succes. Ik moet bij zijn godsvrucht vaak denken aan wat Annie M.G. Schmidt schreef in haar boekje Wat ik nog weet.
Ze groeide op in het Zeeuwse Kapelle, toen een streng christelijk plaatsje, waar ze een streng christelijke verloofde vond. Na rijp beraad besloten de verloofden tot seksueel contact over te gaan, maar dat ging zomaar niet.
Annie schreef: „‘We zullen eerst de Heer om vergeving smeken,’ zei hij en knielde neer op het kleedje voor het bed en probeerde mij naast zich te laten knielen. Dat was voor mij het breekpunt. Bidden voor het eten, dat kon ik aan. Bidden voor het vrijen stond mij zo deerlijk tegen dat ik hem sloeg en een bitse scène maakte.” Ze maakte het uit en kort daarna verhuisde ze naar Amsterdam, waar ze zonder de Heer haar eigen boontjes dopte.
Wesley So – Nihal Sarin, Global Championship 2022, derde finalepartij
1. e4 g6 2. d4 Lg7 3. Pc3 d6 4. Le3 a6 5. Dd2 Pd7 6. h4 h6 7. 0-0-0 b5 8. f3 Lb7 9. a3 Tc8 10. Kb1 c5 11. dxc5 Pxc5 12. Pge2 Pd7 13. Pd5 Pgf6 14. Pxf6+ Pxf6 15. h5 Pxh5 16. Txh5
So stond een punt voor en permitteerde zich een avontuurtje.
16…gxh5 17. Pg3 Tg8 18. Pxh5 Lh8 19. g4 Dc7 20. c3 Td8 21. Ld4
Hierna neemt zwart het initiatief over. Na 21. Df2 zou het ongeveer gelijk staan.
21…e5 22. Lf2 d5 23. Lh4 Td7 24. Dxh6 dxe4 25. Txd7 Dxd7 26. Pf6+ Lxf6 27. Dxf6 exf3 28. Kc1
Na lang nadenken. So besefte dat hij verloren stond.
28…Dc7
Het beste was 28…e4 en zo mogelijk verdere opmars van de pionnen.
29. a4 Lc6 30. Lg3 Tg6 31. Dh8+ Ke7 32. Ld3 f2 33. Lh4+ Kd6 34. Lxf2 Te6 35. Df8+ De7 36. Db8+ Dc7 37. Df8+ Te7
Het mooie is eraf voor zwart, maar hij wil geen remise door zetherhaling.
38. Lf5
Met 38. b4 kon wit winnen.
38… bxa4 39. Dh6+
Nu zou wits voordeel na 39…Te6 klein zijn.
39…Kd5
Maar zwart laat zich mat zetten.
40. Dd2+ Kc4 41. Dd3+ Kb3 42. c4+ Kb4 43. Dc3 mat.
Partij in viewer:
Chinese Lei verspert Oekraïense zussen Moezytsjoek weg naar kandidatenfinale
Wereldschaakbond komt met de schrik vrij: bij de vrouwen komt er in aanloop naar de strijd om de wereldtitel voor vrouwen geen clash Oekraïne tegen Rusland.
Fide-president Arkadi Dvorkovitsj beloofde bij zijn aantreden in 2018 dat hij de strijd om de wereldtitel voor vrouwen voortaan op dezelfde wijze zou organiseren als het algemene WK. Hij hield woord. In 2019 won de Russin Alexandra Gorjatsjkina in Kazan het kandidatentoernooi, waarna ze een half jaar later net tekort kwam in een spannende WK-tweekamp tegen de Chinese titelverdediger Wenjun Ju.
Omdat dit jaar een dubbelrondig kandidatentoernooi met drie Russische deelnemers en de Oekraïense zussen Maria en Anna Moezytsjoek onmogelijk is, koos de Fide een noodoplossing. De Moezytsjoeks namen het in Monaco in korte knock-outmatches op tegen de Indiase Humpy Koneru en de Chinese Tengjie Lei. Later deze maand volgt in Oezbekistan een tweede poule met de Chinese Zhongyi Tan en de Russinnen Gorjiatsjkina, Kostenjoek en Lagno.
Ongetwijfeld tot opluchting van de Fide gingen de Moezytsjoeks in Monaco allebei met 2,5-1,5 ten onder tegen Lei, zodat een eventuele kandidatenfinale Oekraïne – Rusland van de baan is. Maria liet in de halve finale bij een 1,5-0,5 achterstand een grote kans op de gelijkmaker onbenut, waarna ze er niet meer aan te pas kwam. Anna hield na een fortuinlijke zege tegen Koneru in de finale lang gelijke tred met Lei totdat ze in de vierde partij bezweek.
