Krantenrubrieken kerstweekend 2022
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Een heerlijke nederlaag
Kort voor het begin van het WK voetbal verscheen er een advertentie van het merk Louis Vuitton die in de weken daarna een van de meest bekeken afbeeldingen op het internet en elders zou worden. Messi en Ronaldo zaten gebogen over een schaakstelling op de deksel van een Louis Vuitton-koffer. Schakers zagen algauw dat het schaakpatroon op de koffer bestond uit 9×9 vakjes, zodat de spelers moesten oppassen dat er geen stukken zouden vallen over de imaginaire rand van een imaginair 8×8 bord dat ze in gedachten konden afbakenen.
Mij viel op dat Messi een hand bij het slot van de koffer had, alsof hij er in geval van nood wat extra stukken uit wilde halen. Uit een promotiefilmpje van Vuitton bleek dat Messi en Ronaldo tijdens de fotosessie niet tegenover elkaar en zelfs niet in dezelfde kamer hadden gezeten, alsof deze stralende sterren elkaars licht niet konden verdragen.
De stelling op de foto was voorgekomen in Carlsen – Nakamura, Stavanger 2017, vlak voordat Nakamura eeuwig schaak hield. Carlsen twitterde met instemming: „De op een na grootste rivaliteit van onze tijd imiteert de grootste.”
Ook wie dat niet helemaal ernstig nam, kon er aan zien hoe belangrijk ‘blitz’ voor Carlsen is, want als er rivaliteit is tussen hem en Nakamura, dan kan die niet bestaan in klassiek schaak of in rapidschaak, waar het overwicht van Carlsen groot is, maar alleen in blitz, waar Nakamura eerste op de wereldranglijst is.
Afgelopen zondag speelden Carlsen en Nakamura de finale van Chess.com Speed Chess. In zekere zin was Carlsen op eigen terrein, want drie dagen later werd de langverwachte fusie tussen de zakelijke giganten Chess.com en Play Magnus bekendgemaakt.
Er werd gespeeld in drie disciplines, als dat voorname woord hier van toepassing is: 5+1 (bedenktijd 5 minuten voor de partij plus een seconde per zet), 3+1 en tenslotte (‘hoger, sneller, sterker’) 1+1. Nakamura won met 14,5 – 13,5 en na de wedstrijd vertelde Carlsen uitbundig hoe heerlijk hij de vluggertjes had gevonden en hoe sterk Nakamura had gespeeld.
Magnus Carlsen – Hikaru Nakamura, chess.com Speed Chess 2022, 5+1
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5 4. g3 Le7 5. Lg2 0-0 6. 0-0 dxc4 7. Dc2 a6 8. a4 Ld7 9. Dxc4 Lc6 10. Lg5 a5 11. Pc3 Pbd7 12. Tfd1 h6 13. Lxf6 Pxf6 14. Pe5 Lxg2 15. Kxg2 c6 16. e4 Lb4 17. De2 Db6 18. Tac1 Tad8 19. Pf3 Td7 20. Dc2
Tot hier zijn er alleen standaardzetten gedaan.
20…Lxc3
Maar dit is ongewoon en waarschijnlijk niet erg goed.
21. bxc3 c5 22. Tb1 Dc7 23. De2 Tfd8 24. Tb5 cxd4 25. cxd4 b6 26. Tdb1 Db7 27. d5 exd5 28. Txb6 Da8 29. e5 Pe4
30. Ta6
Niet slecht, maar 30. Pd4 was beter. Dan lijkt 30…Pc3 goed voor zwart, maar met 31. Dg4 Pxb1 32. Pf5 zou wit een winnende aanval krijgen.
30…Dc8 31. Tbb6 Pc5 32. Txa5 d4
Wit won een pion, maar zwart krijgt tegenspel.
33. Dc4
Veiliger was 33. Td6, waarna wit nog iets beter zou staan.
33…Tc7 34. Db4 Pd3
Het wordt kritiek voor wit.
35. Db5
Wits enige redding was 35. Dd2 en na 35…Pxf2 36. Dxf2 Tc2 37. Pd2 Dc3 zou de mooie zet 38. Td5 tot een remise-eindspel leiden. Moeilijk voor een vluggertje, zelfs voor Carlsen.
