Rondom Pe6!!
Bij toeval kreeg ik een aflevering van de jeugdnieuwsbrief SchaakVaker onder ogen. Het is de jeugdperiodiek van HMC/Calder uit Den Bosch. Daarin stond in het oktobernummer een bijdrage van mijn oud-schaakleerling Brent Burg.
Hij bespreekt op instructieve wijze een partijfragment van zichzelf waarin hij een bijzondere zet op het spoor komt. Het gaat om de volgende stelling.
Burg: "Soms heb je van die stellingen, waarvan je denkt: ‘ik weet zeker dat ik goed sta, maar hoe ga ik het nou eigenlijk winnen?’ Als je naar deze stelling kijkt, zijn er een paar dingen die opvallen: – de witte paarden staan heel actief – de zwarte dame staat ‘raar’ en ongedekt – er staan een paar witte stukken aangevallen. Zo zit je dan te denken, en voor je gevoel MOET er toch iets zijn voor wit. En opeens valt je oog op die ene zet. Hij lijkt krankzinnig, maar hoe langer je kijkt, hoe meer je begint te denken: verrek, het is gewoon de winnende zet!"
11. Pe6!! Na lang nadenken gespeeld. [Een logische zet als 11. Pf5? werkt niet vanwege 11… gxf5 en het aftrekschaak met 12. Pxf6+ is niet effectief vanwege 12… Dxf6] [Ook 11. Pxc6 bxc6 12. Pb6 levert vrijwel niets op na 12… Dxd2+ 13. Txd2 Tb8 en de stelling is ongeveer in evenwicht.] Ook na lang nadenken gespeeld, maar het helpt zwart niet om de partij te redden. 11… Pxe4 [Vreemd genoeg was 11… Dxe6 objectief gezien de beste zet, maar het is duidelijk dat zwart na 12. Pc7+ Ke7 13. Pxe6 fxe6 14. Lg5 op weinig meer mag hopen.] [11… dxe6 Nu komt 12. Pxf6+ op hetzelfde neer.] 12. Pxg7+ Kd8 [Hier helpt 12… Kf8 evenmin na 13. Lh6] 13. De3! Brent vindt ook hier de sterkste voortzetting. Met deze elegante damezet brengt wit zoveel dreigingen tegelijk in de stelling dat daar niets meer tegen te beginnen valt. 1-0
Ik moest onwillekeurig denken aan een partij, waarin weliswaar op totaal andere leest geschoeid, dezelfde briljante paardzet wordt gespeeld. De volgende partij werd gespeeld in Ter Apel, waar jarenlang door een groep liefhebbers uit het dorp genoeg sponsorgeld bijeen werd geschraapt om een sterk bezette grootmeesterzeskamp te houden. In het jaar dat de volgende zet op het bord kwam, werkte ik in de persdienst, samen met de veelgeprezen Berry Withuis.
Zwarts laatste zet was 24… Td7 en het laatste dat hij verwacht zal hebben, werd nu door Van Wely op het bord getoverd. 25. Pxe6!! Dc3 [Uiteraard kan de witte dame niet goed geslagen worden vanwege 25… Txe7? 26. Pxc5 en nu blijft er teveel hangen bij zwart.] [De meest hardnekkige verdediging is waarschijnlijk 25… Db4!? hoewel er dan ook hetzelfde volgt als in de partij.] [Ook na 25… fxe6? 26. Lxe6+ Kh8 27. Lxd7 moet zwart het onderspit delven.] 26. Dg5! Zo houdt wit de dreigingen in tact en tegelijkertijd brengt hij nieuwe dreigingen in de stelling. 26… fxe6 27. Lxe6+ Pf7 28. Dxb5! Deze prachtige dameswitch moest Van Wely voorzien hebben toen hij zijn avontuur begon. [Niet goed is 28. Df5 g6 29. Dg4 Txd6 en zwart houdt stand.] 28… Lc6 29. Db3?! Goed genoeg voor beslissend voordeel, maar er zat een beslissende klap in de stelling. [Vreemd genoeg is nu 29. Df5! wel de allersterkste voortzetting. Na 29… g6 kan ineens 30. Lxf7+ omdat Tc8 gaat hangen na 30… Txf7 31. Dxc8+] 29… Dxb3 30. axb3 Kf8 [30… Te8 31. Lxd7] 31. e5 Te8 32. Lxd7 Lxd7 33. Td5 Pd8 34. Txa5 Pc6 35. Tc5 Kf7 36. f4 g6 37. g4 Pd4 38. Te4 Pf3+ 39. Kg2 Lxg4 40. Kg3 Pd2 41. Tc7+ Ke6 42. Td4 Pxb3 43. Td3 1-0
Een indrukwekkend geheel van de toen nog in opmars zijnde Van Wely.
Zelf had ik ook ooit het genoegen om een dergelijk offer te mogen plegen. Niet van hetzelfde kaliber en ook van een geheel andere aard, is het volgende fragment ,waarin een zwarte koning wordt opgejaagd, misschien ook wel aardig:
De stelling schreeuwt hier om 20. Pxe6!! Pxe6 [20… fxe6 21. Txe6+ Pxe6 22. Lxe6 Lxe6 23. d7+ Kf7 [23… Kf8 24. dxc8D+ Lxc8 25. Dd8#] 24. dxc8D+ met winst.] 21. Lxe6?! Helaas niet de meeste krachtige voortzetting. [Veel overtuigender was 21. Txe6+! fxe6 22. Lxe6 met overgang naar bovengenoemde varianten.] 21… fxe6 Nu komt het allemaal weer op zijn pootjes terecht. [Zwart stond natuurlijk ook verloren na 21… O-O maar hij was dan niet zo snel mat gegaan.] 22. Txe6+! Kf7 23. Txd7+ Kxe6 24. Te7+ Kf5 25. Dd5+ Kg6 Het slot is aardig: 26. Te6+ Kh7 27. Txh6+ [Na 27. Txh6+ gxh6 zou wit de partij geeindigd hebben met een fraai epaulettenmat. 28. Df7#] 1-0
