Vijfmanschap wint IBC Limburg Open
Het zevende Limburg Open , tegenwoordig met de nieuwe hoofdsponsor IBC, heeft dit jaar maar liefst vijf winnaars opgeleverd. Daar zag het na vijf ronden niet naar uit. De relatief onbekende Rus Vladimir Dobrov (rechts op de foto), die op het laatste moment binnen was komen lopen, had na vijf ronden met 5 uit 5 de koppositie in handen en daarmee was hij zelfs een punt losgekomen van de concurrentie. En die was niet misselijk.
De Nederlandse grootmeesters Ivan Sokolov en Sipke Ernst (links op de foto) behoorden tot zijn achtervolgers, maar zij hadden niet alleen tegen elkaar remise gespeeld, maar ook nog een ander halfje moeten inleveren. Dat de nummers een en twee geplaatst al in de tweede ronde tegen elkaar werden ingedeeld, bleek een foutje van de wedstrijdleider te zijn. De cruciale partij van het toernooi kwam in de zesde ronde toen Ernst met wit mocht proberen koploper Dobrov terug te halen.
Dat werd een zwaar duel waarin aan beide kanten flink werd gemanoeuvreerd. Een kwaliteitsoffer van Dobrov werd door Ernst niet aangenomen, maar hij slaagde er toch in om voordeel te behalen. Ernst won twee pionnen maar het resterende dame-eindspel bleek nog bijzonder lastig te winnen voor wit. Zeker ook toen Dobrov zich heel taai wist te verdedigen. De partij bereikte zijn hoogtepunt toen Ernst de tegenstander een vrijpion moest geven in een ultieme poging de winst binnen te halen. Het is bekend dat in een dame-eindspel het aantal pionnen voorsprong er soms niet toe doet, als er maar een gevaarlijke vrijpion komt. Ernst dacht na totdat hij nog slechts twee minuten had voor de rest van de partij, maar toen had hij alle winstvarianten uitgerekend. Een bijzonder knappe prestatie die hem op de gedeeld eerste plaats bracht. In de laatste ronde wilde hij geen ijzer met handen breken en hij gaf snel remise. Omdat Dobrov ook niet verder kwam dan remise, konden er nog een paar mensen gelijk komen. Dat was in de eerste plaats David Miedema, die bijzonder knap van GM Shchekachev wist te winnen. Daar ging nog een aardige anekdote aan vooraf, die ik u niet wil onthouden. Miedema zat vlak voor de partij met een laptop aan een lange tafel waar ik ook aan zat. Hij vroeg mij of ik wist hoe je Shschekachev schreef. “Iets met sch”, antwoordde ik, maar ik kon het hem niet precies vertellen. Wat Miedema ook probeerde, er kwamen geen partijen van de Rus tevoorschijn. Toen het draadloze netwerk maar opgestart en ondertussen was er niet zoveel tijd meer om voor te bereiden. Toen Miedema eindelijk de website van het toernooi had gevonden (hij had ook naar beneden kunnen lopen en op de indeling kunnen kijken…) zag hij dat er nog een merkwaardige ‘h’ voor die ‘sch’ was gezet. En eindelijk rolden de partijen van de Rus over het beeldscherm. “Ik heb nog 7 minuten om de voorbereiding te doen”, riep Miedema. En even later: “Aha, hij speelt precies in mijn straatje.” Het gaat nu wel lukken en hij klapte zijn laptop dicht en ging naar binnen. Toen ik hem later tegenkwam had hij een big smile op zijn gezicht…
De andere twee die ook op 5½ kwamen waren Hovhanisian (die een sterk toernooi speelde) en Hausrath (die meteen tot Limburgs kampioen werd uitgeroepen, omdat hij lid is van Voerendaal).
50… Df2!
Zwart staat heeft zojuist de sterke zet 50… Df2! gespeeld. Hij staat weliswaar twee pionnen achter maar de technische afhandeling voor wit is nog verre van triviaal. De witte koning staat dan wel betrekkelijk veilig, zijn a-pion dreigt verloren te gaan en daarna valt de zwarte b-pion niet meer af te stoppen. Hoe moet wit het dan aanpakken?
51. Dc4 Kf8 52. Dc8+ Kg7 53. Dg4+ Kf8
Na rijp beraad heeft Sipke besloten op a2 toch maar te geven en er dan op te vertrouwen dat hij op een of andere manier een winst moet kunnen vinden.