Tingjie Lei – Anna Moezytsjoek, Monaco 2022
1.d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 d5 4. cxd5 Pxd5 5. e4 Pxc3 6. bxc3 Lg7 7. Da4+
Een voor incidenteel gebruik heel geschikte zijvariant.
7 … Pd7 8. Pf3 0-0 9. Le2 Pb6 10. Db4 Dd6! 11. 0-0
Wit kan dameruil niet goed uit de weg gaan. Na 11. Db3 c5 12. La3 Dc6 13. d5 Da4 staat zwart beter.
11 … Lg4
Onnauwkeurig. Na 11 … Dxb4 12. cxb4 Lg4 13. Le3 Tfd8 14. Tfd1 c6 heeft zwart een solide stelling.
12. Db3! Le6
Nu wit gerokeerd heeft is 12 … c5 13. La3 Dc6 onaantrekkelijk wegens 14. Tae1!.
13. d5 Lg4 14. h3 Lxf3 15. Lxf3 c6 16. La3 Dc7
Actiever en sterker is 16 … Df4!, waarna 17. Lxe7 Le5 gevaarlijk is voor wit. Na 17. Lc1 Dc7 is wits voordeel beperkt.
17. Tae1 cxd5 18. exd5 Lf6
Een betere kans is 18 … Le5 gevolgd door 19 … Ld6.
19. Te4 Tfc8?
Verdediging was nog mogelijk na 19 … Pc8, gevolgd door … Pc8-d6.
20. Lg4 Td8 21. c4 h5 22. Le2 Tac8 23. Te1 Td7
24. g4! h4
Gedwongen. Na 24 … hxg4 25. Lxg4 wint wit de kwaliteit.
25. De3 g5 26. Ld3 Pa4 27. Lxe7 Txe7 28. Txe7 Dxe7 29. Dxe7 Lxe7 30. Txe7 Pc5 31. Lf5
31 … Kf8
Na 31 … Tb8 (31 … Td8 32. Tc7) is 32. f4! gxf4 33. Kf2 afdoende.
32. Txf7+ Kxf7 33. Lxc8
In dit eindspel is zwart kansloos. De breekzet f2-f4 garandeert wit een tweede vrijpion.
33 … b6 34. Lf5 Kf6 35. d6 Pb7 36. d7 Ke7 37. f4 gxf4 38. Kf2 Pd6 39. Kf3 Pxc4 40. Kxf4 Pd6 41. g5 Pb7 42. Ke5
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Schaakrubriek 12 november
Nieuwe boeken
De prijs die we betalen voor al die aandacht aan valsspelen, processen, buitenaardse reptielen en een platte aarde is dat er minder aandacht gaat naar de echte problemen en de echt mooie dingen. De stapel nieuwe boeken die een recensie verdient wordt alsmaar groter. We maken een inhaalslag, met excuses voor het tempo.
Lubomir Kavalek, Life at play, zou een autobiografisch werk worden maar Kavalek overleed onverwachts in 2021 op 77-jarige leeftijd. Zijn vrouw Irena en de Tsjechisch-Amerikaanse schrijver Jan Novak maakten het vervolgens af. Lubosh was een interessante topspeler die ook als schrijver en organisator actief was. Iedereen die houdt van persoonlijke verhalen over de jaren 1960-2000 (met onder andere Fischer, Tal, Karpov, Kasparov en Deep Blue) krijgt veel anekdotes in de eerste 220 bladzijden en dan nog 100 bladzijden met een selectie van zijn beste partijen, 27 euro.
Chess endgames for club players van Herman Grooten, die al meer instructieboeken schreef voor de gevorderde speler. Eindspelen zijn een geval apart in de gehele strijd. Ondanks gereduceerd materiaal blijken er later altijd nog meer verborgen wendingen te zijn dan je dacht.
Wit speelt en maakt remise.
Wit moet de zwarte koning en dame opgesloten houden. Zwart heeft een duidelijk plan: Ke8, Df8 en dan kan Le7 niet vanwege Dxe7 en zwart wint het pionneneindspel. Wat kan wit daartegen doen?
1.Kg3 h4+
Want met direct 1…Ke8 2.h4 Dg8 3.Kf4 Df8 4.Ke5 komt zwart niet verder.