35…Pf4+
Opeens is wit verloren.
36. Kh1 Dh3 Wit gaf op.
Partij in viewer:
Zonder toppers als Anish Giri blijft het lastig een NK-toernooi te organiseren
Tot algemene opluchting heeft het kerstfestival in Groningen zich ontfermd over het nationaal kampioenschap, het zorgenkindje van de KNSB.
De laatste jaren blijkt het zo moeilijk organisatoren met ruime financiële middelen te vinden dat het zwervende NK steeds vaker moet aankloppen bij oude vrienden voor tijdelijk logies. Eerder vond het onderdak bij toernooien in Amsterdam en Hoogeveen.
Een complicatie bij de zoektocht naar sponsoren is de geringe bereidheid van de twee sterkste Nederlandse spelers Anish Giri en Jorden van Foreest om hun hoge rating op het spel te zetten in een toernooi van een relatief lage categorie. Giri deed voor het laatst mee in 2015, Van Foreest in 2019. Het is een oud probleem. Ook Jan Timman liet in zijn toptijd het NK meestal aan zich voorbijgaan.
Om kosten te besparen is in Groningen, net als vorig jaar in Hoogeveen, gekozen voor een knock-outwedstrijd. In de eerste schiftingsronde deelden de favorieten de lakens uit en bleven grote verrassingen uit. Titelverdediger Max Warmerdam won met 2-0 van de 14-jarige debutant Arthur de Winter.
Warmerdam – De Winter, NK Groningen 2022
1.e4 c5 2. c3 Pf6 3. e5 Pd5 4. Pf3 Pc6 5. Lc4 Pb6 6. Lb3 c4 7. Lc2 d5 8. exd6 ep Dxd6 9. 0-0 Lg4 10. h3 Lh5 11. Te1 0-0-0 12. b3 Df6 13. Pa3 cxb3?
Zwart kan de druk tegen de damevleugel vasthouden met 13 … Pd5. Nu komen wits stukken tot leven.
14. Le4! bxa2 15. d4 Lxf3 16. Lxf3 e5 17. d5
Nog sterker is volgens de computer het stukoffer 17. Pb5 a6 18. Db3!, waarna wits aanval onweerstaanbaar is.
17 … Lc5 18. Txa2 Pe7 19. c4 Pf5 20. Le4 h5
Hierna komt zwart er niet meer aan te pas. Na 20 … Pd4 houdt hij voorlopig stand.
21. Lxf5+ Dxf5 22. Le3 Pd7 23. Db3 Dg6 24. Tb1 Db6 25. Pb5 Lxe3 26. fxe3
26 … Pc5
Of 26 … a6 27. Pd6+ Kc7 28. Dxb6+ Pxb6 29. c5 Pxd5 30. Txb7+ Kc6 31. Txa6+ Kxc5 32. Tb5 mat.
27. Pxa7+ Dxa7 28. Txa7 Pxb3 29. Txb3
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
In de tweede partij tussen Hugo ten Hertog en Robby Kevlishvili bleek weer eens dat in een op het eerste gezicht hopeloze stelling soms een wonderbaarlijke redding mogelijk is.
Ten Hertog – Kevlishvili na 39. Pf5-e7. De witte paarden hebben niets in te brengen tegen zwarts loperpaar. Ruim voldoende voor de winst is 39 … Dxh5 en nog sterker is 39 … Dd7 met de dubbele dreiging 40 … Dd1+ en 40 …. Dxe7. Zwart koos een andere zet die er ook goed uitziet.
39 … Lc3? 40. Pd5?
Met meer bedenktijd zou hij de wending 40. Pxe5 Dxh5 41. P5g6! hebben gevonden, waarna wit 41 … Dxh2 beantwoordt met 42. Pf8+ Kh8 43. Pfg6+ met eeuwig schaak. Na 40. Pxe5 biedt ook het passieve 40 … Lxe5 41. Dxe5 Dxh5 42. De6 De8 43. a3 bxa3 44. Ka2, gevolgd door c2-c4 zwart geen reële winstkans
40 … Dxh5 41. Dg1 Dg4
Wit geeft op.
