Recensie: 64 schaaksonnetten
Het is alweer een tijdje geleden dat ik een boekje kreeg toegestuurd getiteld “64 schaaksonnetten” dat ik nu eindelijk heb kunnen doornemen. Auteur Martien Snoep is verantwoordelijk voor deze 64 sonnetten. Voordat ik inhoudelijk op het boekje inga, lijkt het mij geen kwaad kunnen om eerst te formuleren wat het begrip sonnet inhoudt.
Kort gezegd komt het erop neer dat een sonnet een gedicht is van veertien regels, dat min of meer uit twee delen bestaat. Schrijver en vertaler Jules Grandgagnage leert ons in een aardig artikel meer over het wezenskenmerk van het sonnet en geeft ons ook een lesje in geschiedenis mee in zijn stuk “Betekenis & Definitie” van het sonnet.
Het voorwoord van Teun Meirink, de voorzitter van Schaakvereniging Voorschoten, geeft eigenlijk aan hoe en waarom dit boekje tot stand is gekomen. Nadat Martien Snoep lid was geworden van het MMS (MaandagMiddagSchaak) van de vereniging heeft hij zich vanaf het moment dat de coronacrisis begon, gestort op het schrijven van sonnetten. Dat viel in goede aarde, want Snoep kreeg aanmoedigingen van anderen om hiermee verder te gaan. Ongetwijfeld met de gedachte dat de coronacrisis ons weliswaar beperkte in onze lichamelijke bewegingsvrijheid, maar niet in onze intellectuele ontwikkeling. Waar veel schaakclubs zich stortten op het online schaak, weer andere verenigingen de moeite namen om een periodieke nieuwsbrief op te zetten om het contact met hun leden intact te houden, waren deze schaaksonnetten natuurlijk ook een mooi instrument om schakers wekelijks te verrassen. Dit aspect – dat de sonnetten werden geschreven tijdens de lockdowns van 2020 en 2021, toen het (fysieke) schaakleven volledig was platgelegd, bleek een schot in de roos.
Het boekje is netjes uitgegeven. Een sonnet op de rechterpagina, op de linker een bijbehorende afbeelding. Met prikkelende titels “De Angstgegner”, “De Remisekoning” of “De Schwindelaar” wekt de auteur de interesse van de lezer op. Hij neemt ook veel schaakopeningen als basis voor zijn gedichten. Voor de meeste clubschakers zal er vrijwel zeker een openingsvariant tussen zitten, die zij zelf op het bord krijgen.
Uiteraard ontkom ik er niet aan om een paar sonnetten aan het lezerspubliek van Schaaksite voor te leggen, waarin herkenbare taferelen tevoorschijn komen:
De Blunder
De opening gaat van een leien dakje
je bent nog op bekend terrein
het middenspel is kat in ’t bakkie
’t lijkt een gelopen race te zijn
Je schaakbrein draait op volle toeren
er is nog niets dat je ontgaat
je blijft goed op je kansen loeren
’t is duidelijk wie hier beter staat
Hoe moet je verder met dit overwicht
Zonder gevaar voor eigen leven
je moet de toon aan blijven geven
Op vreemde wijze raakt de winst uit zicht
je blundert en kan jezelf vervloeken
je denkt: ik ga een andere hobby zoeken
En dan eentje over de analyse, in schakerskringen ook wel de post-mortem genoemd.
Nabeschouwing
Druppelsgewijs komen ze binnen
de ene vrolijk en met ferme pas
de ander duidelijk minder in zijn sas
het nabeschouwen gaat beginnen
Uitgebreid wordt er gediscussieerd
er zijn uitingen van zelfverwijt
naast kreten van tevredenheid
van alles wordt er geventileerd
Het bier vloeit, de stemming zit erin
de bar stroomt langzaam vol
tijd voor ontspanning en voor lol
Verder analyseren heeft geen zin
iemand schreeuwt: “telefoon voor Sjaak”
die roept: “ik kom niet thuis, sta eeuwig schaak!”
Nog eentje om het af te leren: over de Van Geet opening, als hommage aan Dick van Geet met zijn beroemde 1.Pc3-opening.
Van Geet
Grootmeesters zullen niet gauw overwegen
zomaar met Pc3 van start te gaan
die opening lijkt verre van gedegen
geen weldenkend schaker kan er achter staan
Zwart komt agressief naar voren met d5
het witte paard lijkt hierdoor vogelvrij
de terugtocht heeft weinig om het lijf
tempoverlies komt daar dan ook nog bij
Toch krijgt wit het spel wel op de wagen
sluipt stiekem achterlangs de zwarte muur
en neemt de koningsstelling onder vuur
Dat plan heeft zeker kans van slagen
wie dan met wit tot winst komt, weet:
ik volg de voetsporen van Dick van Geet
In de Oegstgeester Courant verscheen een leuk artikel over dit boek.
Typisch een boekje voor de liefhebbers van schaken en gedichten. Voor het geld hoeft u het niet te laten: voor € 15,- inclusief portkosten heeft u het boekje al in huis. Daarvoor klikt op u op de Flyer.
Ik mis in deze sonnetten de wending, meestal na de 8 eerste regels. Ook het rijmschema hoort niet echt bij een klassiek sonnet.
Maar het zijn hele herkenbare en sfeervolle schaakgedichten. Leuk om te lezen