54. Dg5 Dxa2 55. Dxa5 b3
Dobrov speelt onmiddellijk zijn troefkaart uit. In de commentaarzaal vonden we ook hoe wit het kon gaan doen. Sipke had dat natuurlijk al berekend, voordat hij zich hierop in had gelaten. Het had hem wel zeeën van tijd gekost, waardoor hij nu slechts twee minuten op de klok overhad.
56. f5!
Wit brengt de pion naar f6 en dan doemen er matvarianten op. Dat komt ook omdat de zwarte dame momenteel erg afzijdig staat.
56… b2
We kunnen ons afvragen of zwart die witte pion daar wel toe moet laten, maar we hadden onmiddellijk 56… f6 ook verworpen. De pion gaat met schaak van het bord en daarna is wits vrijpion net zo sterk als die van zwart. 57. Dd8+ Kf7 58. Dd7+ Kf8 59. Dd6+ Kf7 60. De6+ Kg7 61. De7+ Kg8 62. De8+ Kg7 63. Dg6+ Kf8 64. Dxf6+ Ke8 65. De6+ Kd8 en nu de dame ideaal staat, is dit een mooi moment om de pion te laten oprukken. 66. f6! Het is duidelijk dat wit wint.
57. f6
Zwart mag geen dame halen op straffe van mat in één.
57… Ke8
Heel grappig is de ‘zigzag’-matvariant die ik op het demonstratiebord liet zien: 57… De6 58. Dd8+ De8 59. Dd6+ Kg8 60. Dg3+ Kf8 61. Dg7#. Na het andere alternatief heeft wit opnieuw een instructieve matvoering. 57… Kg8 58. Dg5+ Kf8 [58… Kh7 59. Dg7#] 59. Dc5+ Kg8 [59… Ke8 60. Dc8#] 60. Dc8+ Kh7 61. Dg4! Kh6 62. Dg7+ Kh5 63. g4+ Kh4 64. Dh6#.
58. Dc7!
Die hadden we ook gezien. Een stille zet, omdat zwart nu opnieuw geconfronteerd wordt met een mat-in-één-dreiging.
58… De6
Het mat kan hij voorkomen, verlies van zijn belangrijkste troefkaart niet.
59. Db8+ Kd7 60. Dxb2
De strijd is beslist.
60… De4 61. Db5+ Kc7 62. Dc5+
Hier gaf hij het dan ook maar op.
1-0
De schoonheidsprijs werd uitgereikt aan Dobrov voor zijn overwinning op Shschekachev. Het was inderdaad een spectaculair geheel, maar er valt het nodige op aan te merken. Sterker nog: de combinatie deugt volgens mij van geen kanten en ook in het spel daarna heb ik het een en ander gevonden dat de partij een heel andere uitslag had kunnen geven. De jury heeft duidelijk geen engine gebruikt bij het naspelen, dan had zij hoogstwaarschijnlijk anders geoordeeld. Hier zijn mijn bevindingen:
Shchekachev, Andrei – Dobrov, Vladimir (vierde ronde)
1. c4 g6 2. e4 Lg7 3. d4 d6 4. Pc3 Pc6 5. Pge2 e5 6. Le3 Pf6 7. d5 Pe7 8. f3 h5 9. Pc1 h4 10. Pd3 Ph5 11. Dd2 f5 12. Le2 c6 13. O-O-O cxd5 14. cxd5 Ld7 15. Kb1 f4 16. Lf2 Lf6 17. Tc1 Kf7 18. Tc2
18… Pg3?
Een hoogst merkwaardig offer, waarvoor later de schoonheidsprijs werd gegeven, maar dat toch ernstig bekritiseerd dient te worden. Natuurlijk mogen we de originaliteit van de combinatie bekronen, maar dan moet de correctheid wel binnen bepaalde marges blijven. Natuurlijk heb ik makkelijk praten, want ik heb een sterke engine aangezet. Maar als ik de waardering moet geloven – en vooral de zetten die hij geeft naar waarde kan inschatten – dan deugt er niet veel van. Het offer bevreemdt mij sowieso, want de koning van wit staat op de andere kant. De bedoeling is om de h-lijn te openen en daarna hoopt zwart een sterke vrijpion te creëren.