Partij in viewer:
Roemrucht verleden
Gedurende heel 2023 viert de Koninklijke Nederlandse Schaak Bond (KNSB) haar 150 jarig bestaan. Er is in die periode veel gebeurd. We hebben nog de zwart-wit foto’s van toernooien uit 1873 en de oprichting van de Wereldschaakbond FIDE in Parijs 1924. Daar was ook Max Euwe bij betrokken, die wereldkampioen werd in 1935. Het ledental verviervoudigde en er zijn nu vele verenigingen die op termijn het 100-jarig bestaan kunnen vieren. Vervolgens de bloeiperiode 1975 – 2000 met WK-kandidaat Jan Timman met zoveel traditionele toptoernooien in Nederland dat zelfs Russische schakers jaloers waren. En dan de opkomst van het computerschaak waar de Computer Schaak Vereniging Nederland (CSVN) internationaal vooropliep. In het Rietveld Paviljoen in Amersfoort zal van 9 februari – 5 maart een uitgebreide expositie worden gehouden met werken van schaak-schilders en -fotografen en meer algemene schaakkunst zoals bijzondere spellen en films en een keur aan computers.
Het Max Euwe Centrum (MEC) in Amsterdam op het Max Euwe-Plein had weer haar jaarlijkse borrel en introduceerde het nieuwe managementteam: Jeroen van den Berg en Erwin l’Ami en voorzitter Paul van der Sterren. Het MEC werd opgericht in 1986 met een permanente tentoonstelling van leven en werken van Euwe. Het dient ook als studiecentrum en er worden regelmatig activiteiten georganiseerd. Het accent lag daarbij voornamelijk op de jeugd maar juist een instituut als eerbetoon aan iemand uit het verleden mag de oudere liefhebber niet vergeten. We zijn benieuwd naar het elan van het nieuwe Bestuur met als belangrijke basis de vele vrijwilligers.
Laten we even genieten van weer zo’n doorwrochte studie van Jan Timman, die de laatste jaren vooral studies componeert en boeken schrijft (een boek over de partijen van Max Euwe zit in de 2023-pen).
Wit speelt en wint
Het idee achter deze studie is om verschillende minorpromoties te combineren.
1.Tc1+ g1L
Want wit wint direct na 1…g1D 2.b8D+ Tg2 3.Db1 en hetzelfde na torenpromotie. Wel een tweede hoofdvariant is 1…g1P waarna 2.b8L! Tg2 3.Lg3 e1D 4.Lxe1 zodat Pg1 vrij komt en wit makkelijk wint.
2.b8T!
Nu mag wit juist geen loper halen: 2.b8L Tg2 3.Lg3 e1D 4.Lxe1 Le3+ en Tc1 gaat verloren.
2…Tg2 3.Tb7!
De pointe van torenpromotie. Terwijl de gepromoveerde loper in de tweede hoofdvariant de eerste rij onderbrak voor de witte toren, blokkeert de gepromoveerde toren nu de lange diagonaal om pat te voorkomen.
3…Tg8 4.Tc8! Le3+
Want 4…Txc8 5.Tb8+ wint snel. Belangrijk alternatief is 4…Tg2 5.Te8 e1D 6.Txe1 Ta2 7.Ta1 en nu splitst het spel zich: 7…Txa1 8.Ta7+ en wint of 7…Txa8 8.Txa8 Kg2 9.Tb2+ Lf2 (9…Kf3 10.Ta3+ wint de h3-pion) 10.Tg8+ Kf3 11.Tf8+ Ke4 12.Tb4+ Ke5 13.Te8+ Kd6 14.Td8+ Ke7 15.Td1 Lg1 16.Te4+ en zwart gaat mat.
5.Kh7 Tg2 6.Tb1+ Lg1 7.Tc6
Een switchback. Wit wint aangezien zwart veld g8 voor de toren mist. Deze studie kreeg een eervolle vermelding in het toernooi ter ere van de 60e verjaardag van de beroemde componist Oleg Pervakov.
