Van Foreest wint, Warmerdam-Giri remise
DISCLAIMER. De foto’s in dit stuk zijn van Harry Gielen, via flickr.com. Het commentaar (ook onder de foto’s) is van Daniël Zevenhuizen
Bij het NK Algemeen zijn de sterkste vier nog over. Omdat zij morgen hun returns spelen, houd ik de analyse bij hen voor vandaag kort. Veel meer belanghebbend voor velen van ons was de finaleronde van het NK Vrouwen en de situatie die eraan voorafging. Omdat Herman Grooten al zijn licht op het NK Vrouwen heeft laten schijnen, bewaar ik mijn analyse daarvan voor het eind van dit stuk.
Niettemin was de eerste helft van de halve finales bij het NK Algemeen bijzonder spannend. Max Warmerdam bracht Anish Giri even in verlegenheid en ging nog bijna te ver; Jorden van Foreest liet zien hoe je een middenspel met alleen nog zware stukken navigeert.
Het commentaar komt vandaag voor het eerst van IM Nick Maatman (r). Te gast is hier GM Casper Schoppen (l), ©Harry Gielen (2023)
Warmerdam—Giri
Max Warmerdam speelde tegen Anish Giri, Jordan van Foreest tegen Erwin L’Ami. Met de witte stukken leek Warmerdam initieel minder uit de Alapin-opening te halen dan Sergei Tiviakov voor hem gedaan had. Maar met het kwaliteitsoffer op zet 23 stak hij de vlam definitief in de pan.
Warmerdam smikkelde nog wat pionnetjes op de damevleugel, totdat zijn eigen pionnen aldaar geen oppositie meer hoeven te dulden. Hoe meer ruimte er echter op het bord ontstond, hoe machtiger de toren en dus het kwaliteitsvoordeel van Giri zou worden.
Onderstaande stelling is leerzaam.
Warmerdam speelde hier 44.Db7?! Na 44…Dd6+ was hij er echter toe verplicht om zijn koningsstelling te verzwakken met 45.g3 als hij nog wilde winnen. Dat had hij kunnen voorkomen met 44.Dg3! Tg5 en 45.De1, waarna wit flexibel blijft en zijn voordeel behoudt. Toen de witte koningsstelling in het partijvervolg verzwakt was geraakt, dreigde hij plotseling snel—ondanks de uitspraak van Jorden van Foreest in de studio bij Nick Maatman dat wit duidelijk op winst speelde en weinig fout kon doen—te verliezen.
Even later blijkt inderdaad dat de witte koning op h3 een stuk minder veilig staat.
Hier heeft zwart net het slimme 48…e5! gespeeld. Was zwart nu aan zet, dan ontstaat er binnen no-time een matbeeld met 49…Df5+ 50.g4 en 50…Df4. Warmerdam speelde de enig mogelijke zet met 49.Dc6□. Na 49…Df5+ 50.g4 besluit Giri dat het eindspel na 50…Dc2 51.Dg6+ Dxg6 52.hxg6+ Kxg6 niks voor hem oplevert en laat eeuwig schaak toe na 50…Df4 51.Dg6+
51…Kh8 52.De8+ Kh7 enzovoorts. Remise.
Een knappe partij van Max Warmerdam die, zoals Maatman terecht aangaf, een van de weinigen is die er tegen Anish Giri in slaagt kansen te creëren. De verwachtingen voor de return morgen zijn hoog gespannen.
Max Warmerdam kijkt zelfverzekerd de camera in voorafgaand aan zijn partij tegen Anish Giri, ©Harry Gielen (2023)
Van Foreest—L’Ami
Anders dan in de finalepartij tussen Roebers en Kazarian, belandden bij Jorden van Foreest en Erwin L’Ami de witte dame en zwarte koning op dezelfde flank. L’Ami liet 13.Dg6+ toe en speelde toen zijn koning noodgedwongen naar f8.
Dat oogt gevaarlijk, maar een zet later kwam de zwarte dame naar e8, waarna Jorden besloot zijn eigen vorstin terug te trekken naar c2. Weer even later verdwenen alle lichte stukken van het bord, op twee paarden op c3 (voor wit) en f6 (voor zwart) na. In de stelling na zet 23 bleek dat zwart speelde op de open c-lijn, terwijl wit zich op een halfopen h-lijn mocht bogen. Vanuit beide kanten was er druk op het centrum. Niettemin leek een grote kaalslag onvermijdelijk.
