Schaaksite

Recensie: Dynamic Defence

25 februari 2022 22:13 Jasper Dekker 0

Wat is er zo moeilijk aan verdedigen in het schaken? Deze vraag stelde ik vanochtend aan Sierk Kanis, een fervent toernooischaker met een speelsterkte van nabij de 2100. Voordat wij ons een dag zouden verdiepen in dit onderbelichte thema binnen de schaakliteratuur, formuleerden wij drie belangrijke aspecten van het lastige karwei dat verdedigen kan zijn: 1) Je staat psychologisch onder druk, waardoor de angst kan ontstaan om een fout te maken en het moeilijker is om stoïcijns te blijven. Dat maakt verdedigen vaak minder leuk dan aanvallen. 2) Objectief gezien bewandelt de verdediger in veel situaties een pad met een grotere foutmarge, waardoor je preciezer en meer moet rekenen dan degene met het initiatief. Daardoor ligt tijdnood ook op de loer. 3) Het is vaak moeilijk voor de verdediger om aan te voelen of te begrijpen waar het omslagpunt ligt van continue blijven zoeken naar de ‘beste’ verdedigende zet naar het moment dat het tijd is om chaos op het bord te creëren. Met dit in het achterhoofd stelden wij onszelf de vraag: levert het nieuwe boek Dynamic Defense van Neil McDonald praktische oplossingen voor deze kwesties?

Recensie: Bishop versus Knight – The Eternal Battle (volume 1)

3 september 2021 17:45 Jasper Dekker 3

Inleiding

Het is aan mij om het nieuwe ‘recensieseizoen’ te openen en het gaat meteen over een belangrijk thema: het loper-paard eindspel. Een strijd die regelmatig op het bord verschijnt. Zo speelde ik zelf afgelopen weekend mee in Hoorn en tijdens de eerste partij was het meteen raak. De bestudering van Bishop versus Knight – The Eternal Battle kwam daarbij goed van pas. Het werk van Boroljub Zlatanovic zorgt er namelijk voor dat zulke eindspelen met meer begrip kunnen worden gespeeld. Ik had tijdens bovengenoemde partij de loper en zocht bijna ‘automatisch’ naar mogelijkheden om de stelling te openen of een vrije randpion te creëren.

In dit eerste deel leert de auteur de lezer bovenal om situaties te herkennen waar een van beide stukken dominant is. De meeste schakers weten dat een loper beter gedijt in een open stelling en een paard tot zijn recht komt in een gesloten structuur, maar na de bestudering van dit boek wordt het makkelijker om op het goede moment die algemene gronden los te laten. Zo kan een loper ook in een gesloten positie dominant zijn als de diagonaal die het stuk controleert belangrijk is en het paard de open stelling domineren als het een sterk veld bezit. Mijn beschouwing over de wijze waarop Zlatanovic deze kennis poogt over te brengen en enige kritische noten vindt u in het eindoordeel.

Recensie: Defensive Tools – A tournament player’s manual

14 mei 2021 22:15 Jasper Dekker 0

Inleiding

“Openingen bestuderen, tactieken opfrissen, een beetje eindspel studie en betere stellingen ook daadwerkelijk leren afmaken!” Zo ziet het prioriteitenlijstje van een actieve toernooischaker (of een coach die zijn pupil traint) er vaak uit. Goed leren verdedigen is minder populair. Gek eigenlijk, want een groot deel van de partijen ben je als schaker aan de verdedigende hand. Een goede verdedigende bekwaamheid is dan ook essentieel om een hoger niveau te bereiken.

De auteurs van ‘Defensive Tools – a tournament player’s manual’ zien bovenstaande hiërarchie ook terug in de moderne schaakliteratuur: “of the non-opening subjects, defence is easily the one that has been the least discussed in available chess literature’. Met deze observatie werd hun idee geboren om over dit structureel onderbelichte thema een boek te schrijven. Naast het verrijken van de literatuur is het doel van het boek tweeledig. Als eerste wordt de actieve toernooischaker een aantal belangrijke ‘tools’ aangereikt. De grondige bestudering en het juiste gebruik ervan kunnen in de toekomst zorgen voor het voorkomen van vermijdbare verliespartijen. Tevens biedt het boek trainers een systematische uiteenzetting van belangrijke onderdelen van het begrip ‘verdedigen’.