19. hxg3 hxg3 20. Txh8 Dxh8 21. Le1
De engine schiet de lucht in (+3.71) na 21. Lc5! Een variant: 21… dxc5 22. Pxc5 Dd8 23. d6 Pc6 24. Pb5 Tb8 25. Dd5+ Kg7 26. Lc4 en het is voor zwart onmogelijk om deze stelling nog te verdedigen.
21… Dh1 22. Ld1 g5 23. b3 Th8
24. Kb2?
Wit mist een goede tegenkans, die hem zelfs winnend voordeel had opgeleverd. Mijn engine geeft aan dat wit op winst staat na 24. Pa4! Het idee is dat wit zo snel mogelijk zijn dame activeert via b4. 24… Th2 25. Db4 Zwart kan het niet meer bij elkaar houden: 25… Txg2 26. Dxd6 Txc2 27. Kxc2 Lh3 28. Pc3! Het paard keert terug om zich op te offeren voor pion g2. 28… g2 29. Pe2 g1D 30. Pxg1 Dxg1 en wit staat gewonnen na 31. Lc3.
24… Th2 25. Pe2 Txg2?
Afgaande op de engine is ook deze voortzetting foutief. Het ziet er naar uit dat zwart met 25… Dxg2! voldoende spel had behouden.
26. Pxg3?
Onnodige paniek. Ook nu had wit de partij binnengehaald als hij 26. Db4! had gespeeld. Na 26… Th2 27. Dxd6 Dxf3 28. Pxe5+ Lxe5+ 29. Dxe5 staat hij, als ik mijn engine mag geloven, hier huizenhoog op winst (+7.91).
26… Txg3
Waarschijnlijk de beste praktische kans. Ook 26… Txd2 27. Pxh1 Txd3 28. Pf2 Te3 29. Ld2 helpt zwart niet veel.
27. Lxg3?
Maar opnieuw had wit in het voordeel kunnen komen met 27. Db4 Dat voordeel is nu minder groot dan in de varianten hierboven. Een voorbeeld: 27… Txf3! 28. Lxf3 Dxf3 29. Pf2 g4 30. Dxd6 Lc8 31. Dd8 g3 32. d6 en ook nu lijkt wit aan de winnende hand.
27… fxg3 28. Dg2?
Dit is een hele grote blunder. De enige zet is 28. Pe1 hoewel zwart dan met 28… Lh3 in elk geval voldoende materiaal terug kan winnen. Inmiddels is het tij gekeerd.
28… Dxd1 29. Td2
29… Lh3!
Die is dan wel fraai. Maar om daar nou een schoonheidsprijs voor te geven… Na 29… Lh3! kan er volgen: 30. Txd1 Lxg2 31. Pe1 Lh1! en wit kan niet voorkomen dat hij nog meer verliest.
0-1
Nog een overwinning van de man die het toernooi gedomineerd heeft. Hij kwam met een mooie koningsjacht en ditmaal valt er weinig op zijn prestatie af te dingen:
In deze stelling, waarin de zwarte stukken niet bepaald effectief staan opgesteld, kwam wit met een fraaie combinatie om daar gebruik van te maken.
25. Pxf7! Kxf7 26. Lc4?!
Wit had de zogenaamde ‘omdraairregel ‘ (zetten omdraaien dus!) moeten toepassen. 26. Df5+ Tf6 27. Lc4+ Ke8 28. Dh5+! g6 29. Dh4 Le7 30. Dxh7 en de zwarte koning komt niet meer in veiligheid.
26… Kf6?!
Nu gaat het hard. De enige zet is 26… e4! om dreigingen van de dame over de diagonaal b1-h7 uit de stelling te halen. Wit heeft dan een goede manier om de aanval voort te zetten, waarvan het de vraag is of hij die nog voorzien heeft namelijk 27. Td5! Lxd5 28. Lxd5 a5 29. Lxe6+ Kxe6 30. Dxe4+ en de witte aanval werkt op volle toeren.
27. g4!
Wit laat er geen gras over groeien. Zo mogelijk nog sterker is 27. Dxh7!
27… e4
Een zetje te laat… Maar ook 27… g6 28. g5+! Ke7 29. f4! wint voor wit.
28. g5+
Dit was zijn bedoeling en het wint voor wit. Ook mogelijk was 28. Lxe6 Kxe6 29. Dc4+ Kf6 30. g5+ Kxg5 31. De6 en de zwarte koning komt niet meer in veiligheid.