Het bleek anders te gaan. Jorden haalde rustig zijn koning uit de gevarenzone en voerde de druk op d5 op. Waarschijnlijk omdat Erwin het niet zag zitten de d-lijn te laten opengaan door een keer op e4 te slaan, offerde hij de pion in de hoop dat het eindspel wel zou houden.
Hier koos Jorden ervoor voorzichtig een stapje opzij te gaan met 30.Kb1. Natuurlijk had hij de stelling na 30.De5+ Kh7 31.Txd5?? Tc1+! gezien, die Nick Maatman samen met gastcommentator en grootmeester Casper Schoppen aan het publiek had laten zien.
Wie op basis van Jordens voorzichtigheid vermoedt dat die laatste een oortje met het commentaar van het Twitch-kanaal van de Schaakbond erin inhad, begrijpt niet hoe goed grootmeesters (en zeker van het kaliber Van Foreest) kunnen rekenen. Wit verliest hier minstens een toren na 32.Ka2 Dxd5 33.Txd5 Txe1.
De doorslaggevende factor bleek echter niet de d5-pion te zijn, maar de kwetsbare zwarte koning. De volgende stelling is typerend:
Hier lijkt wit eropuit te zijn om de d5-pion in te lijven, maar die zorgt juist als een scherm voor toegenomen veiligheid van de witte koning op a2. In plaats daarvan is Van Foreest van plan om te verdubbelen op de e-lijn. Na 24…Txg2 25.Tde1 bleek dat de zwarte koning niet meer te verdedigen was. Na 25…Td6 ging zwart mat: 26.Te8+ Kf7 27.Da7+! Kg6 28.Tg8+ en opgegeven.
Erwin L’Ami gefocust voorafgaand aan zijn partij tegen Jorden van Foreest. Het was vandaag niet genoeg, ©Harry Gielen (2023)
Morgen volgt de ontknoping van de halve finale NK Algemeen, waarbij Erwin L’Ami weet wat hem te doen staat tegen zijn jonge opponent. De topfavoriet, Anish Giri, is inmiddels op zijn hoede voor zijn al even jonge tegenspeler (Van Foreest en Warmerdam zijn geboren in respectievelijk 1999 en 2000).
Tussenstand halve finale NK Algemeen:
Max Warmerdam—Anish Giri, ½-½.
Jordan van Foreest—Erwin L‘Ami, 1-0.
Partijen van de heren:
Met alleen deze twee spannende partijen in de algemene sectie zouden we al een bijzonder enerverende NK-dag achter de rug hebben. Daar kwam echter nog de kroning van Eline Roebers als Nederlands kampioene bij. En, niet te vergeten, de hele situatie die aan vandaag voorafging.
Wat eraan voorafging
De gevolgen van een hevige storm laten zich vaak pas de dag erop waarnemen. Waterschade, gevallen bomen op het spoor en wegdek, beschadigingen aan daken van auto’s en huizen. In het geval van de Nederlandse Kampioenschappen Schaken die zich nu in de Galgenwaard te Utrecht afspelen, zijn de gevolgen ook merkbaar. Arlette van Weersel heeft zich na de beslissing van hoofdarbiter Arno Eliëns teruggetrokken uit het toernooi. Haar beroep tegen de beslissing om haar niet-gespeelde partij tegen Anna-Maja Kazarian voor Van Weersel verloren te verklaren, werd niet gehonoreerd. Een herhaling van zetten van vorig jaar, zo lijkt het, toen Roeland Pruijssers er in soortgelijke omstandigheden niet in slaagde om tijdig in de speelzaal aanwezig te zijn. Toen was de harde wind niet de storende factor, maar autopech. Misschien dat de nare herinneringen aan die situatie hem gisteren parten speelden bij zijn partijen tegen Erwin L’Ami (die ironisch genoeg vorig jaar, tijdens het voorval, óók al zijn tegenstander was).