We weten dat onder invloed van de engine het algemene niveau van schakers en zeker hun defensieve vaardigheden omhoog zijn gegaan. Ook is de ‘0.00’ niet meer weg te denken uit ons schaakbrein. Tegelijkertijd gaan de eindeloze geforceerde varianten waarmee de computer ons naar een ‘gelijke stelling’ leidt menig schaker de pet te boven. Dit boek is daarom een waardevolle toevoeging in het arsenaal van de actieve toernooi/clubschaker. Een handreiking waar we wat mee kunnen (ook coaches), indien de verwachtingen van de lezer bij het kopen van het boek de juiste zijn. Maar daarover volgt meer in het eindoordeel…

Recensie: Your Jungle Guide to Chess Tactics

5 maart 2021 17:31 Jasper Dekker 0

Inleiding

Het is al lang geen geheim meer: patroonherkenning is onontbeerlijk om een zeer goede schaker te worden. Een grondige kennis van tactische motieven is een absolute voorwaarde om met succes van strategie gebruik te kunnen maken. De schaakliteratuur staat dan ook bol van ‘puzzelboeken’ over deze tactische patronen. Een ‘Jungle Guide’ voor de immense hoeveelheid schaakliteratuur die in zijn algemeenheid wordt geproduceerd, zou daarom ook wel eens welkom zijn. Met deze recensie poog ik daaraan een bijdrage te leveren.

Het kersverse boek Your Jungle Guide to Chess Tactics verraste mij meteen in de inleiding. Auteur Peter Prohaszka benoemt daar dat hij met dit boek een opvallende leegte in de schaakliteratuur opvult: “There are countless puzzle books avaible. However, its very surprising that there is virtually almost none that gives a comprehensive overview wit hall of the frequent tactical motifs and themes that occur in practice.” Hij voegt daar aan toe dat de voor hem bekende puzzelboeken vaak incompleet, niet-systematisch of (te) oud zijn met fouten in de analyse. Zijn ambitieuze doel is dan ook om deze leemte op te vullen met als publiek de ambitieuze schaker en actieve schaakcoaches. Ik zou de leegte die Prohaszka benoemt iets willen afzwakken en hem tegelijkertijd willen complimenteren met de uitstekende wijze waarop zijn doelstelling is geslaagd. Maar daarover later meer.

Recensie: Think Like a Machine

13 november 2020 21:41 Jasper Dekker 2

Over de auteurs
Noam A. Manella en Zeev Zohar hebben een soort handboek geschreven dat een leidraad moet vormen om de conventionele denkkaders op de juiste momenten los te leren laten en deze met een soort engine-wise intuition aan te vullen. De auteurs zijn voor sommigen van u wellicht bekend van het boek Play Unconventional Chess and Win. Noam Manella is een onderzoeker op het gebied van sociale netwerken en Zeev Zohar een zakenman. Ze zijn beiden gepassioneerde schakers, maar niet van noemenswaardig niveau. Daarom is de GM Ram Soffer als ‘schaakexpert’ ingeschakeld om de analyses uit het boek te bezegelen.

Tekening van Rupert van der Linden

11 mei 1997, New York

Schaakcomputer Deep Blue wint de beslissende partij van Kasparov. De zesde partij van deze historische match kende slechts 19 zetten. Vol ontsteltenis gaf Kasparov op. Hij betichtte het team dat achter Deep Blue schuilde zelfs van ‘menselijke input’. De schaakcomputer zou ‘a very human sense of danger’ hebben getoond, waarvoor de hulp van grootmeesters nodig was geweest. Later nam de wereldkampioen deze uitspraken terug. Toch was de wijze waarop de computer won uniek. Zo speelde Deep Blue degelijke positionele offers, iets wat tot dan toe uitsluitend voorbestemd leek voor menselijke schakers.

Vandaag de dag is de schaakcomputer natuurlijk niet meer weg te denken uit de schaakwereld. De ‘engine’ beïnvloedt het schaken op alle denkbare terreinen. Zo zijn het topschakers die de engine raadplegen voor nieuwe (openings)ideeën, maar tegelijkertijd lijkt de kloof tussen mens en computer steeds groter te worden. Experts doen meer en meer zetten af als ‘ondoorgrondelijke computerzetten’. Het boek Think Like A Machine poogt niet alleen die kloof te overbruggen door de vaak raadselachtige zetten van de computer begrijpelijk te maken, maar stelt zelfs dat menselijke schakers kunnen leren om uiteindelijk dezelfde soort zetten achter het bord te bedenken.

Engines checken vanuit hun standaard ook de zetten die de meeste professionele schakers op intuïtieve gronden onmiddellijk afwijzen. Dat filter naar kandidaatzetten is niet verwonderlijk, want het denkproces van de mens is natuurlijk gebaseerd op gedeelde aannames over goed en fout. De auteurs hopen met dit boek schakers te leren om de comfort zone van die conventionele kaders zo nu en dan te verlaten, want stellen ze: “Those who develop the ability to constantly look for options “beyond the rules” are going to be the champions of the future.”

Als lezer vroeg ik mij meteen af of de schrijvers niet een bescheidenere opstelling hadden moeten kiezen. De vaststelling dat we kunnen leren van de computer is ontegensprekelijk waar, maar leren ‘denken’ (of eigenlijk zetten) als een engine, gaat dat niet een stap te ver? Hieronder zien we hoe ze deze moeilijke doelstelling hebben ingevuld.