Schaakhistorie (18) : Corry Vreeken Lid van Verdienste
Vorige maand werd Corry Vreeken benoemd tot Lid van Verdienste van de KNSB. Bij haar 90e verjaardag, vorig jaar december, werd ze al door haar schaakvereniging Maassluis en de Rotterdamse Schaakbond in het zonnetje gezet. Corry Vreeken was Neerlands sterkste vrouwelijke schaker in de jaren zestig en ook nog wel daarna, tot de komst van Katy van der Mije in 1974. Haar verdiensten reiken verder dan dat.
Corry Vreeken met Marleen van Amerongen bij haar benoeming tot Lid van Verdienste van de KNSB. Foto: Frans Peeters.
Als Corry Bouwman werd ze in 1928 geboren in Enkhuizen. Haar levensloop baseer ik hier voor een groot deel op het verhaal van Dirk Jan ten Geuzendam in het tijdschrift Matten in 2010. Op haar achttiende leerde Corry schaken, in een periode dat ze in het ziekenhuis lag. Ze werd lid van de schaakclub VVV in Alkmaar. Corry was een charmante jongedame en er waren altijd wel mannen die haar graag les wilden geven.
Ze trouwde met Piet Vreeken, ook een schaker. Hij accepteerde dat Corry regelmatig toernooien speelde in binnen- en buitenland. Ook met haar werk, ze had diverse administratieve banen, kon ze dat regelen. Van 1960 tot 1970 werd Corry Vreeken vijf van de zeven keer kampioen van Nederland bij de dames. Daarmee was ze de opvolgster van Fenny Heemskerk, die vanaf 1937 vrijwel onafgebroken kampioen was. Nadat Vreeken haar in 1960 onttroonde, kreeg Heemskerk in 1961 nog wel een revanchematch, die ze won. Daarna was Vreeken de sterkste. Toen Fenny Heemskerk in 2007 overleed, belde ik Corry Vreeken voor een artikel in Schaakmagazine. Ze vertelde onder andere dat ze een haat-liefdeverhouding had met haar rivale. Ze konden goed met elkaar opschieten, maar als Corry hoger eindigde in een toernooi, deed Fenny lelijk tegen haar. Tegen Ten Geuzendam zei ze hetzelfde.
Hans Bouwmeester
Fenny Heemskerk was rond 1950 een wereldtopper, maar Corry Vreeken meent, zo zei ze voor Matten, dat ze in de jaren zestig sterker was dan Heemskerk ooit was geweest. Ze boekte internationaal ook goede resultaten. Ik geloof haar wel, Vreeken speelde in de jaren zeventig met Rotterdam in de hoofdklasse en Heemskerk kwam niet in de buurt van dat niveau. De twee kregen in de jaren zestig samen training van Hans Bouwmeester. Vreeken in Matten: “Dat moest dan altijd samen met Fenny en Fenny had altijd meteen haar antwoord klaar als ik nog zat te denken. Of ik dacht, het zal wel zo zijn, maar dan had Fenny het alweer gezegd. En dan zei Bouwmeester: ‘Fenny, ja die snapt het’. Ik had dan meestal dat antwoord ook wel maar ik was niet zo snel om dat uit te roepen.”
Voorafgaand aan een interzonaal toernooi in Roosendaal werd Corry Vreeken eens geïnterviewd door de Telegraaf en kreeg ze de vraag wie ze wel als secondant zou willen hebben. Antwoord: “Euwe natuurlijk.” Een dag later meldde Euwe zich aan te telefoon: “Nou, dat is dan geregeld.” In Matten noemt Vreeken Euwe buiten haar eigen man een van de drie belangrijkste schakers in haar leven. De anderen waren Joop van Oosterom en Viktor Kortchnoi.
Viktor Kortchnoi
Het contact met Van Oosterom begon met een simultaan die Euwe had geregeld voor zijn oude vriend Salo Flohr, in Rotterdam. Corry Vreeken was voorzitter van de schaakclub Rotterdam. Van Oosterom was een van de deelnemers, samen met Jan Mol, met wie hij in de jaren zestig het computerbedrijf Volmac had opgericht. Vreeken kwam op hem af en vroeg: “Bent u niet de broer van Henny?” Henny van Oosterom was een minstens zo sterke schaker als zijn broer en was bijvoorbeeld in 1962 open kampioen van Nederland. Er ontstond een leuk gesprek over de schaakclub Rotterdam en Joop van Oosterom vroeg: “Hebben jullie wel eens gedacht over sponsoring?” Corry Vreeken: “Ik doe niet anders dan erover denken.” Er werden spijkers met koppen geslagen en in 1977 werd Volmac Rotterdam kampioen van Nederland met een enorm sterrenteam. Er volgden nog vijftien landstitels.
Zo kwam ook Viktor Kortchnoi in haar leven, die zich in 1976 tijdelijk in Nederland vestigde en, ook na zijn vertrek naar Zwitserland, nog heel lang voor Rotterdam bleef spelen. Het huis van het echtpaar Vreeken in Maassluis was het vaste logeeradres voor Kortchnoi en ook voor ander buitenlandse spelers. De vriendschap met Kortchnoi bracht haar bij de WK-matches van 1978 en 1981, de vriendschap met Van Oosterom bracht haar in Monaco en Aruba.
Corry Vreeken in het middelpunt. Foto: Frans Peeters.
Eregrootmeester
Als speler kreeg Corry Vreeken de hoogste onderscheiding in 1987, toen de FIDE haar benoemde tot damesgrootmeester honoris causa, dus een soort eregrootmeester. Eigenlijk voldeed ze aan alle voorwaarden om gewoon damesgrootmeester te worden. FIDE-president Campomanes, met wie ze tijdens de WK-match 1978 in de clinch had gelegen, hield dat echter tegen. De Poolse gedelegeerde dreigde daarop een protest in te dienen en als compromis ging Campomanes akkoord met de titel HC. Veel later vroeg Geurt Gijssen haar of ze niet van die toevoeging af wilde om alsnog de juiste titel te krijgen, maar dat wilde ze niet. Corry Vreeken is namelijk de enige schaakster in de wereld met die titel en dat vindt ze wel mooi.
In 2013 werd de Corry Vreeken Stichting opgericht, met als doel het bevorderen van het schaken in het algemeen en in het bijzonder het jeugdschaak in en rond haar woonplaats Maassluis. Jessica Harmsen, een voormalige Nederlandse topspeelster en vriendin van Corry, en Jaap van den Herik zijn er bestuurslid van. Corry Vreeken is lid van de schaakvereniging Maassluis en werd als 84-jarige nog clubkampioen.
Bij haar 90e verjaardag werd ze benoemd tot erelid van die club. Tijdens de bijbehorende receptie spraken Hans Bouwmeester en Geurt Gijssen warme woorden. Zij lazen ook felicitaties voor van Jan Timman, Hans Böhm, Frans Kuipers en Marleen van Amerongen.
De verdiensten van Corry Vreeken voor de schaaksport zijn groter dan ik voor dit verhaal kon achterhalen. Veelzeggend is, dat zij ook is benoemd tot Ridder in de orde van Oranje Nassau.
Eerdere afleveringen van Schaakhistorie:
1. Fritz $$$ op het NK (2000)
2. Titelgekte (1963)
3: Roy Dieks kon zijn belofte niet inlossen
4: Het WK-jeugd in Den Haag (1961)
5: De snelle entree van Genna Sosonko (1972-73)
6: De eeuwige breuk met Lodewijk Prins
7: Zonetoernooi Nijmegen: sport en politiek (1960)
8. Bert Enklaar dacht altijd na over de zin van alles
9. De vroege jaren van Schaakbulletin (1968 en verder)
10. VAS en de Europacup van 1956
11. Polgar-manie in Nederland (1989-1992)
12. Prof.dr. M. Euwe: “Kunnen computers denken?” (1964)
13. Vijf keer Loek van Wely in Leeuwarden (2001-2005)
14. De onverwoestbare Zhaoqin Peng (1997 tot heden)
15. Bijzondere winnaars bij HSG Open (2006 tot heden)
16. De vijf grootste NK-stunts
17. Het diepe inzicht van Manuel Bosboom
Een mooi artikel van Johan over Corrie (Corry) Vreeken en haar benoeming tot Lid van Verdienste van de KNSB. Met natuurlijk de prachtige foto van Frans Peeters, die eerder door Johan was gepubliceerd. Deze onderscheiding kreeg zij op zaterdag 21 september in Rotterdam. Misschien heb ik iets gemist maar de KNSB heeft er (nog) niet over bericht op de eigen site. Normaliter zou je denken dat het persbericht klaar ligt en op de dag van de onderscheiding de deur uit kan? Misschien was dit ook de reden dat de RSB ook nog niets heeft gepubliceerd en hetzelfde geldt voor enkele andere sites. Gelukkig was schaaksite.nl attent! Zoals Johan aangaf werd Corry vorig jaar december 90 jaar, misschien een uitgelezen moment haar toen die onderscheiding al te geven?
Terug naar het artikel van Johan. Haar oorspronkelijke naam was gewoon Corrie. Toen ze veel internationale contacten kreeg vond ze het waarschijnlijk praktischer de naam Corry aan te nemen. Johan schrijft ook dat buitenlandse schakers bij haar logeerden. In de Volmac/Rotterdam tijd was het beleid ook buitenlandse grootmeesters aan te trekken om de kans op het winnen van de Europa Cup te verhogen. Want de Europa Cup winnen was het hogere doel dat werd nagestreefd.
Terecht schrijft Johan dat haar verdiensten voor de schaaksport groter zijn dan hij kon achterhalen. Corrie had een boeiend (internationaal) schaakleven. Ik herinner mij nog een droeve mijmering van haar, geuit in Het Vrije Volk op haar vijftigste, dat zij en haar man Piet geen kinderen hadden gekregen. Maar volgens Corrie gaf het schaken een enorme compensatie en het mooiste van schaken was dat je overal vrienden kon maken. En dat deed zij ook. De mannen die Johan noemt, haar boezemvrienden, zijn daar een voorbeeld van.
40 jaar geleden deed Volmac/Rotterdam mee aan de EC-finale in het Revita-hotel in Bad Lauterberg in het Harzgebergte. De gevluchte Kortchnoi was lid van het Volmac-team en werd mede vergezeld door zijn steun en toeverlaat Petra Leeuwerik. (Kortchnoi logeerde ook bij Corrie.)
(Volmac/Rotterdam werd vanaf medio 1975 gesponsord door Joop van Oosterom. De spelers kregen winstpremies die konden oplopen tot 1000 gulden. In de beginjaren was het jaarbudget van Volmac/ Rotterdam rond de 50.000 gulden.)
Corrie kon over deze EC-finale mooie verhalen vertellen. Over Kortchnoi die gedwarsboomd werd door de Russen, zij wilden hem ook geen hand geven. Zijn aartsvijand Petrosjan was er ook, hij liep voor hem graag een straatje om. In het hotel liepen veel KGB-agenten rond zgn. schaaksupporters, voor iedere Russische speler drie agenten. En een aantal van die boeven kon zij niet uitstaan. Zij vond bijvoorbeeld Batoerinski (secretaris van de Russische Schaakbond) een verschrikkelijke man. Maar zij had een missie. Zij wilde zoveel mogelijk vredestichten want er waren ook sympathieke Russen bij zoals Vassily Smyslov die voor een club uit Moskou uitkwam.
Als onderzoek wordt gedaan naar het boeiende schaakleven van Corrie Vreeken zal duidelijk worden hoe belangrijk zij was voor het Nederlandse en Rotterdamse schaakleven. Temeer daar haar roemruchteclub Rotterdam onlangs ter ziele ging. Opkomst en ondergang van een topclub. Van de topclub Volmac/Rotterdam was zij vele jaren voorzitter.
Zij had over veel zaken een uitgesproken mening, zaken die ook nu nog actueel zijn. Er zijn veel prachtige verhalen van en over Corrie die best nog eens verteld mogen worden. Te beginnen in het komende Schaakmagazine?
Ik ga ervan uit dat hier verwezen wordt naar de EC finale van 1979 tussen Volmac Rotterdam en Burevestnik. Over de relatie tussen de Russen en Korchnoi schrijft John van der Wiel in zijn verslag in SB 145 het volgende: “Voor de wedstrijd was enige lichte paniek over de kwestie of Korchnoi en Balasjov al dan niet handen zouden schudden, maar dat bleek uiteindelijk erg mee te vallen: handjes werden keurig geschud, misschien niet in warme kameraadschap, maar wel probleemloos.”
Ik had met het verhaal over Corry Vreeken willen wachten op de motivatie van de KNSB, maar het lijkt erop dat die niet komt. Voorzitter Marleen schreef me desgevraagd dat er niet voor iedere onderscheiding een uitgebreide motivatie wordt omschreven. Ik heb de indruk dat Corry valt in de categorie “dat snapt iedereen”. Een verhaal op de KNSB-site zou toch wel passend zijn, maar bij Schaaksite hebben we een meer journalistieke inslag en wij vullen de KNSB-site dus mooi aan.
@Peter Huisman
Ja, volgens mij ging het om Burevestnik. Er was in ieder geval vooraf veel onzekerheid hoe de EC-finale zou verlopen want het was erg politiek geworden mede door de vlucht van Kortchnoi. En bij de halve finales in Solingen was ook het een en ander voorgevallen. Daarbij speelde ook nog dat de zoon van Kortchnoi was opgepakt en men hoopte dat Viktor zich zou kunnen beheersen want er liepen vijanden van hem rond, waarvan Petrosjan er een was. De vredesmissie van Corry had waarschijnlijk enig succes gehad. Corry had veel waardering voor Viktor. Schaken was voor hem ook een middel om alle sores even opzij te kunnen zetten en zich te kunnen concentreren op het spel.