Opvallend is nog het feit dat de beroepscommissie het feit betreurt dat zij niet anders kon beslissen, omdat het reglement daarvoor schijnbaar geen enkele ruimte bood. Zij stellen dat “[d]e commissie graag meer ruimte in het reglement [had] gezien om tot een ander oordeel te komen, maar, met alle informatie die beschikbaar is, niet anders dan tot deze conclusie [kan] komen.” Had deze situatie dan niet voorkomen moeten worden, zeker met het oog op de zaak Pruijssers van vorig jaar? Blijkbaar zijn er ten aanzien van die zaak geen herzieningen doorgevoerd op dit vlak.
WIM Arlette van Weersel in actie, ©Harry Gielen (2023)
Vanochtend verscheen bovendien een statement van Van Weersel, welke de absurditeit van de situatie nog eens onderstreept. Blijkbaar had toernooidirecteur Jeroen Schuil terloops genoemd dat de gemiste partij een dag zou kunnen worden uitgesteld, om daarmee vandaag niet één maar twee partijen te laten plaatsvinden, zoals dat op maandag 3 juli ook het geval was. Het is duidelijk dat meerdere partijen hier steken hebben laten vallen. Maar wat Van Weersel bovendien laat zien is dat schakend Nederland nog veel slagen te maken heeft. Dat deelnemers voor een gesloten NK niet ergens fatsoenlijk kunnen worden ondergebracht, is een aanfluiting. En als de schaakbond werkelijk staat voor inclusiviteit en ondersteuning van vrouwen, dan dient zij rekening te houden met speciale omstandigheden zoals die bij Van Weersel, die als niet-professional en moeder van een jong kind nog moet zien mee te komen op een NK, omdat anderen daarvoor niet te vinden waren. Dat laatste is zorgwekkend. Ik hoop persoonlijk dat de chess boom ook in Nederland zoden aan de dijk zet en ervoor zorgt dat meisjes en vrouwen zich blijvend tot de schaaksport geroepen zullen voelen—een gevoel dat bij Van Weersel nu een optater heeft gekregen. Laten we voor volgend jaar hopen dat driemaal scheepsrecht is (en natuurlijk dat het noodlot niet wéér zal toeslaan, al moeten we daar niet van uitgaan). En laten we het er als schakers met z’n allen naar maken dat de schaakwereld niet alleen in woord, maar vooral ook in daad een inclusieve wordt.
Met dit voorval heeft zich de eindstand in het NK Vrouwen afgetekend. Leidster van het klassement Eline Roebers zal proberen Kazarian, die nu op een vol punt achterstand staat, op afstand te houden om zo het kampioenschap in de wacht te slepen. Mocht Anna-Maja de partij winnen, dan zou het uitdraaien op een barrage. Voor Robin Duson is het toernooi tot een plotseling einde gekomen. Ondanks het reglementaire punt dat ze in de wacht sleept, kon ze de twee andere dames niet meer bijhalen. Alle ogen zijn dus op Kazarian en Roebers gericht.
Ook einde toernooi voor Robin Duson (rechts), die gisteren onderuit ging tegen de Pirc van Eline Roebers, ©Harry Gielen (2023)
Reden voor IM Nick Maatman, die vandaag voor het eerst het commentaar verzorgde, om met deze partij te beginnen. Maatman brengt weer een heel andere energie met zich mee dan we van zijn collega-IM en -commentator Stefan Kuipers gewend zijn. Waar Kuipers doorgaans rustig wat zetjes uitprobeert en daarbij droge humor ten beste geeft, houdt Maatman geen seconde rust en komt om de haverklap met leuke achtergrondfeitjes. Zo noemde hij bij zijn uitleg van de Franse opening van Anna-Maja onmiddellijk de recente partij tussen Viswanathan Anand en Magnus Carlsen, waarbij de laatste niet-kenmerkend voor hem ook met de Franse opening uitkwam. De partij heeft voor de nodige media-aandacht gezorgd, vanwege het bijzondere eindspel dat ontstond (en dat door Carlsen gewonnen werd, onder andere met behulp van minorpromotie, ondanks een geslaagde doorbraakpoging van Anand). Daarnaast wijdde hij ook uit over zijn voorliefde voor de C-Squared-podcast van grootmeesters Fabiano Caruana en Cristian Chirila, die in hun aflevering van dinsdag 4 juli bovendien het NK bespraken.
