Aronian mist de winst in tweede partij

De tweede matchpartijen in de finale van de World Cup in Tiblisi is wederom geëindigd in remise. Maar het had niet veel gescheeld of Levon Aronian was er met een vol punt vandoor gegaan. Met zwart profiteerde hij van wat tam spel van zijn Chinese opponent, Liren Ding, waardoor hij groot tot beslissend voordeel in het eindspel kreeg. Maar op het moment suprême faalde hij in de afwerking.

De Catalaanse opening van Ding leverde hem niet het door hem gewenste voordeeltje op waarin wit iets en zwart niets kan doen. Aronian staat bekend om zijn actieve stukkenspel en ook nu wist hij zijn reputatie weer waar te maken. Zijn nieuwtje 13… Pd7!? doorkruiste al wits goede bedoelingen en meteen al werd duidelijk dat het alleen de zwartspeler was die aan het roer kwam te staan. Als gevolg van het spel van beide spelers volgde een zettenreeks waarin veel werd geruild. De spelers kwamen terecht in een eindspel met voor ieder een loper en een paard, waarbij zwart beschikte over een verre a-pion. Aronian deed het aanvankelijk heel aardig. Hij verbeterde zienderogen zijn stelling en Ding wist niet waar hij het zoeken moest. Hij had ook volstrekt geen aanknopingspunten die zwart rakker op a3 begon hem steeds meer hoofdbrekens te kosten. Het spel golfde wat op en neer, waarbij beide spelers een aantal malen vermoedelijk niet de beste voortzetting wisten te vinden. Het was ook een razend moeilijk eindspel, dat beide met weinig tijd op de klok en in het laatste uur van de partij moesten zien te volbrengen. En uiteraard komt er in deze finale een andere factor om de hoek kijken: vermoeidheid! Niet zo gek als je al een heleboel partijen achter elkaar – onder hoogspanning – zit te spelen. Telkens balancerend tussen wel of niet uitgeschakeld worden, tiebreaks die tot een armageddonpartij moesten worden uitgevochten. Mogen we dan zo kritisch zijn op het spel van deze twee giganten? Nee, maar het blijft natuurlijk van belang om te onderzoeken hoe het objectief stond in de partij. Ik heb makkelijk praten met een zoemende engine op de achtergrond die mij op kritieke moment aanwijst waar een van de beide spelers misgrijpt. En sommige zetten die het rekentuig geeft, vallen voor een menselijke schaker ook nauwelijks te bedenken. Een boeiend gevecht met een fascinerend einde, waar ik ook nog even de ‘tablebases’ heb geraadpleegd om er zeker van te zijn dat Ding niet verloren stond. Toen het echt moest, verdedigde hij zich feilloos. Aronian zal zich nog wel even achter zijn oren krabben om de kansen die hij daarvoor heeft laten liggen…

ANALYSE

Ding, Liren – Aronian, Levon
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. g3
We weten inmiddles dat Ding het Catalaans op zijn programma heeft staan.
3…d5 4. Lg2 Le7 5. Pf3 O-O 6. O-O dxc4 7. Dc2 a6