28… Ke7 29. Lxe6 Kxe6 30. Dc4+ Ke5
31. Td5+!
Het wordt nu een heuse koningsjacht!
31… Lxd5 32. Dxd5+ Kf4 33. g3+ Kg4 34. Dxe4+ Kxg5
Mostertman kiest ervoor om de eer aan zijn tegenstander te gunnen: die mag hem keurig mat gaan zetten:
35. Td5+ Kh6 36. Dh4+ Kg6 37. Dh5+ Kf6 38. Df5+ Ke7 39. Td7+ Ke8 40. Df7# 1-0
Een van de kandidaten met titelaspiraties was Roeland Pruijssers, die een fantastisch seizoen achter de rug heeft. Maar dat hij niet onoverwinnelijk is, bleek al in de eerste ronde, toen hij tegen een zeperd aanliep. Tegenstander Felix Klein uit Duitsland speelde heel goed:
Zwart staat al heel moeilijk en heeft weinig keus.
31… Lb6 32. Ta6 Tb8
Na deze zet komt hij niet meer uit de sores. Wellicht was 32… Pd7 de minste van de twee kwaden, bijvoorbeeld: 33. Lxb6 Pxb6 34. De3 Tb8 35. h4 Db7 36. Ta5 Pa4 37. Lh3 en ook hier heeft uitstekende vooruitzichten.
33. Da2!
Dat is uitstekend gezien.
33… h6
33… Pd7 34. Da5 Lxa5 35. Txc6 Lb6 36. Ld2! en pion d6 valt.
34. Kh2
Ietwat bescheiden, hoewel wit niet veel verpest. 34. Da5! had meteen aan alles een einde gemaakt.
34… Dc7?
Na deze nieuwe fout gaat het meteen mis. [Hij had opnieuw 34… Pd7 moeten proberen om in de partij te blijven.]
35. Lxb6 Txb6 36. Da5 Pd7
36… Tb7 37. Dxc7 Txc7 38. Txd6 is natuurlijk ook kansloos.
37. Ta7
Opgegeven. Zwart verliest beslissend materiaal.
1-0
Een knappe aanvalspartij kwam ook op het conto van een andere co-winnaar.
Hier besloot Hovhanisian om va banque te gaan spelen.
25… g5!? 26. fxg5
Na deze zet wordt de zwarte aanval onweerstaanbaar. 26. Pxa8 Dxa8 en ook hier lijkt zwart de overhand te krijgen.
26… Pxg5 27. Pxd5 exd5 28. Lc3
Hierna gaat het hard. Ook na 28. f4 Pxh3 houdt wit het niet droog.
28… f4!
Knap gezien van de zwartspeler. Hij haalt niet alleen f2-f4 uit de stelling, maar door de opening van de diagonaal c8-h3 komt de dame bij de aanval.
29. Dxb4 Dc8 30. Db7
30… Txh3+
Opgegeven. Een paar varianten ter illustratie na 30… Txh3+:
- 31. Kg2 Dg4#
- 31. Kg1 Pf3+ 32. Kg2 Dg4#
- 31. Lxh3 Dxh3+ 32. Kg1 Pf3#
0-1
Tenslotte hebt u nog de partij van Miedema uit de laatste ronde te goed.
Miedema, David – Shchekachev, Andrei (zevende ronde)
1. d4 d6 2. c4 g6 3. e4 Lg7 4. Pc3 Pf6 5. f3 O-O 6. Le3 c6 7. Dd2 e5 8. Pge2 Pbd7 9. O-O-O a6 10. Kb1 b5 11. d5 b4
12. dxc6 bxc3 13. Dxd6 cxb2 14. c7 De8
15. Dc6 De6 16. Dxa8 Pb6 17. Lxb6 Dxb6 18. Db8 Da5 19. Kxb2 Lh6 20. Pc1 Dc5 21. Ld3 Pd7 22. Pe2 Df2 23. Ka1 Pc5 24. Db2 Dxg2 25. Pc3 Dxf3 26. Thf1 Dh3 27. Le2 Pe6 28. Pd5 Pd4 29. c5 Lg7 30. Lc4 Dh4 31. Dg2 Kh8 32. Tf2 Le6 33. Tb1 Dh6 34. Tfb2 Pb5 35. Lxb5 axb5 36. Dd2 Dh4 37. Pc3 h5 38. Txb5 Kh7 39. Tb8 Lh6 40. Dd3 Lc8 41. Pd5 Dxh2 42. Tf1 Le6 43. Txf8 Lxf8 44. Tc1
44… Lxc5 45. Dc2 Ld4+ 46. Kb1 Dh4 47. a4 Kg7 48. Ka2 Lc8 49. a5 Dg5 50. Tb1 h4 51. Tb8 Dg4
52. Txc8 Dxc8 53. Pe7 De6+ 54. Db3 Dxe7 55. c8D Da7 56. Da3 1-0
Het toernooi was weer voortreffelijk georganiseerd. U hebt nog de eindstand aan kop van de A-groep te goed:
www.limburgopen.nl/uitslagen/groepa/standing.html
Alle analyses via de viewer:
(De foto’s zijn genomen van de toernooiwebsite, grotendeels afkomstig van René Coenjaerts)
Weer een leuke en interessante bijdrage met aandacht voor het eindspel.