Roebers—Kazarian
Wat de partij tussen Roebers en Kazarian betreft, besloot de laatste met 3…Le7!? onmiddellijk van de gebaande paden af te wijken. Is dat omdat Roebers juist heeft laten weten een voorstander van een degelijk repertoire te zijn? Maar juist in dit toernooi blijkt dat ze haar geliefde Najdorf even in de kast heeft teruggezet, ten faveure van de omslachtige Pirc-opening. Hoewel ondergetekende die keuze van harte ondersteunt (en stiekem oplet of Roebers hem nog wat kan bijleren over zijn lievelingsopening), is het op hoog niveau altijd weer de vraag of wit het niet wat al te makkelijk krijgt om er om het even wat tegen in te brengen. Gisteren won Roebers er in ieder geval nog haar partij tegen Robin Duson mee. Vandaag bleek echter dat Kazarian de grote winnaar van de opening was. Toen Roebers haar dame naar de damevleugel zwengelde, bleek dat de zwarte koning rustig naar de andere flank kon lopen en dat de witte stukken enigszins misplaatst stonden.
In onderstaande stelling zag Roebers echter haar kans rijk om haar dame weer bij het spel te betrekken:
Toen Kazarian na 17.Dd4+ bovendien met 17…Kh7?! verzaakte haar dame tussenbeide te plaatsen en zo een evenwichtig eindspel in te gaan, was Roebers bij de les: met 18.Pd6! nam ze het initiatief over. Nu was het hard tegen hard: zwart kan eventueel een koningsaanval ontketenen (hoewel ze goed op haar eigen koning moet letten), terwijl wit het op de damevleugel gemunt heeft. Als de c-pion mag doorlopen, kan het weleens heel snel afgelopen zijn. Met een halfuur meer op de klok, zou Roebers het Kazarian weleens heel lastig kunnen maken. En inderdaad: Kazarian besloot met weinig tijd op de klok alles op alles te zetten om het winstpunt binnen te halen.
Nu kan wit echter gelijk een stel stukken ruilen en vervolgens de f-lijn openen. Na 20.Pxf5 Dxf5 21.f3 deed de zwartspeelster dan ook nog maar de g-pion in de aanbieding met 21…g3 om de boel gesloten te houden. Maar dat mocht niet baten: door de pion slim terug te offeren, konden de witte stukken alsnog actief worden op de koningsvleugel, zodat de volgende stelling werd bereikt.
Toch kwam er nog een hele bijzondere mogelijkheid in de stelling. Hier wilde Roebers logischerwijs haar stukken verder ondersteunen met 27.Kh2?! maar de engine brult hier de uitzonderlijke mogelijkheid van zwart om 27…Tg8! te spelen. Dat dreigt natuurlijk nogal wat over de g-lijn, maar lijkt onschuldig na 28.Tg3. Dat is echter een blunder. Zwart heeft het daveringwekkende 28…Pe5!! en wit kan gek genoeg opgeven.
Hypothetische stelling na 28…Pe5!!
In plaats daarvan speelde Anna-Maja het begrijpelijke 27…h4? om 28.Tg3 eruit te halen, maar ging toen snel de boot in doordat wit op een heel natuurlijke manier haar stukken naar de koningsvleugel kon halen en de stelling vervolgens openbreken. Tekenend is de volgende stelling, waarin het nog goed is om te beseffen dat Kazarian met zwart nog minder dan een minuut op de klok had:
In de analyse met Nick Maatman was het nog aardig wat Roebers meegaf aan ambitieuze schakers. Toen die eerste haar vroeg waar aanstormende talenten aan moeten werken om zo goed te worden als zij, antwoordde ze dat ze vooral moeten doen waar ze zelf zin in hebben om zo het plezier voor het spel te behouden. Zelf houdt ze van rekenen en doet ze verder nog aan het analyseren van belangrijke partijen. Eindeloos wroeten in nagenoeg gelijke stellingen laat ze liever aan anderen over. Dat lijkt me een laagdrempelige doch goede basis om beter te worden! En, zoals Eline Roebers laat zien, je komt er een heel end mee.
De overgebleven dames. V.l.n.r. Anna-Maja Kazarian, Robin Duson en Nederlands Kampioene Eline Roebers met de hoofdprijs, ©Harry Gielen (2023).
Slotronde NK Vrouwen:
Eline Roebers—Anna-Maja Kazarian, 1-0
Robin Duson—Arlette van Weersel, 1-0(r)
Partij Roebers-Kazarian:
