Recensies van vier verschillende boeken
De afgelopen tijd werd ik weer eens bedolven onder vele schaakboeken van verschillende uitgeverijen en daarom lijkt het mij een mooi moment om deze boeken eens door te nemen en op kernachtige wijze weer te geven hoe deze boeken zijn opgebouwd. Daarbij laat ik uiteraard niet na om een ‘kijkje in de keuken’ van de auteur te geven waarin ook een beetje duidelijk wordt hoe het boek inhoudelijk vorm is gegeven.
Het gaat om de volgende vier boeken:
| The Life and Games of Vasily Smyslov 1 | Marvelous Modern Miniatures | The Fully-Fledged French | Desert Island Chess Puzzle Omnibus |
| Andrey Terekhov | Carsten Hansen | Viktor Moskalenko | So, Adams, Nunn & Burgess |
 |
 |
 |
 |
The Life and Games of Vasily Smyslov Volume 1 (The Early Years 1921-1948) – Andrey Terekhov
Omdat de naam van de auteur, Andrey Terkhov, mij niets zei, heb ik even opgezocht met wie ik te maken heb. Hij blijkt vorig jaar een interview te hebben gegeven in de inmiddels fameuze podcast van Ben Johnson, waarin de nodige achtergronden van dit boek worden besproken:
www.perpetualchesspod.com/new-blog/2020/12/29/episode-208-fm-andrey-terekhov
Eigenlijk kunnen we beter spreken van een project want deze Russische Fide-meester is bezig om de complete geschiedenis van Smyslov in kaart te brengen. Dit boek geeft inzage in de voormalige Sovjet-tijd, mede omdat Terkhov toegang had tot zeldzaam archiefmateriaal en ook de beschikking kreeg over unieke foto’s. Naast de beschrijving van het leven van deze wereldkampioen, geeft hij in elk hoofdstuk een aantal zeer zwaar geanalyseerde partijen. Bij elke partij geeft hij ook een verhaal in welke context die partij gespeeld wordt en hij laat niet na zijn bronnen te geven, waar hij de analyses vandaan haalt. De hoofdstukindeling van dit eerste deel ziet er zo uit:
Chapter 1. First Steps – 1935-37
Chapter 2. The Breakthrough Year – 1938
Chapter 3. The Young Master – 1939-40
Chapter 4. Third in the Soviet Union – 1940
Chapter 5. Grandmaster of the Soviet Union – 1941
Chapter 6. The War Years – 1941-45
Chapter 7. After the War – 1945-46
Chapter 8. Groningen – 1946
Chapter 9. Interregnum – 1946-47
Het is duidelijk dat dit boek van maar liefst 536 pagina’s en nog meer boeken die in het verschiet liggen, een ongelooflijk goede biografie is van één van de meest sympathieke wereldkampioenen die de wereld heeft voortgebracht. Ik heb één typerende partij van Smyslov genomen uit dit boek, waarbij de oud-wereldkampioen op de van hem bekende logische en lichtvoetige wijze snel werk maakt van een hem in de schoot geworpen ontwikkelingsvoorsprong.
Smyslov, Vassily V – Kamishov, Mikhail Pavlovich
Deze tegenstander speelde meermalen mee in Moskouse kampioenschappen en was in staat om sterke spelers zoals Lilienthal, Bondarevsky en Alatortsev te verslaan. In deze partij laat Smyslov zien hoe een dubieus gambiet als het Lettisch gambiet aangepakt kan worden.
1. e4 e5 2. Pf3 f5?! 3. Pxe5 Df6 4. Pc4
Deze voortzetting bedacht de latere wereldkampioen tijdens de partij en werd later beschouwd als de belangrijkste variant.
4…fxe4 5. Pc3 Dg6
In plaats hiervan zijn 5…Df7 en de belangrijkste alternatieven.
6. d3
Wit wil zo snel mogelijk zijn ontwikkeling voltooien door de ‘lastige’ pion op e4 op te ruimen.
Terekhov geeft aan dat de engine een voorkeur heeft voor 6. Pd5 “maar dat is niet Smyslovs stijl”, voegt hij eraan toe. Mijn Stockfish13 vindt de tekstzet overigens net iets beter dan deze uitval van het paard.
6…Lb4
6…Pf6 was misschien beter.
7. Ld2 Lxc3 8. Lxc3 d5?
Dat was zijn bedoeling maar dat kan de stelling niet hebben. 8…Pf6 9. Lxf6 Dxf6 [9…gxf6 10. dxe4 Dxe4+ 11. Pe3] 10. dxe4 is overigens ook niet best voor zwart.
9. Pe5 Df5 10. dxe4 Dxe4+
10…dxe4 11. Lb5+ c6 12. Pc4! wint direct.
11. Le2 Pf6 12. O-O
Zo speelt Smyslov graag. Al zijn zetten zijn logisch en vol in harmonie met zijn stelling.
12…c6 13. Lh5+ Kf8
13…g6 14. Te1
14. Te1 Dh4
15. Lg6!?
Een leuke zet. 15. Lf3 gevolgd door Qe2 was ook erg sterk.
15…Pa6?
Na deze ontwikkelingszet is het ook meteen voorbij. 15…Pbd7 16. Pf3 Dg4 17. Ld3 en ook nu zal wit zijn voordeel kunnen omzetten in winst, maar dit was in elk geval een stuk taaier.
16. De2 Lh3 17. Pf3
En zwart gaf het op.
17. Pf3 Dg4 18. De7+ Kg8 19. Lf7#
1-0
Titel: The Life and Games of Vasily Smyslov Volume 1 (The Early Years 1921-1948)
Auteur: Andrey Terekhov
Aantal bladzijden: 536
Uitgeverij: New in Chess
Prijs: € 34,95
Gepubliceerd: 2021
Klik hier voor een teaser
Marvelous Modern Miniatures (2020 Games in 20 Moves or Less) – Carsten Hansen
Bij de voor New in Chess bevriende uitgeverij Russell Enterprises kwam dit boek uit dat maar liefst 520 pagina’s bevat. Het is een enorme collectie partijen die allemaal maximaal 20 zetten duren. Tegenwoordig is het natuurlijk niet zo’n probleem om met een database op zoek te gaan naar dit soort korte partijen, maar het mooie is dat de auteur alles heeft gegroepeerd rondom openingsvarianten. Daarbij heeft hij er behoorlijk wat werk aan gehad om elke partij te voorzien van een diagram en vrijwel elke partij van het nodige commentaar. Daarbij is hij bepaald niet over één nacht ijs gegaan. Het verbaasde mij wel dat de beroemde (of beruchte, zo u wilt) nederlaag in 10 zetten van Anatoly Karpov tegen Larry Christiansen deze collectie niet gehaald heeft. Ik was er zelf bij, toen de wereldkampioen een stuk weggaf in de eerste partij van dit knock-out toernooi in Wijk aan Zee.
Christiansen, Larry Mark – Karpov, Anatoly
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 b6 4. a3 La6 5. Dc2 Lb7 6. Pc3 c5 7. e4 cxd4 8. Pxd4 Pc6 9. Pxc6 Lxc6 10. Lf4 Ph5 11. Le3
Er staat een namenregister in dit boek en dat maakt het makkelijk om te zoeken op landgenoten. Het eerste naar wie ik op zoek ging was natuurlijk Jan Hein Donner. De beroemde collectie van Tim Krabbé, waarin hij verliespartijen van Donner binnen de 25 zetten had verzameld is legendarisch. Ik kan het niet laten de partijen van onze voormalige kampioen hieronder te presenteren. Let op: in de laatste komt Donner zegevierend uit de strijd tevoorschijn!
Hort, Vlastimil – Donner, Jan Hein
1. e4 d6 2. d4 Pf6 3. Pc3 g6 4. f4 Lg7 5. Pf3 O-O 6. Ld3 Pc6 7. f5 e5 8. fxe6 fxe6 9. O-O De7 10. De1 Pd8?
Deze zet wordt niet aangemerkt als fout, maar dat is hij wel!
