Supreme Chess Understanding (Statics & Dynamics)
Mijn dertiende recensie behandelt het boek: “Supreme Chess Understanding” van de Poolse GM Wojciech Moranda (Geboren te Kielce in Polen, op 17 augustus 1988). Wojciech is op de huidige FIDE ranglijst (april 2023) de nummer 8 van Polen, maar ik las dat hij ook een keer de derde plaats heeft bezet, achter Jan-Krzysztof Duda en Wojtaszek Radoslaw. Hij is een actief trainer en in dit boek refereert hij vaak aan de analysesessies met zijn leerlingen. Zijn vorige boek: “Universal Chess Training” uitgeven door Thinkers Publishing in 2020 werd een bestseller! Dit boek heeft dezelfde potentie. Hoe zit het in elkaar?
Opbouw:
Het boek is opgebouwd in drie delen. Telkens begint een hoofdstuk met twintig opgaven waar je elk eerst een kwartier naar moet kijken, analyse graag uit het hoofd! Er staat niets bij, alleen wie er aan zet is. In een echte partij mag je ook niet de stukken verplaatsen noch weet je wanneer je een kans hebt op winst of remise in een lastige stelling. Na de twintig opgaven wordt elke stelling behandeld. Het lijkt dan nog het meest op een normaal werkboek, wat prettig aanvoelt juist wanneer je er echt geen idee van hebt gehad wat nu de juiste weg is. Je bent in goed gezelschap want de zwakste speler in het boek heeft nog steeds een rating van 2035; de hoogste rating is 2820. Van de top-tien van de wereld zijn de volgende acht spelers aanwezig: Ding, Firouzja, Nakamura, Giri, Caruana, So, Anand en Radjabov. Alleen Carlsen en Nepo krijgen geen partijfragment op hun conto geschreven. Waarom toch al deze namen, zult u denken? 
Welnu, de opgaven zijn van zulks een kaliber dat bijna al deze toppers (en de vele anderen in het boek) de juiste zet niet hebben kunnen vinden! Dit lijkt onwerkelijk, is het dan zo moeilijk? Niet per se moeilijk, meer een vorm van magisch schaken, het partijfragment dat straks volgt, laat zien dat nog het best zien. Natuurlijk wint de analyse het van het praktische schaak en Moranda werkt in training met zijn studenten vaak middels analyse van partijen van topschakers. Het boek bevat echter geen klassiekers van weleer. Dat hoeft natuurlijk ook niet en die partijen krijgen al genoeg aandacht in de vele andere schaakboeken. Ik zal u een overzicht tonen: van de 60 partijen zijn er uit 2019 (3), 2020 (11), 2021 (33) en uit 2022 (13). Ik heb dan wel de voorbeelden uit de introductie weggelaten. Daar staat ook een rating vermeld van 3048, maar die is van het schaakprogramma Naum 4.6. Feitelijk is dat dan de hoogste rating van het boek, maar een kniesoor die daar op kijkt!
Wat heb ik zelf gedaan met dit boek? Ik heb het kunnen behandelen tot aan bladzijde 168, toen was de tijd op. Het hoofdstuk met de titel: “Even MC can’t touch these” (voor wie het niet snapt: MC is natuurlijk Magnus Carlsen) vond ik wel een mooi moment om te stoppen; als Magnus het al niet kan! Ik zei zojuist al dat bijna geen enkele speler het goed had gedaan en dan rijst de vraag: is dit boek niet veel te moeilijk. Ja, aan de ene kant, maar juist niet aan de andere kant. Dit boek laat het magisch denken toe. Gooi alles wat je over schaken hebt geleerd over boord en je krijgt de oplossingen die dit boek van je vraagt. Uitzonderingen op de regel, die zijn er in het schaken al zoveel, welnu, dit boek laat er nog veel meer zien. De opgaven worden op een prettige manier uit de doeken gedaan, zodat de minder sterke schakers het kunnen bestuderen alsof het een gewoon tekstboek is; de sterkere schakers zouden dit boek kunnen gebruiken om juist even die 100 ratingpunten meer te kunnen pakken, van laten we zeggen 2200 naar 2300 en zo meer. Ik begeef me natuurlijk op glad ijs, ik ben niet de persoon die dit mag zeggen maar ik bevroed het wel! Misschien kan een grootmeester me uit de brand helpen? Het best wat ik kan doen is er een voorbeeld van geven:
Schaaktechnisch fragment:
De partij is tussen Arjun Erigaisi (wit) en Abhijeet Gupta, de huidige nummers 5 en 13 van India. Partij is gespeeld in Chennai, India, 2022.