In Antwerpen werd de biografie Chaos en Charme van Bessel Kok gelanceerd. Het was in een koude kerk onder vriespunt maar het weerzien met oude bekenden was hartverwarmend. Jan Mulder had zonder twijfel een mooie inleiding gesproken (in de hoge kerk gingen de woorden vooral naar boven) maar de herinneringen aan ons boek over het bijzondere WK schaken 1985 tussen Karpov en Kasparov bleken springlevend. Bessel heeft vele bestuursfuncties gehad bij verschillende bedrijven en hij gebruikte zijn positie ook om sport en kunst te ondersteunen. In de schaaksport heeft hij niet alleen toptoernooien georganiseerd in België en Tsjechië maar ook vele individuele talenten op de een of andere manier geholpen, van Jan Timman en Anish Giri tot Machteld van Foreest. Wat vooral opviel bij al die verschillende organisaties waar hij bij betrokken was en is, is het belang dat Bessel toedicht aan bedrijfscultuur. Zijn succesverhaal onderstreept die filosofie. De FIDE zou aan hem een goede voorzitter hebben gehad.
Chaos en Charme, schrijver journalist Filip Michiels, 28 euro, uitgeverij Ertsberg.
Eline Roebers gaat voor de dubbel
Eline Roebers heeft een plan: binnen anderhalf week twee keer Nederlands kampioen worden. Het eerste deel van dat plan lukte afgelopen zondag: ze won het NK snelschaken op internet voor vrouwen. Met het tweede deel is ze momenteel bezig in Groningen, waar t/m 30 december het NK vrouwen wordt gehouden. Met dat toernooi is wel wat aan de hand. Het lukte niet acht enigszins NK-waardige vrouwen te vinden die wilden meedoen, en zo is het deelnemersaantal noodgedwongen gereduceerd tot zes. In het meerjarenbeleidsplan van de schaakbond staat de ambitie om in de verre toekomst het damesschaak af te schaffen, wat inhoudt dat er dan geen aparte kampioenschappen meer worden gehouden. De officiële reden is gendergelijkheid, maar na dit gedoe kan ik me voorstellen dat de motivatie om het vrouwenkampioenschap te organiseren sowieso verminderd is. De afzeggende dames zullen allemaal wel hun redenen gehad hebben, maar toch.
Positiever nieuws is er voor Noord-Hollandse schaakfans: er vallen drie dames uit deze provincie aan te moedigen. Naast Roebers (16 jaar, Kennemer Combinatie, volgende maand overigens actief bij Tata Steel Challengers) ook Maaike Keetman (23 jaar, De Waagtoren) en debutante Robin Duson (20 jaar, Caïssa-Eenhoorn). De laatste twee zijn met Anna-Maja Kazarian (bekend van de NPO reality gameshow The Genius) outsiders, terwijl Roebers favoriet is samen met Machteld van Foreest (zus van Jorden en Lucas) en titelverdediger Anne Haast. Het internetkampioenschap was hierbij een goede generale voor de Noord-Hollandse, want ze versloeg haar twee grootste concurrenten met respectievelijk 4-0 (halve finale) en 5-2 (finale). Mede dankzij de Sveshnikov: twee keer speelde Roebers deze variant, beide keren won ze overtuigend, waaronder onderstaande partij.
Anne Haast – Eline Roebers
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 Pc6 6.Pdb5 d6 7.Lf4 e5 8.Lg5 a6 9.Pa3 b5 10.Pd5 Le7 11.Lxf6 Lxf6 12.c3 Pe7 13.Pc2
In een eerdere matchpartij verloor wit kansloos met 13.c4?!, de partijzet is beter.
13…Pxd5 14.Dxd5 Ta7 15.a4
Niet slecht, maar het leidt een serie zetten in waarin wit vergeet dat ze nog moet rokeren.
15…Lb7 16.Dd3 bxa4 17.Pb4?! 0–0 18.h4?
Te traag. Al snel zal ook blijken dat de pion beter op h2 had kunnen blijven staan.
18…Db6 19.Ta2
Pion b2 moet gedekt worden vanwege de dreiging 19…a5, maar nu kan zwart een aanval tegen de ongerokeerde koning beginnen.