11. Dh4 e5 12. Pg5 h6 13. Lc4+ Kh8
14. Pf3
Hier kon Hort al winnen met 14. Txf6! Dxf6 15. Pd5 en de zwarte dame is gevangen!
14…exd4??
Maar dit is helemaal vreselijk.
15. Lxh6 Le6 16. Pd5
En opgegeven.
1-0
Donner, Jan Hein – Garcia Martinez, Silvino
1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 d5 4. cxd5 Pxd5 5. e4 Pxc3 6. bxc3 Lg7 7. Lc4 O-O 8. Pe2 Dd7 9. O-O b6 10. a4 Pc6 11. Lb5 a6 12. Ld3 Lb7 13. Dc2 Tfd8 14. Td1 Pa5 15. Le3 e6 16. Lg5 Tdc8 17. f3 c5 18. dxc5?
18…Dc7! 19. cxb6??
“White misses entirely the point behind Black’s previous move.
19…Dc5+!
De loper op g5 hangt ineens…
0-1
Keene, Raymond – Donner, Jan Hein
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5 4. g3 dxc4 5. Da4+ Pbd7 6. Lg2 a6 7. Dxc4 c5 8. Dc2 b6 9. O-O Lb7 10. Pc3 b5 11. Lg5 Tc8 12. dxc5 Lxc5 13. a3 h6 14. Ld2 O-O 15. Tfd1 De7 16. Pe1 Lxg2 17. Kxg2 Pb6 18. Pd3 Ld6 19. Db3 Pc4 20. a4??
0-1
Een verzameling met maar liefst 2020 partijen met leuke misverstanden, op opening gerangschikt, krijgt betekenis voor spelers die binnen de openingen die ze regelmatig op het bord krijgen, een mooi beeld te zien van wat er op tactisch gebied allemaal mis kan gaan. Ook trainers kunnen hier hun voordeel mee doen, omdat ze hun eigen pupillen hiermee heel gericht mee aan het werk kunnen zetten. Aan het eind is er nog een hoofdstuk met partijen onder de tien zetten. Dat is natuurlijk leedvermaak, zoals bijvoorbeeld deze twee:
Shirazi, Kamran – Peters, Jack
1. e4 c5 2. b4 cxb4 3. a3 d5 4. exd5 Dxd5 5. axb4??
5…De5+ 0-1
Vasiukov, Evgeni – Razuvaev, Yuri S
1. e4 g6 2. d4 Lg7 3. c3 d5 4. exd5 Dxd5 5. Pf3 c5 6. Le3 cxd4 7. cxd4 Ph6??
8. Dc1
Met deze dubbele aanval wint wit een vol stuk!
1-0
Titel: Marvelous Modern Miniatures (2020 Games in 20 Moves or Less)
Auteur: Carsten Hansen
Aantal bladzijden: 520
Uitgeverij: Russell Enterprises
Prijs: € 26,95
Gepubliceerd: 2021
Klik hier voor een teaser
The Fully-Fledged French – Viktor Moskalenko
De immer ijverige grootmeester en schaakcoach Viktor Moskalenko heeft weer een loot aan de stam van zijn schaakoeuvre toegevoegd. Afkomstig uit de Oekraïne en vanaf 2000 woonachtig in Spanje. Behalve een redelijk succesvolle loopbaan als schaker is hij vooral bekend geworden door de boeken die hij in de loop van de jaren heeft uitgebracht. Aan een paar van zijn boeken (The Wonderful Winawer, The Even More Flexible French) kunnen we opmaken dat hij een grote voorkeur heeft voor de Franse verdediging. Dit boek is een opvolger van The Even More Flexible French. In zijn voorwoord laat hij weten dat hij 56 nieuwe partijen heeft opgenomen en de hoofdstukken heeft omgegooid. Het geheel is opgebouwd uit diverse gedeelten die allemaal een passende naam hebben gekregen:
Part One The origin
(6 hoofdstukken)
Part Two Weapons and dogmas
(7 hoofdstukken)
Part Three French Magic
(3 hoofdstukken)
Part Four Behind the barricades
(6 hoofdstukken)
Part Five Five surprise weapons for dynamic players
(5 hoofdstukken)
Moskalenko houdt ervan om de aandacht op bepaalde onderdelen van een partij te vestigen door gebruik te maken van diverse symbolen.
Dat is enerzijds heel nuttig omdat de lezer dan weet dat hij moet opletten, anderzijds komt het een beetje druk over. De kracht van het boek, vind ik, zit hem in de inleidingen die hij geschreven heeft. Neem bijvoorbeeld het gedeelte in het boek dat “Behind the barricades” heeft. Daarin bespreekt hij het complexe Winawersysteem (1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Lb4) dat al vanaf begin 1900 ontzettend populair is. Met subkopjes, zoals “Ideas” en “Directions” stuurt hij de lezer aan om hem te helpen bij het ontrafelen van de vele varianten, ideeën en mogelijkheden die het systeem rijk is. Deze inleidende tekst wordt gevolgd door een overzichtelijke weergave van de verschillende varianten die hij in de diverse hoofstukken heeft onderbracht aan de hand van modelpartijen. Binnen die partijen geeft hij soms theoretische beschouwingen die de lezer helemaal up-to-date brengt. Ik voelde me aangetrokken tot hoofdstuk 19 dat hij “My System in the Winawer” noemt. Dat wordt na bovengenoemde initiële zetten gevolgd door 4.e5 b6!? Ook hier maakt de auteur in een paar zinnen duidelijk wat de hoofdideeën zijn om vervolgens één van zijn eigen partijen hiermee te tonen. Ik ben zo vrij geweest om die in te voeren en op sommige momenten van zijn commentaar te voorzien. Helaas denk ik dat ik hem betrapt heb op een analyse foutje.
Bakhmatov, Eduard – Moskalenko, Viktor
1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pc3 Lb4 4. e5 Pe7 5. Ld2 b6
“This flexible ‘blockade system’ allows Black to change his usual course, both in the Semi-Winawer and in the Winawer main lines”.
The mainline is, of course, 5…c5
6. Dg4
“Keep in mind the following rule: in almost all lines of the Winawer, White needs to play aggressively on the kingside”.
6…Pf5! 7. Pf3 Lxc3
“The main strategic trick in this line and the main theme of the closed French structures (BxN)”.
8. Lxc3 La6! 9. O-O-O
9…Lxf1 10. Thxf1 c5 11. dxc5 bxc5 12. h4 h5!
Hiermee zet zwart de koningsvleugel op slot, zodat hij zijn aandacht kan richten op de andere kant van het bord.
13. Df4 Pc6 14. b3 a5! 15. Pg5 a4
16. f3 De7 17. Tfe1 Pfd4 18. Td2 axb3 19. cxb3
Hiervan geeft Moskalenko geen commentaar, maar in werkelijkheid is het een lelijke fout.
Zwart kon nu met 19…Pb5! 20. La1 Ta3! Hiermee neemt zwart de a-lijn in handen (hij verhindert a2-a4). 21. Kd1 Pcd4 gevolgd door . .. 0-0 en een andere toren naar de a-lijn de winst binnenhalen.
20. exf6 gxf6
Wit kruipt terug en dan is het klaar.
Hier had wit dé kans om in de partij te blijven: 21. Pxe6 Pxe6 22. Dxf6 en na 22…Dxf6 23. Lxf6 Th6 24. Txe6+ Kd7 25. Tde2 staat het totaal gelijk!
21…e5
waarna de witspeler het zelfs meteen opgaf.
Een mogelijke winstvoering zou zo kunnen gaan: 21…e5 22. Dg3 Kf7 23. Pf4 Thg8 24. Dh3 Dd6 25. Pxh5 Th8 26. Pg3 c4 en zwart breekt door.
0-1
De tweede partij in dit hoofdstuk gaat na 5.Dg4 verder met 5…Lf8!? gespeeld door de grote meester van de verdediging: Tigran Petrosian. De partij die Moskalenko op heldere wijze bespreekt, had ik al ooit gezien, maar mag hier niet ontbreken:
Chistiakov, Alexander Nikolaevi – Petrosian, Tigran V
1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pc3 Lb4 4. e5 b6 5. Dg4 Lf8 6. Pf3 Dd7 7. a3 Pc6 8. Le3?! Lb7 9. Lb5?!
9. Ld3
9…O-O-O 10. O-O Pge7 11. b4?!
11. Pd2 Pf5 12. De2
11…f6!⇆
12. Tfe1 Pf5 13. Dh3 h5 14. g3
14. g4? hxg4 15. Dxh8 Lxb4-+ (Moles/Wicker)
14…a6 15. La4?
15. Ld3 Pxe3 [15…g5] 16. fxe3 [16. Txe3 g5! (Moles/Wicker)] 16…fxe5 15. Lxc6 Dxc6 16. Ld2∓ (Moles/Wicker)
15…g5!∓
16. g4 hxg4! 17. Dxh8 gxf3! 18. Dh5
18. Lxc6 Dxc6 19. Dxf6 Le7 20. Dg6 Kb8! (Moles/Wicker)
18…b5 19. Pxb5 axb5 20. Lxb5 fxe5 21. Kh1 Dg7 22. Lxc6 Lxc6 23. dxe5 Le7 24. b5 Lb7! 25. Dg4 Th8 26. Dg1 d4 27. Ld2 g4 28. Lf4 g3! 29. Lxg3 Pxg3+ 0-1
Het boek is rijkelijk voorzien van veel interessante foto’s van spelers die in het boek genoemd worden. Ik kan echter nergens een verantwoording voor deze foto’s vinden, hetgeen toch een beetje vreemd is. Dat neemt niet weg dat dit boek, met de bijzondere karakteristieke stijl van Moskalenko in elkaar gesleuteld, een welkome aanvulling is op zijn vorige boek. Elke speler die het Frans op zijn repertoire heeft staan, zou dit boek moeten aanschaffen.
Titel: The fully-fledged French
Auteur: Viktor Moskalenko
Aantal bladzijden: 368
Uitgeverij: New in Chess
Prijs: € 29,95
Gepubliceerd: 2021
Klik hier voor een teaser
Desert Island Chess Puzzle Omnibus – Adams, Nunn, So & Burgess
De vorige keer dat ik over één van de “Gambit Puzzle books” schreef, gaf ik aan dat er legio “puzzelboeken” bestaan zodat je je kunt afvragen wat nou zinvol is om te kopen en wat niet. Maar als je die bij Gambit books koopt, ben je bijna altijd zeker van een hoog kwaliteitsproduct.
Dat is bij ‘Omnibus’ ook weer het geval. Om te beginnen zijn het niet de minste spelers die hieraan hebben meegewerkt. Met Wesley So, Michael Adams en John Nunn zijn dat drie grootmeesters van wereldklasse. De vierde, Graham Burgess is een sterke FM die erom bekend staat zeer nauwgezet zijn materiaal te selecteren. Alle auteurs werd gevraagd om een inleiding te schrijven en 100 stellingen te selecteren die onderverdeeld worden in clusters van elk 25. Het uitgangspunt is om van niveau makkelijk (“warm-up”) omhoog te gaan bij de tweede 25 (“Easy”) naar de derde 25 (“Medium”) tot aan de aller moeilijkste 25 (“Hard Challenges”). Nu heb ik meteen de naamgeving van het hoofdstuk dat is samengesteld door Adams gebruikt. De inleiding die de voormalige Britse kampioen schrijft laat zien dat hij trots is op zijn selectie, omdat die hem bracht naar oude partijen waarbij mooie herinneringen in hem boven kwamen. Adams heeft het vermogen om van zijn hoge niveau een aantal treden af te dalen en opgaven aan te bieden die voor gewone clubschakers te doen zijn. En zo zie je dat elke auteur het op zijn eigen manier aanpakt. Nunn steekt zijn voorliefde voor het eindspel en eindspelstudies niet onder stoelen en banken, Burgess is op zoek naar ‘onverwachte zetten’ en ‘krankzinnige mogelijkheden’ terwijl So dankbaar was dat zijn ‘buurman’ Burgess hem vroeg om 100 puzzels te verzinnen uit zijn eigen partijen. Dat was ten tijde van de coronacrisis dat hij voor drie maanden in quarantaine zat en nu in elk geval de tijd had om zijn eigen partijen eens door te nemen. Terwijl hij aan het zoeken was, kwam hij erachter dat hij zonder dit boek sommige momenten nooit kritisch had bekeken en dat het ineens een uitstekende reflectie op zijn eigen spel was. So schrijft dat hij schrok van alle tactische kansen in zijn partijen die hij eigenlijk zelf niet had waargenomen, wat ertoe leidde dat hij van de ene verbazing in de andere kwam: “What in the world…?” “Why did I do that?” “Oh… should have seen that …thank God he didn’t!” “Where did that move come from???”
De (sub)titels van de hoofdstukken van dit alleraardigste boek luiden:
Michael Adams: 100 amazing positions to inspire and entertain
25 Warm-Ups
25 Easy Puzzles
25 Medium Exercises
25 Hard Challenges
John Nunn: 100 exercises to sharpen your skills
25 Clear Tactics
25 Tricky Decisions
25 Tough Puzzles
25 Advanced Tactics, Endings and Studies
Graham Burgess: 100 spectacular and instructive puzzles, with themed sections
25 Fun Puzzles
25 Opening Themes
25 Defensive Tasks
25 Hard Cases
Wesley So: 100 world-class puzzles to instruct while providing hours of solving pleasure
25 Fairly Easy Puzzles
25 Tricky Positions
25 Difficult Exercises
25 Complex Cases
Titel: Desert Island Chess Puzzle Omnibus
Auteur:Wesley So, Michael Adams, John Nunn & Graham Burgess
Aantal bladzijden: 318
Uitgeverij: Gambit
Prijs: € 25,45
Gepubliceerd: 2021
Klik hier voor een teaser
Hierbij nog even al het partijmateriaal dat in dit artikel staat, via de viewer:
Link naar onze recensenten met hun recensies.
Mooi zo’n uitgebreid boek over Smyslov, die als schaker van 1948 tot 1983 meedeed om het wereldkampioenschap en verdiend had wat langer dan een jaar, in 1957, wereldkampioen te zijn geweest.
Wat het boek van Carsten Hansen betreft. Zijn opzet is niet nieuw. In 1982 publiceerde A. Roisman het boek 400 Kurzpartien, waarin de partijen ook op opening ingedeeld waren. De grens lag daar rond de 25 zetten. In dat boek vind je o.a. een overwinning van Petrosian op Ree in 8 zetten, 1971 Hoogovens.
Een tweede Kurzpartie Petrosian – Ree 365chess.com/game.php?gid=2422545
Petrosian en Ree speelden in de periode 1971 tot en met 1973 vier keer tegen elkaar. Petrosian had steeds wit en won de eerste drie partijen, maar die vierde ging heel snel remise. Petrosian won overigens dat IBM toernooi wel met 10 uit 15 samen met Planinc. Die partij van 8 zetten uit 1971 is mogelijk hieronder te bekijken.
www.365chess.com/search_result.php?wlname=Petrosian+&wname=&open=&blname=Ree&bname=&eco=&nocolor=on&yeari=&yeare=&sply=1&ply=&res=&submit_search=1
Dat 19… f6?? in de partij van Moskalenko is toch wel héél erg erg!! In hoeverre 21.Pxe6 Pxe6 22.Dxf6 echt “totaal gelijk” is? De computer geeft behalve het alternatief 22.Df5 nog een alternatief om met Wit op voordeel te spelen, namelijk 21.Lxd4 Pxd4 22.Txd4 fxg5 23.De5.
Op de vier laatste bladzijden van de teaser recente documentatie over 7.h4, mijn niet zelf bedachte handelsmerk van voordat het onder grootmeesters gebruikelijk werd.