‘Endgame Strategy ‘ door Mikhail Shereshevsky
Het boek dat ik bespreek is een herziene en uitgebreide uitgave van de versie uit 1981 die in de Sovjet-tijden als “bijbel” van praktische eindspelen werd beschouwd. 
Het bevat veel meer voorbeelden, waaronder ook veel van recente datum. In zijn voorwoord voert de auteur aan dat de manier van eindspelen begrijpen en spelen duidelijk veranderd is ten opzichte van de oude versie van het boek vanwege het hogere speeltempo en het afschaffen van afgebroken partijen. Hij is dan ook streng over het juist gebruiken van bedenktijd en geeft het volgende leervoorbeeld: “Met 25 minuten op de klok ziet de speler in een moeilijke stelling een variant die mogelijk groot voordeel oplevert, maar nauwkeurige en diepe berekening vereist. De jonge speler duikt enthousiast de donkere tunnel in, maar ziet het licht niet na 15 minuten diepe berekening….. Na nog eens zes minuten komt hij er niet uit, verwerpt het originele plan, en doet met weinig bedenktijd de eerste zet die hem te binnen schiet en gooit een goed opgebouwde partij weg”. Hij raadt aan om in zo’n geval een solide zet te vinden die de stelling vasthoudt, waarvoor geen precieze berekening nodig is. (mijn cursivering) Dan besteed je vijf minuten aan de gecompliceerde variant, en als je er niet uitkomt, stop je de berekening en speel je de solide zet. Wijs advies van een zeer ervaren trainer.
Het boek bevat 15 hoofdstukken (zie www.newinchess.com/media/wysiwyg/product_pdf/9144.pdf voor de titels), met onderwerpen als de centralisatie van de koning, het principe van twee zwaktes, ‘do not hurry’, en stukkenruil op het juiste moment. Naast een fraaie studie aan het einde van ieder hoofdstuk bevat het boek voorbeelden uit praktische partijen — voor theoretische eindspelen verwijst de auteur naar Dvoretsky’s Endgame Manual. Dit maakt al duidelijk dat het boek zich richt op sterkere spelers. Een illustratie van het verwachte niveau van de lezers is Shereshevsky’s commentaar bij de stelling uit Richter-Tarrasch, uit Nürnberg 1888:
“Black has the two bishops and a space advantage. By modern standards, this is fully sufficient for a win”. Ik mis de techniek van de Russische schaakschool, ben ik bang. Gelukkig bespreekt hij de partij wel.
Een van mijn favoriete hoofdstukken is “Assesment of the position and schematic thinking”. Als je eenmaal weet waar je op aan moet sturen wordt het veel eenvoudiger. Hier is een relatief eenvoudig voorbeeld, Tukmakov-Shereshevsky, Tiblis 1980. Wit beheerst de open c-lijn, en de b-pion is zwak. Hoe verdedigt zwart zich?
Het hoofdstuk “Do not hurry” is erg leerzaam, maar vraagt geduld van de lezer: er wordt lange tijd schijnbaar doelloos op en neer geschoven, tot de murw gespeelde verdediger een fout maakt. Ik citeer: “Following the principle of ‘Do not hurry’, you can fight for victory in positions with a small but persistent advantage (mijn cursivering). Only in this way is it possible to achieve a weakening in the enemy camp, to disguise one’s game plan, to dull the enemy’s vigilance….. The laws of the principle ‘Do not hurry’ are, first of all, of psychological nature…”. Met het huidige snelle speeltempo is dit hoofdstuk belangrijker dan ooit. In het hoofdstuk ‘Squeezing blood from a stone’ gaat het nog wat verder, zoals bijvoorbeeld de partij Carlsen-Nakamura, Londen 2017.
Wit heeft het loperpaar, maar zwarts paarden staan prima en volgens Shereshevsky heeft wit geen winstplan. Het is fascinerend om na te spelen hoe Carlsen dit wist te winnen, en Shereshevsky’s commentaar maakt het wat duidelijker, maar ik denk dat slechts zeer weinige spelers op deze wereld dit na zouden kunnen doen.
Conclusie Het boek bevat een enorme hoeveelheid zeer instructief materiaal over eindspelen uit de praktijk, geschikt voor (trainers van) spelers met een rating vanaf (tenminste) 2000 of misschien zelfs 2100. Niet alleen schaaktechnische, maar ook psychologische aspecten komen aan bod (‘Do not hurry’). Voor de fans van Shereshevsky merk ik op dat volgens de flaptekst ongeveer 20% van de inhoud van het boek in The Shereshevsky Method in Chess uit 2018 staat. Een redacteur nuttig werk had kunnen verrichten: de auteur dwaalt soms flink af (bijvoorbeeld, hij schrijft meer dan een bladzijde over waarom Morozevich eerder opbrandde dan Geller, of toont twee partijen in de Sämisch van het Nimzo-Indisch die het eindspel geeneens halen) en sommige opmerkingen lijken specifiek voor een Russisch publiek bedoeld (bv. p. 151 “Many of today’s open tournaments, as well as the youth championships of Russia, are moving towards rapid chess with their time controls”). Wie zich hierdoor niet laat afleiden, kan vele leerzame studieuren tegemoet zien.
Bibliografische gegevens
Titel: Endgame Strategy — The Revised and Expanded Edition of a Chess Classic
Auteur: Mikahil Shereshevsky
Publicatiedatum: 30 mei 2022
Aantal pagina’s: 368
Uitgever: New in Chess
ISBN 978-94-9325-737-5
Prijs: € 34,95
Link naar voorbeeld pagina’s: www.newinchess.com/media/wysiwyg/product_pdf/9144.pdf
Link naar onze recensenten (en andere medewerkers)
Prima idee om dit uitstekende boek onder de aandacht te brengen!