Anish Giri en Jorden van Foreest door naar finale na zware barrages
Vandaag worden de finalisten van de Nederlands Kampioenschappen Schaken bepaald. De beste papieren voor een finaleplaats heeft Jorden van Foreest, die door zijn overwinning op Erwin l’Ami van gisteren aan remise genoeg heeft. Daarvoor moet hij wel het witte initiatief van L’Ami in de kiem smoren. Aan het andere bord spelen Anish Giri en Max Warmerdam. Gisteren hadden ze een scherpe partij met wisselende kansen. Dat was vandaag niet anders.
<foto’s volgen later>
L’Ami—Van Foreest
Van Foreest had vast het bekende adagium voor ogen dat je niet op remise moet spelen om het te krijgen toen hij koos voor de konings-Indische verdediging. Door niet onmiddellijk ruimte te pakken in het centrum, maar in plaats daarvan genoegen te nemen met een loperuitval naar g5 en vervolgens het solide e2-e3 laat L’Ami zien dat hij liever inzet op een uitputtingsstrijd dan op een tactische slachtpartij.
De stelling na 7.e2-e3
Niettemin brengt deze rustige opzet zwart wel in de verleiding om met …g6-g5 de eigen koningsstelling te verzwakken in ruil voor ruimtewinst op de koningsvleugel en eventueel een ruil van paard voor loper, om daarmee het loperpaar te bemachtigen. Na enkele zetten blijkt dat inderdaad te gebeuren:
Stelling na 14…Da5
Zwart heeft het loperpaar bemachtigd. Daarmee is ondertussen wel de h-lijn opengegaan voor de toren op h1, zodat wit aanhoudende druk heeft op de zwarte koningsstelling. Juist op dit moment lijkt L’Ami het echter te heet onder de voeten te krijgen en speelt 15.0-0. Opnieuw een teken dat hij zijn kansen liever in een uitputtingsslag wil zoeken in plaats van de boel te forceren met iets als 15.f4!?
In het vervolg blijkt dat echter niet echt te lukken. In onderstaande stelling had Van Foreest net het handige besluit genomen om wat extra ruimte te pakken; de gesloten structuur maakt immers dat hier geen sprake is van overextension (overstrekking).
Stelling na 18…g4
Toen L’Ami antwoordde met 19.Lf1?! (waar de enginezet 19.b4!? misschien nog interessant was, maar waarschijnlijk ongevaarlijk), bleek dat de koek duidelijk op was. Van Foreest greep zijn kans om op d4 paarden te ruilen en met 20…Dg5! op een voordelig eindspel aan te sturen, waar L’Ami geen enkele hoop op winst zou mogen koesteren.
Stelling na 20…Dg5! Wit wil in een must-winsituatie natuurlijk niet ruilen, maar anders kan zwart vrijuit uitbreiden op de koningsvleugel…
Op dit moment in de partij schoof Loek van Wely aan in de commentaarruimte. Afgelopen weken was Van Wely succesvol als coach van het winnende team op de Tech Mahindra Global Chess League in Dubai, met onder andere grootmeesters Levon Aronian en Kateryna Lagno in de gelederen. Antwoordend op de vraag van Maatman of Van Wely wat vond van de partijen van vandaag, hoefde hij maar een halve blik op de stelling van L’Ami te werpen om vast te stellen dat er hier iets mis was gegaan voor de routinier. Hier nog een punt uitslepen zou een hele stunt zijn.
Giri—Warmerdam
Als blijkt dat Warmerdam van plan is met het Siciliaans voor de dag te komen tegen de 1.e4-opening van zijn ervaren tegenstander, wordt wel duidelijk dat deze return niet onder zal doen voor de partij van gisteren. Door met zijn loper vanaf g5 druk te zetten op het zwarte centrum en een snelle lange rokade stelt Giri de zwarte opstelling bovendien voor een kritieke test.
Stelling na 13.h4
Met 13.h4 heeft Giri zijn tegenstander voor een lastige vraag gesteld. De opmars van de h-pion blokkeren, en zo ja: hoe dan? Warmerdam was aanvankelijk niet onder de indruk en besloot rustig met 13…Tc8 zijn eigen plan voort te zetten. Maar toen Giri met 14.g4 vervolgde was het volgens de zwartspeler toch tijd geworden om de pionnenstorm met 14…h5 een halt toe te roepen. Die tijdsinvestering gaf Giri echter een zet om zijn ontwikkeling af te maken: 15.gxh5 Pxh5 en 16.Ld3, zie onderstaande stelling.
Stelling na 16.Ld3
In de chatruimte van de livestream op Twitch mengde zich openingsexpert IM Arthur Pijpers zich om te melden dat wit hier erg tevreden mag zijn. Meestal last zwart ergens de zet …b5-b4 in om het paard naar e2 terug te dwingen, alwaar het de loper op f1 in de weg zit. Omdat wit nu op een hele natuurlijke manier heeft mogen ontwikkelen, is niet duidelijk waar het zwarte tegenspel in zit. Ondertussen speelt de witte stelling zich vanzelf; de zwarte koning zal nooit een veilig heenkomen hebben, terwijl wit vooral met de f-pion de druk kan opvoeren.
Ondanks de alarmerende berichten over een snelle overwinning van wit, toverde Warmerdam nog een handige manoeuvre uit de hoge hoed door zijn witveldige loper voor het vervelend-flexibele paard op e2 te gaan ruilen met 18…Lg4.
Stelling na 18…Lg4
Toen er een stel lichte stukken van het bord verdween, lag de strijd weer wagenwijd open. Bovendien liep Giri, waarschijnlijk balend van het feit dat hij de partij na de openingsfase niet naar zijn hand had kunnen zetten, tegen een tijdsachterstand aan. Hoewel de zwarte koning in het midden is blijven staan, heeft zwart nog altijd druk tegen de pionnen voor de witte koning. Na het ruimte verschaffende 23.c3 verscheen er bovendien een aanknopingspunt voor zwart op het bord, die altijd met …b5-b4 kan dreigen met het openen van lijnen. Na een aantal zetten stond het zo:
Stelling na 29…Dc6
Wit heeft druk gezet op de zwarte koning, maar het blijkt dat hij hier niet veel verder komt. Ondertussen blijft zwart breekzetten achter de handhouden. Na 30.Dd1 van Giri mag de zwarte koning bovendien op g7 schuilen. Kortom: het zwarte probleem is opgelost, terwijl wit het moeilijk houdt. Bovendien had Giri hier minder dan vijf minuten op de klok.
Afronding van de partijen en … barrages
Een grootmeester in een must-winsituatie maakt rare sprongen, zo luidt het gezegde. Er is bijna altijd nog wat te proberen.
Stelling na 31.Te2
In deze stelling dacht Jorden 18 minuten na (ongeveer even lang als dat hij tijdsvoorsprong had) om vervolgens met 31…Kf8?! op de proppen te komen. In de stream liet Van Wely zich kritisch uit over jonge spelers die proberen hun grootmeesteroppositie in gewonnen stelling weg te vluggeren. Daarmee boeten ze in op precisie en laten zo hun tegenstanders, die toch wel goede zetten blijven doen, ontsnappen. In dit geval was tijd niet de beslissende factor. Maar in plaats van de koningszet, had 31…exd4 waarschijnlijk winnend voordeel opgeleverd. Was Van Foreest overtuigd door de schijnpenning over de e-lijn, of wilde hij gewoon geen enkel risico op een onevenwichtige stelling nemen? Niet helemaal in lijn met zijn originele filosofie — hij begon immers met een aanvallende opening, dus waarom niet op de winst spelen om de remise achter de hand te hebben? — maar de mogelijkheid om de stelling gesloten te houden, bleek te verleidelijk.
L’Ami hield er evenwel belangrijk voordeel aan over. Super-GM Loek van Wely merkte terecht op dat, als de stelling statisch wordt, het paard (dat overal heen kan springen) misschien een voordeel heeft ten opzichte van de loper. Sterker nog, na de vreemde dameuitval naar a2 op zet 42, stond wit plots helemaal gewonnen.
Stelling na 42…Da2??
Na 43.Pf5 Te6 44.Pxg7 Kxg7 valt de d4-pion met schaak en krijgt Van Foreest een koekje van eigen deeg: weer betekent het slagveld met alleen nog zware stukken op het bord dat de minst veilige koning (in dit geval de zwarte) het niet zal overleven. De eindstelling spreekt boekdelen:
Zwart geeft op na 54.De5+. Mat is niet te voorkomen
Ook Giri bleek weg te komen. Niet met winst weliswaar, maar met remise. Zoals gesteld door Van Wely, blijven grootmeesters in tijdnood goede zetten spelen. Zo ook in dit geval.
Stelling na 34./36.Td2
Wit heeft de vervelende mogelijkheid om de zware stukken naar de h-lijn over te hevelen en vanaf daar de zwarte koning onder vuur te nemen. Om dat te verhinderen, wil zwart verdedigen met de manoeuvre …Tc7-c8-h8, maar zodra de zwarte toren naar c8 gaat, komt de witte toren direct terug de zevende rij op. Een eeuwige aanval is dus het resultaat. Remise.
[foto]
Dat betekent twee barrages en dubbel zoveel plezier voor de toeschouwers. Afzien voor Jorden van Foreest, natuurlijk, maar die leek koel te blijven.
Klassieke partijen:
Anish Giri—Max Warmerdam (barragepartij 1)
De spelers herhalen de scherpe Richter-Rauzervariant. Heeft Giri een gaatje in zijn repertoire, of heeft Warmerdam gewoon ijzeren zenuwen? De supergrootmeester blijkt toch een maatje te groot.
Stelling na 21…a3
Het is lovenswaardig dat Warmerdam tegen zijn ervaren tegenstander op deze manier all-out durft te gaan. Maar Giri is scherp: 22.Lxh7+! De zwarte koningsstelling ligt wagenwijd open, zeker een tempo voordat de witte koning belaagd kan gaan worden. Om tegenspel te krijgen na 22…Kf8 23.Le4 besluit Warmerdam er dan maar een stuk tegenaan te gooien met 23…Pc3+?! Het openen van de b-lijn levert echter niets op.
Stelling na 25.Dd4
Wit blijft rustig de druk opvoeren en zwart kan er niets tegenover zetten. 25…e5 26.Pf6!! grootmeesterlijke afronding; met de rest van de stukken gaat de hoop voor de zwartpartij in rook op.
Stelling na 26.Pf6
26…gxf6 27.Th8+ en nu gaan de dames van het bord af. Wit krijgt voor het geofferde paard de loper op d7 terug en blijft een stuk voor. 1-0.
Max Warmerdam—Anish Giri (barragepartij 2)
En dan sta je na goed partij te hebben gegeven ineens met de rug tegen de muur. Warmerdam moet winnen. In een Berlijnse verdediging met 4.d3 is de wereldtopper zijn jonge tegenstander de baas.
Stelling na 22…Pa5
In deze stelling is duidelijk dat zwart greep heeft op de stelling. Veld c4 staat tig keer aangevallen. Na verloop van tijd gaat de c-pion inderdaad verloren.
Het enige wat dan nog tussen Giri en de winst in staat, is de klok. Bovendien staat zijn verloren tiebreaker tegen Jorden van Foreest om het kampioenschap bij TATA Steel 2021 velen van ons nog helder voor de geest.
Moment voor de beslissende zet.
In bovenstaande stelling dwingt Giri met 42…Dc5! echter dameruil af. De extra pion blijft hij voor en daar komen er tegen het einde van de partij nog een aantal pionnen bij, tot Warmerdam de vlag strijkt. 0-1
Daarmee eist Anish Giri de eerste finaleplaats op. Max Warmerdam mag met opgeheven hoofd naar huis.
[foto]
Erwin l’Ami—Jorden van Foreest (barragepartij 1)
Direct na afloop van de barrage tussen Giri en Warmerdam mogen L’Ami en Van Foreest aantreden. Ondanks zijn winst op Giri in de barragepartij bij TATA Steel 2021, heeft Jorden zelf ook een angstbeeld op het netvlies staan: zijn verlies om het Nederlands Kampioenschap van 2019 tegen zijn jongere broer Lucas van Foreest. Wil Jorden nu wéér om het kampioenschap mogen strijden, dan moet hij echter eerst langs Erwin l’Ami, die in de klassieke return-partij heeft laten zien dat hij zich niet zomaar in zijn lot schikt en zijn ogen openhoudt voor buitenkansjes.
Stelling na 16…Te8
Zoals in de partij Warmerdam—Giri lijkt Erwin l’Ami met wit hier greep te krijgen op de stelling. Hij is Van Foreest ook in het centrum voor: 17.e4! met een aftrekaanval op het paard. Zwart slaat snel op (Van Wely: “is gedwongen tot”) 17…Pxf2. Hoewel het objectief allemaal niet helemaal in de haak is, is de strategie van Van Foreest—zoals hij eerder in een interview ook aangaf—gewoon om snel zetjes te doen en de druk te blijven opvoeren.
Even later ziet L’Ami zich gedwongen een kwaliteit terug te geven.
Stelling na 21…Lh3
Na 22.De3 Dxe3+ 23.Kxe3 Lxf1 is de materiële balans hersteld en gaat het tijdsoverschot ook meetellen.
De zwarte pionnen lopen door.
In het eindspel houdt zwart twee vrijpionnen over in ruil voor een kleine kwaliteit. Het blijkt genoeg. Na 38.Kc7 staan de witte stukken definitief buitenspel en lopen de zwarte pionnen door: 38…Tc2 39.Pd6 f3 en opgegeven. Erwin l’Ami—Jorden van Foreest, 0-1.
Jorden van Foreest—Erwin l’Ami (barragepartij 2)
En dan ligt de bal bij L’Ami. In de op dit toernooi populaire Alapin-variant dreigen er snel stukken van het bord te gaan. Als zwart op de vijftiende zet ondanks zijn must-winsituatie zélf dameruil aanbiedt, blijkt wederom dat L’Ami wel geloofd in zijn kansen in een lange strijd.
Stelling na 15…Dd3
Van Foreest gaat dameruil echter met 16.Dg4 uit de weg, met het oog op de potentieel zwakke pion op e5. Na 16…h4 17.Df4 en 17…Td8 lijkt de witte dame wat mobiliteitsproblemen te hebben. Bovendien zijn de zwarte stukken blijvend actief. In het gedrang blijft Van Foreest echter goede zetten doen, en L’Ami is wel erg gretig als hij zijn koning naar f8 speelt en vervolgens ook nog eens de pion voor zijn koning naar f6:
Stelling na 23…f6?!
Maar dan gebeurt het:
Wit speelt en wint… nee, verliest!
L’Ami laat een paardvork toe met 37.Pf3… een kwestie van verleiding! De zet is een blunder. De geniale tussenzet 37…Dxc1!! volgt. Alles hangt, maar zwart komt er als bovenliggende partij uit. Na 38.Pxd4+ staat er namelijk nog een zwarte toren in de wachtrij en als na 38…Txd4 beide dames hangen, heeft zwart ineens een stuk meer. Zelfs op topniveau komt het in spannende barragepartijen vaak op dit soort tactische wendingen aan.
Zo blijft L’Ami wederom in de race. Wat een volharding!
Jorden van Foreest—Erwin l’Ami (barragepartij 3)
Groot plezier voor de kijkende menigte slaat om in teleurstelling: de techniek laat het afweten en de derde barragepartij is niet voor het digitaal aanwezige publiek te volgen. Later blijkt dat Van Foreest weer gescoord heeft vanuit de service. Dat betekent dat L’Ami voor de derde maal voor lijfsbehoud moet vechten.
Erwin l’Ami—Van Foreest (barragepartij 4)
Ook de vierde partij krijgen we niet live te zien. Had de organisatie de partij niet kunnen uitstellen tot de technische staf het probleem verholpen had? Het publiek vermaakt zich in ieder geval met speculaties over wat L’Ami allemaal naast zich op tafel heeft liggen tijdens de partij (“sleutels, pen, shag”, stelt gebruiker sjeroentje), terwijl commentaar – en speelzaal boodschappers laten rondgaan om te informeren over de kloktijden. Je moet wat. Al met al blijkt dat de schaaksport als mediaspektakel in Nederland nog in de kinderschoenen staat. Wellicht voelt een miljonair van het kaliber Rex Sinquefield zich ooit nog geroepen om de mediarepresentatie van het Nederlandse schaken naar het volgende niveau te brengen. De tijd zal het leren.
Uit de verte lijkt een dame-eindspel met een zee aan pionnen te ontstaan. Dat kan alle kanten op, maar in de configuratie die L’Ami en Van Foreest op het bord kregen, blijkt dat de koning van de eerste niet kon schuilen voor eeuwig schaak. Er bleek toch een einde te komen aan de schijnbaar eindeloze hoeveelheid levens die Erwin l’Ami in reserve leek te hebben—driemaal was scheepsrecht voor Van Foreest. Remise.
Daarmee heeft Jorden van Foreest de tweede finaleplaats veroverd en mag hij de strijd om het Nederlands Kampioenschap van 2023 aanbinden met topfavoriet Anish Giri. Morgen en overmorgen volgt de ontknoping. Gaat dat zien!
Uitslagen halve finales NK Algemeen:
Anish Giri—Max Warmerdam (1-1; 2-0 na barrage)
Erwin l’Ami—Jorden van Foreest (1-1; 1½-2½ na barrage)
Finale NK Algemeen op 8 en 9 juli 2023:
Anish Giri—Jorden van Foreest
Barragepartijen:
Wat een mooi verslag van een hele lange dag!
Idd een interessant verslag, ga zo door!
Ook de verslaglegging via Twitch vond ik – ondanks de hapering – interessant. Nick Maatman is kundig en enthousiast en heeft een leuk gevoel voor humor. De combi met Loek van Wely was ook geslaagd.
Is er aan commentator van Wely nog gevraagd waarom die niet mee deed? Is die tegenwoordig te weinig getraind om het nog op te nemen tegen Giri of van Foreest?
Die heeft in India als teamcaptain de Global Chess League gewonnen en kon daarom niet mee spelen…
Werd uitgebreid over gesproken in de stream 😉