1.d4 d5 2.Lf4 Pf6 3.e3 c5 4.Pf3 Pc6 5.Pbd2 Ph5 6.Le5 e6 7.Lb5 f6 8.Lg3 Pxg3 9.hxg3 cxd4 10.exd4 Ld6 11.c4 0–0 12.0–0 Kh8 13.cxd5 exd5 14.Lxc6 bxc6 15.Dc2 Ld7 16.Pb3 Tb8 17.Pc5 Lxc5 18.dxc5 f5 19.Pe5 f4 20.g4 [zwart is aan zet, dat is het enige wat je meekrijgt in deze stelling. Wat te doen?]
20…Dg5 [ja, natuurlijk, geef eerst maar een stuk weg op d7 en doe er ook nog een kwaliteit achteraan, nu je toch bezig bent!] 21.Pxd7 f3! [deze zet, met spel tegen de witte koning is de justificatie van de zwarte strategie. Een suprême strategie! (denk aan de titel van dit boek)] 22.Pxf8 [wit blijft materiaal pakken, wie zou dat niet doen?] 22…Txf8 [hier laat de schrijver ons even pauzeren. Wit staat een toren en een tempo voor. Normaliter zou wit nu een consolidatie moeten kunnen vinden. Dit moet dan ook de reden zijn geweest waarom Gupta zich niet heeft ingelaten met deze variant. In plaats daarvan speelde hij in de diagramstelling: 20…Kg8?!] 23.gxf3 Txf3 [met Dxg4+ als pointe] 24.Tfe1 [na 24.Da4 speelt zwart 24…Tf4 25.Dxf4 Dxf4 26.f3 Db4 met een klein plusje] 24…Dxg4+ 25.Kf1 Dh3+ 26.Ke2 Dg4! [wit moet terdege uitkijken voor het aftrekschaak. Terug naar f1 met de koning is remise. Er is nog één optie:] 27.Dd1 [maar na] 27…Tf4+ 28.Kd3 Tf3+ 29.Te3 Dc4+ 30.Kd2 Txf2+ 31.Te2 Df4+ 32.Kc2 Dc4+ [is het toch remise geworden en heeft zwart dankzij 20…Dg5 zijn moeilijke stelling weten te redden (via de analyse wel te verstaan!) ½–½
Foto: met dank aan GM Moranda
Conclusie:
Dit tweede boek van Moranda heeft alles in zich om weer een bestseller te worden. Persoonlijk nog nooit eerder een boek volledig bestudeerd waar de topschakers telkens weer fout zitten. En mijn teller staat op 115 boeken die van kaft tot kaft doorgewerkt zijn. Overigens is er ook een hardcover beschikbaar, om mooi cadeau te doen of lekker om uzelf te verwennen. Voor slechts €42,95 is de hardcover uw levenslange gezellin.
Titel: Supreme Chess Understanding (Statics & Dynamics)
Auteur: Wojciech Moranda
Aantal bladzijden : 250
Uitgeverij : Thinkers Publishing
Gepubliceerd : 2023
Prijs: €34,95
ISBN: 9789464201710
Type: Paperback
Voorproefje: teaser