19…d5! 20.Pxd5 Lxd5 21.exd5 e4! 22.Dc2 e3! 23.Ld3 Te8 24.0–0
Eindelijk rokade, maar geen veiligheid. Vooral dankzij de ongelukkige 18e zet.
24…Lxh4! 25.g3
25.fxe3 Txe3 26.Kh1 Dh6 27.Kg1 Lg3 gaat ook mat.
25…Lxg3! 26.Lxh7+ Kh8 27.Txa4
Slaan op g3 verliest wegens 27…e2+. Helaas voor wit verliest niet slaan ook.
27…e2 28.Lf5 Lxf2+ 29.Kg2 exf1D+ 30.Kxf1 Te1+ 31.Kg2 Tg1+ 32.Kf3 De3 mat
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
De slotstand van de studie van oud-wereldkampioen Vasily Smyslov vertoont het Plachutta-thema. Wit heeft met zijn laatste zet 5. e5 een stuk, hier een pion, gespeeld op het snijpunt tussen loper en dame. Veld e5 wordt in dit geval een interferentieveld genoemd. Door de interferentie dreigt er 6. Pc7 mat. Zwart moet de pion dus nemen: 5. … Dxe5. Wit vervolgt dan met 6. h8D+, zwart moet nemen 6. … Dxh8 en veld c7 is nu niet meer gedekt, waardoor 7. Pc7 mat is. Met de zet 5. … Dxe5 interfereert de zwarte dame haar loper op d4. Wit lokt dus met succes de zwarte dame uit de diagonaal g3-c7. De loper kan op e5 nemen: 5. … Lxe5. Maar dan interfereert de loper zijn dame. De dreiging kan dan doorgaan, maar dan niet met direct mat: 6. Pc7+. De zwarte loper wordt uit de diagonaal d4-h8 gelokt. Na 6. … Lxc7 volgt 7. h8D+ met spoedig mat. Volgens de definitie uit het Themaboek is een Pluchutta-interferentie het volgende: “wederkerige interferentie van twee stukken, die dezelfde bewegingsrichting hebben, en een offer op het interferentieveld. Het interfererende stuk wordt weggelokt bij het uitbuiten van de interferentie. “.
In vierzet op diagram 2 is de sleutelzet 1. La8! Wit dreigt daarmee 2.d4 mat. Ook hier interferentie van dame en loper. Varianten zijn: 1. … Lf7 2. e6, het offer op het snijpunt van loper en dame, er dreigt 3. d4 en 3. Txh3 mat. Na 2. … Dxe6 werkt de Plachutta: 3. d4+, Dxb3 4. Txh3 mat, de dame werd van de lijn d7-h3 weggelokt. Na 2. … Lxe6 werkt de Plachutta ook: 3. Txh3+ Lxh3 4. d4 mat, en hier werd de loper weggelokt van de lijn f7-b3. Het mag duidelijk zijn dat de zetten d4 en Txh3 niet omgedraaid kunnen worden in deze varianten. Ze werken dus als dualvermijding. In dit probleem is nog een tweede snijpunt en Plachutta, namelijk op f5 en die komt na de variant 1. … Lg6 2. f5, het offer, er dreigt hetzelfde als in de eerste variant. Op 2. …Dxf5 gaat 3. d4+ Dd3 4. Txh3 mat, de dame werd weggelokt van de dekking van h3. Op 2. … Lxf5 is 3. Txh3+ Lxh3 4. d4 de weg naar mat, de loper wordt weggelokt van d3. Tweemaal dus een Plachutta-interferentie.
Winterpuzzel
Omdat er nog maar weinig inzendingen zijn wil ik schaakliefhebbers nog wijzen op de winterpuzzel in het RD Magazine van 3 december. Drie twee- en drie driezetten kunnen opgelost worden en met de sleutelzetten wordt een driezet gemaakt. De oplossing van die driezet is de oplossing van de winterpuzzel. Voor mensen die vrij zijn rond kerst en oud en nieuw raad ik deze gezellige puzzel van harte aan. De winterpuzzel is ook te vinden op schaaksite.nl.