2.Kf2 Dh5 3.Ke1 Ke8 4.Kd2 Dh7 5.Kd3 Dg8 6.Kd4 Df8 7.Kd5
Precies op tijd. Opmerkelijk genoeg heeft de zwarte dame 3 stappen nodig om op h5 te komen net zoveel als de koning van d5-d2:
7…Dg8 8.Kd4 Dh7 9.Kd3 Dh5 10.Kd2 remise.
Grooten is al meer dan 40 jaar trainer en weet waar doorgaans de zwarte gaten in het schaakdenken zitten. Goed studieboek: 470 bladzijden, 35 euro.
Immortal games of Capablanca van Fred Reinfeld. Boeken over onze grote historische helden spreken altijd tot de verbeelding. Capablanca was een natuurtalent met een voorbeeldig gevoel voor waar de stukken moeten staan. Karpov was een duidelijke opvolger en ook Carlsen. Na een korte biografie krijgen we 113 partijen met leerzame analyses. Die analyses zijn gemaakt met behulp van Stockfish 14, een van de beste programma’s. Er zijn maar heel weinig partijen waar de absolute waarheid geen verbeteringen kan aangeven maar de positionele stijl van Capablanca (1888-1942) blijft goed overeind.
250 bladzijden, 26 euro.
Cognitive chess van Konstantin Chernyshov. Dit boek gaat over visualisatie, een bekend thema in sport. Je ziet hoogspringers, gymnasten, bobsleeërs vlak voor de actie hun bewegingen visualiseren. In de schaaksport komt dat thema in extremo aan de orde want wij doen niet anders dan kijken naar stellingen die nog moeten komen. Hoe foutlozer die vooruitberekeningen zijn, hoe beter de speler. Dus goed dat grootmeester Chernyshov hier eens serieus induikt. Het boek biedt 500 oefeningen en 250 puzzels. Natuurlijk is een partij blindschaken ook een goede oefening. 310 bladzijden, 27 euro.
The exchange sacrifice van Vissilios Kotronias. De schrijver liet zich inspireren door 36 partijen van exwereldkampioen Tigran Petrosjan, grootmeester van de aanvallende verdediging en daar past het kwaliteitsoffer heel goed bij.
Spassky – T. Petrosjan, WK 1969 partij 11
Met 30…Tc4! besliste zwart in hogere zin de strijd want na 31.Pxc4 dxc4 32.Dc2 Te8 33.Lc1 Le4 34.Da2 De6 wint zwart over de witte velden. Dankzij onze voorgangers zijn dit soort positionele kwaliteitsoffers een begrip geworden. 300 bladzijden, 27 euro.
Partij in viewer:
Alle boeken zijn ook via newinchess te bestellen:
www.newinchess.com/life-at-play
www.newinchess.com/chess-endgames-for-club-players
www.newinchess.com/the-immortal-chess-games-of-capablanca
www.newinchess.com/cognitive-chess
www.newinchess.com/the-exchange-sacrifice-according-totigran-petrosian
16-jarige Eline Roebers is internationaal meester
Eerder kon u in deze rubriek lezen dat de 16-jarige Eline Roebers op weg was naar de IM-titel, maar zij moest nog wel aan de ratingvoorwaarde voldoen. Dat is gelukt en de wereldschaakbond heeft haar daarom tot internationaal meester benoemd. Hoe bijzonder is deze prestatie? Zelf werd ik pas IM op mijn 21e, maar dat waren andere tijden. Tatasteelwinnaar Jorden van Foreest was 15, Nederlands kampioen Max Warmerdam 18. De speelster van Kennemer Combinatie is dus op schema om een sterke grootmeester te worden, en als dat lukt zal ze ook wereldtop bij de vrouwen zijn. Er is geen garantie dat dat gebeurt, maar aan haar motivatie zal het niet liggen.
Ondertussen is het in de meesterklasse stuivertje wisselen aan kop. Vorige maand noemde ik Groninger Combinatie favoriet voor de titel omdat ze de topper tegen LSG Leiden hadden gewonnen. In de derde ronde verloren ze echter van Charlois Europoort, dat daarmee de koppositie overnam. Goed nieuws voor de Leidenaren: zij staan (evenals titelverdediger Apeldoorn) weer gelijk met GC na een overwinning op HWP Sas van Gent.
In die wedstrijd was er een bijzondere match. Bij het schaken is het niet ongebruikelijk om voor verschillende clubs uit te komen. Zolang het om verschillende competities gaat mag dat gewoon: er zijn spelers die in vijf verschillende landen voor vijf verschillende clubs spelen. De Belg Tom Piceu kwam begin oktober uit voor LSG in de Europacup, waar hij een nette 50% scoorde. Een maand later speelde hij in de Nederlandse competitie juist tegen de Leidse club. Pijpers, in de Europacup nog zijn kopman, offerde hem weg, maar in wat ogenschijnlijk een partij uit één stuk was miste zwart een enorme kans.
Arthur Pijpers – Tom Piceu
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.Lg5 e6 7.f4 Le7 8.Df3 Dc7 9.0–0–0 Pbd7 10.g4 0–0
Moedig: in één van de scherpste varianten van de Najdorf rokeert zwart tegen de storm in.
11.Lh4 b5 12.g5 Pe8 13.Pf5
Spectaculair maar onnodig, na gewoon 13.a3 staat wit goed. Zwart had nu 13…Ld8! moeten doen en dreigt dan wel op f5 te slaan.
13…exf5? 14.Pd5 Dd8 15.exf5
Door dreigingen als Pxe7+ en De3 wint wit het stuk met voordeel terug.
15…Pc7 16.f6! Pxd5 17.Dxd5 Pb6 18.fxe7 Dxe7 19.Dxd6 De3+ 20.Dd2 De6
21.Dd4?
Wit had zijn pluspion moeten consolideren met 21.b3.
21…Lb7?
Na 21…Dxa2! 22.Dxb6 Lf5! heeft zwart opeens een winnende aanval!
22.Tg1 Tac8 23.Kb1 Lf3 24.Te1 Tfd8?
Gaat in de diagonaal van Lh4 staan.
25.Df2 Dd5 26.Ld3 Pa4 27.g6! Td7 28.gxh7+ Kh8
Hier wint zowel 29.Lf6! als de partijzet.
29.Txg7! Opgegeven wegens 29…Kxg7 30.Dg3+ Kh6 31.Lg5+ Kg7 32.Lh6+ Kxh6 33.Te6+! met mat op de volgende zet.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
In het eindspel van vorige week zagen we twee paardvorken. Dit is een belangrijk schaakthema, die uit de leerschool van het pionnendiploma stamt als basisregel voor het leren van schaken. Voor paardvork wordt dan meer de vriendelijke benaming “familieschaak” gebruikt, wat gelijk doet denken aan een gezelschapsspel. Paardvork en familieschaak is overigens niet helemaal aan elkaar gelijk, want de term familieschaak suggereert dat er schaak gegeven wordt en die verplichting is er niet bij de paardvork. In de volksmond wordt ook regelmatig familieschaak gebruikt zonder dat er schaak wordt gegeven. Laten we dus voor nu de termen familieschaak en paardvork als synoniemen zien.
In de volgende eindspelstudie zien we een wit paard wonderen verrichten. De studie is van L. Koebbelj. Hoe wint wit dit eindspel?
De oplossing is mooi: 1. Pd7+ Kd5 2. Pb6 Kxe5 3. Pc4+ Kf4 4. g3+ K willekeurig 5. Pd2+ of Pe3+ (het paard geeft schaak en valt tegelijk de zwarte dame aan, een familieschaak en een paardvork dus. Op de tweede zet kan zwart anders spelen:) 2. … Kc5 (dan volgt:) 3. Lf2+! (Zwart moet nemen.) 3. … Dxf2 4. Pd7+ Kd5 5. Pf6+ Kxe5 (Of 5. … Kc5 6. Pe4+) 6. Pg4+ (familieschaak met damewinst.)
Een nog fraaier eindspelstudie met paardvorken kwam ik tegen op de schaaksite. Het is een studie van M. Liburkin, wit speelt en wint. De oplossing is: 1. Ld2+ b4 2. Lxb4+ Kb5 3. Pd6+ Kb6 (En nu komt er een zet die zomaar niet in je op komt, een gigantisch mooie climax van deze studie:) 4. La5+!! Kxa5 5. Pc4+ Kb5 6. Kf4 f5 7. Kg5 f4 8. f3 c5 9. d5 en zwart is met een nog een zwarte dame in totale zetdwang, ongelofelijk en gebaseerd op familieschaak. Op de zetten waar de zwarte dame niet direct geslagen wordt, b7 en c6, volgt een familieschaak.
Een leuke opgave om op te lossen. Stelling 999 is uit een partij Dubinin-Smyslov. Zwart aan zet kan deze partij winnen. Oplossing volgt over twee weken.