De PGN werkt echter niet door de aanwezigheid van een -ë- in het bestand.
Dat is vreemd, bij mij werkt de viewer wel (via Firefox), hoewel hij inderdaad moeite heeft de ë correct weer te geven. Maar de zetten laat hij wel gewoon zien.
Ter verdediging van de jury van de schoonheidsprijs kan aangevoerd worden dat er een groot aantal kandidaten waren die in een kort tijdbestek bekeken moesten worden; en dat allemaal zonder Fritz…
De viewer werkt wel, maar de PGN-download niet. Op het punt van de ë springt hij naar het eind van het bestand.
Dat is helemaal vreemd. Ik haal de pgn binnen met Chessbase (kan ook met een ander schaakprogramma) en daar kan ik alle partijen zonder problemen naspelen. Ik hoop dat niet al te veel mensen hier last van hebben…
Als ik het bestand open met tekstverwerker (van Open Office) krijg ik onderstaande tekst. Bij mijn opmerking <HIER GAAT HET MIS> gaat ’t dus mis. Precies bij creëeren.
[Event "Limburg Open 2013"]
[Site "?"]
[Date "2013.05.19"]
[Round "4.1"]
[White "Shchekachev, Andrei"]
[Black "Dobrov, Vladimir"]
[Result "0-1"]
[ECO "A42"]
[Annotator "Grooten, Herman"]
[PlyCount "58"]
[EventDate "2013.??.??"]
1. c4 g6 2. e4 Bg7 3. d4 d6 4. Nc3 Nc6 5. Nge2 e5 6. Be3 Nf6 7. d5 Ne7 8. f3 h5
9. Nc1 h4 10. Nd3 Nh5 11. Qd2 f5 12. Be2 c6 13. O-O-O cxd5 14. cxd5 Bd7 15. Kb1
f4 16. Bf2 Bf6 17. Rc1 Kf7 18. Rc2 Ng3 $2 {Een hoogst merkwaardig offer,
waarvoor later de schoonheidsprijs werd gegeven, maar dat toch ernstig
bekritiseerd dient te worden. Natuurlijk mogen we de originaliteit van de
combinatie bekronen, maar dan moet de correctheid wel binnen bepaalde marges
blijven. Natuurlijk heb ik makkelijk praten, want ik heb een sterke engine
aangezet. Maar als ik de waardering moet geloven – en vooral de zetten die hij
geeft naar waarde kan inschatten – dan deugt er niet veel van. Het offer
bevreemd mij sowieso, want de koning van wit staat op de andere kant. De
bedoeling is om de h-lijn te openen en daarna hoopt zwart een sterke vrijpion
te cre<HIER GAAT HET MIS>n van tijd gekost,
waardoor hij nu slechts twee minuten op de klok overhad.} 56. f5 $1 {Wit
brengt de pion naar f6 en dan doemen er matvarianten op. Dat komt ook omdat de
zwarte dame momenteel erg afzijdig staat.} b2 ({We kunnen ons afvragen of
zwart die witte pion daar wel toe moet laten, maar we hadden onmiddellijk}
56… f6 {ook verworpen. De pion gaat met schaak van het bord en daarna is
wits vrijpion net zo sterk als die van zwart.} 57. Qd8+ Kf7 58. Qd7+ Kf8 59.
Qd6+ Kf7 60. Qe6+ Kg7 61. Qe7+ Kg8 62. Qe8+ Kg7 63. Qg6+ Kf8 64. Qxf6+ Ke8 65.
Qe6+ Kd8 {en nu de dame ideaal staat, is dit een mooi moment om de pion te
laten oprukken.} 66. f6 $1 {Het is duidelijk dat wit wint.}) 57. f6 {Zwart mag
geen dame halen op straffe van mat in n.} Ke8 ({Heel grappig is de
‘zigzag’-matvariant die ik op het demonstratiebord liet zien:} 57… Qe6 58.
Qd8+ Qe8 59. Qd6+ Kg8 60. Qg3+ Kf8 61. Qg7#) ({Na het andere alternatief heeft
wit opnieuw een instructieve matvoering.} 57… Kg8 58. Qg5+ Kf8 (58… Kh7 59.
Qg7#) 59. Qc5+ Kg8 (59… Ke8 60. Qc8#) 60. Qc8+ Kh7 61. Qg4 $1 Kh6 62. Qg7+
Kh5 63. g4+ Kh4 64. Qh6#) 58. Qc7 $1 {Die hadden we ook gezien. Een stille zet,
omdat zwart nu opnieuw geconfronteerd wordt met een mat-in-n-dreiging.} Qe6 {
Het mat kan hij voorkomen, verlies van zijn belangrijkste troefkaart niet.} 59.
Qb8+ Kd7 60. Qxb2 {De strijd is beslist.} Qe4 61. Qb5+ Kc7 62. Qc5+ {Hier gaf
hij het dan ook maar op.} 1-0
[Event "Limburg Open 2013"]
[Site "?"]
[Date "2013.05.20"]
[Round "7.4"]
[White "Miedema, David"]
[Black "Shchekachev, Andrei"]
[Result "1-0"]
[ECO "E81"]
[PlyCount "111"]
[EventDate "2013.??.??"]
1. d4 d6 2. c4 g6 3. e4 Bg7 4. Nc3 Nf6 5. f3 O-O 6. Be3 c6 7. Qd2 e5 8. Nge2
Nbd7 9. O-O-O a6 10. Kb1 b5 11. d5 b4 12. dxc6 bxc3 13. Qxd6 cxb2 14. c7 Qe8
15. Qc6 Qe6 16. Qxa8 Nb6 17. Bxb6 Qxb6 18. Qb8 Qa5 19. Kxb2 Bh6 20. Nc1 Qc5 21.
Bd3 Nd7 22. Ne2 Qf2 23. Ka1 Nc5 24. Qb2 Qxg2 25. Nc3 Qxf3 26. Rhf1 Qh3 27. Be2
Ne6 28. Nd5 Nd4 29. c5 Bg7 30. Bc4 Qh4 31. Qg2 Kh8 32. Rf2 Be6 33. Rb1 Qh6 34.
Rfb2 Nb5 35. Bxb5 axb5 36. Qd2 Qh4 37. Nc3 h5 38. Rxb5 Kh7 39. Rb8 Bh6 40. Qd3
Bc8 41. Nd5 Qxh2 42. Rf1 Be6 43. Rxf8 Bxf8 44. Rc1 Bxc5 45. Qc2 Bd4+ 46. Kb1
Qh4 47. a4 Kg7 48. Ka2 Bc8 49. a5 Qg5 50. Rb1 h4 51. Rb8 Qg4 52. Rxc8 Qxc8 53.
Ne7 Qe6+ 54. Qb3 Qxe7 55. c8=Q Qa7 56. Qa3 1-0
Beste MvanLeeuwen,
Ik zie nu wat je bedoelt. De pgn is in principe bedoeld om met een schaakprogramma in te lezen en dan de partijen (en analyses) na te spelen (zoals de viewer het ook laat zien). Daar zie ik ook dat hij de trema’s en andere accenten niet goed verwerkt, maar dat nemen we op de koop toe, want hij loopt niet vast. Met een tekstverwerker heb je hier niet zoveel aan, denk ik. Ik raad je daarom aan om een schaakprogramma te gebruiken. Een gratis programma waarmee je o.a. partijen kunt naspelen is Chesspad. Ik heb in bij de Help een hele beschrijving weergegeven wat je hiermee kunt doen en daar staat ook een link naar de site om het te downloaden. Kijk eens onder schaaksite.nl/page.php?al=pgn-databases-en-diagrammen-maken. Hopelijk heb ik je zo uit de brand geholpen?