8. a4 Met 8. Dxc4 b5 9. Dc2 Lb7 is, zoals al vaker gebleken, moeilijk om op voordeel te spelen.
8…Ld7
Het is voor zwart erg belangrijk om de sterke Catalaanse loper op g2 te neutraliseren.
9. Dxc4
Dit laat de loper op c6 toe, maar het is de enige manier om er iets van te maken. Daarom is 9. Pe5 (zie analysediagram)
een erg logische zet, maar dan is 9…Lc6! het verrassende antwoord. Daar moet je maar opkomen! Zwart doet niet alleen afstand van zijn loper, maar laat zelfs ook nog een triplepion toe. Het is allemaal bekende koek en er is ook gebleken dat hetgeen dat er geen voordeel te behalen valt voor wit na bijvoorbeeld 10. Pxc6 Pxc6 11. Lxc6 [ 11. e3 is nog ooit geprobeerd maar dan volgt 11…Pa5] 11…bxc6 12. Dxc4 Dd5 en wit heeft niets.
9…Lc6 10. Lg5
De meest gespeelde zet in deze stelling. 10. Pc3 b5 is heel redelijk voor zwart.
10…a5 Tot dusver werd 10…Ld5 als de belangrijkste mogelijkheid voor zwart.
11. Pc3 Pa6 12. e3
Een wat bescheiden mogelijkheid die niet heel vaak gespeeld wordt. Aronian met wit, had deze stelling ook ooit op het bord en hij ging verder met 12. Lxf6
12…Pb4 13. Tfd1
13…Pd7!?
Een nieuwe zet die wellicht een verbetering van de bestaande theorie zou kunnen zijn. 13…h6 kwam o.a. voo rin Bareev-Shneider, 1995.
14. Lxe7 Dxe7 15. e4 Tfd8 16. Td2 Pb6 17. De2 Le8
Ogenschijnlijk staat wit aardig. Hij heeft twee pionnen in het centrum en de meeste stukken staan op redelijke velden. Maar er is meer aan de hand. Pion a4 is kwetsbaar, veld b4 is van zwart en die kan met …c7-c5 het witte centrum aantasten. Daarbij doet wits loper op g2 helemaal niets!
18. b3 c5 19. De3 19. Tad1
19…Tac8 20. Tc1 c4
Nog beter dan de ruil op d4.
21. d5
Hij probeert er wat van te maken… Er volgt een hele afwikkeling waardoor we in een eindspel belanden.
21…Dc5 22. Dxc5 Txc5 23. dxe6 Txd2 24. Pxd2 fxe6 25. Lf1 cxb3 26. Pxb3 Tc7 27. Pxa5 Pxa4 28. Pa2 Txc1 29. Pxc1
Tijd om de balans op te maken. Gelijk aantal pionnen, maar zwart heeft een belangrijke rakker op b7!
29…Pc5 30. Pcb3?!
Hierdoor komt hij waarschijnlijk een beetje in de problemen. Hier had hij vermoedelijk. 30. e5 moeten spelen om in elk geval zijn loper via twee diagonalen in het spel te brengen.
30…b6! 31. Pxc5 bxa5!
Uiteraard! Een verre a-pion is altijd een factor van belang.
32. Lc4 a4
Het is grappig dat Aronian de komende zetten geen enkele poging doet op pion e6 te redden en dat Ding hem ook niet wil hebben!
33. Kf1 33. Lxe6+ Kf8 34. Kf1 a3 kan al erg vervelend worden voor wit.
33…a3 34. Pb3
34…La4 Nu was 34…Kf7 toch wel een goede manier geweest om het voordeel veilig te stellen.
35. Pc1?!
Dezelfde opmerking geldt ook voor de komende zetten. Opnieuw kwam 35. Lxe6+ in aanmerking. Maar de reden dat beide spelers er steeds niet op gaan is dat zwart met Kf8-e7 tijd wint om de koning naar de damevleugel te spelen.
35…Lc2 36. Ke2 Lxe4 37. Lxe6+
Eindelijk is hij er dan toch af.
37…Kf8 38. Kd2
38…Ke7 Hier was 38…Pd5!? een aardig idee. Daarna kan …Ke7 volgen en dan heeft wit een probleem.
39. Lb3 Pd5 40. Pe2 Kd6 41. f3 Lb1 42. Kc1 Lg6 42…a2 is niets natuurlijk vanwege 43. Kb2
43. Pd4
43…Pc7?! Je zou hier toch 43…Pc3 verwachten. Want na bijvoorbeeld 44. Lc2 Kd5 45. Lxg6 hxg6 46. Pc2 Pb5 heeft zwart goede winstkansen vanwege de verst verwijderde vrijpion.
44. Pe2?!
Het is een erg moeilijk eindspel voor beide spelers. Na deze zet stapelen de problemen zich op voor Ding. Opnieuw 44. Lc2 was de juiste verdediging.
44…Kc5
Heel aardig maar zwart kon nog meer uit de stelling halen. Beter is 44…Pb5!
45. Kd2 h6! Om de loper te handhaven op deze mooie diagonaal. 46. Lc4 Le8 [ 46…Kc5?
47. Lxb5 a2 48. Pc1!
a1=D 49. Pb3+ met remise.] 47. Pc1 Kc5 met goede winstkansen.
45. Pf4 Lf5
46. g4!
Dat is goed verdedigd! De loper moet de mooie diagonaal b1-h7 verlaten.
46…Ld7 47. g5 47. Ph5 g6 48. Pf6 Lc6 49. Kb1 lijkt toch snel remise te kunnen worden.
47…Pb5 48. Lg8 Lf5
Daar is de loper weer!
49. Ph5
Dit is het allemaal niet meer voor wit.
49…g6
50. Pg3?
Het gaat mis met de witten. Alleen met het gekke 50. Pg7!? kon hij nog hardnekkig tegenstribbelen. 50…Ld3 51. Pe6+
50…Ld3 51. Lxh7 51. Pe4+ Kb4 52. Pf6 verliest ook na 52…Pc3 53. Pxh7 Pe2+ 54. Kd1 Lc4! en de pion gaat naar dame.
51…Pd4
Zo langzamerhand is Aronian op winst gekomen.
52. Pe4+ Kb4 53. Lg8 Pxf3 54. Pf6 Kc5
55. h3?
Dit is het zeker niet. Maar 55. La2 Pxg5 is ook bepaald geen pretje voor wit.
55…Kd4?!
Te langzaam. Wat is er logischer dan gewoon een pion slaan en een volgende aanvallen? 55…Pxg5 Maar dit was de partij van het in laten staan van pionnen en wachten met slaan… 56. h4 Pe4 57. Pd7+ Kd4 En wit kan het opgeven.
56. La2?
Maar in tijdnood gaat het opnieuw mis. 56. h4!
Pxh4 57. Pd5 Pf3 [ 57…Lc4 58. Pe7 gaat nog net…] 58. Pb4 Pxg5 59. Pc2+ Lxc2 60. Kxc2 en dit houdt wit op het nippertje remise.
56…Pxg5 57. h4
57…Pe4!
Heel goed gespeeld!
58. Pd7 Pc5
Goed genoeg voor de winst. Maar hij maakt zich het wel lastig. De aangewezen zet is 58…Pc3! en na 59. Lf7 Pe2+ wordt de koning van wit weggedreven: 60. Kd2 Pg1 61. La2 Pf3+ 62. Kc1 Pxh4 en met twee pionnen meer is het klaar.
59. Pf6
59…Ke5?
Laat een opgelegde winstmogelijkheid liggen. Hier moest zwart het toch heel lastige 59…Lf5! vinden. Het zet wit voor het blok een nuttige zet te vinden. En die is er eigenlijk niet! Het plan is als volgt: zwart paard naar c3, ondertussen wachten, loper naar d3. Dan een paardschaakje op e2 (om de koning af te drijven van de a-pion, vervolgens een brug bouwen met Lc4 en de pion gaat naar dame. In varianten: 60. Lg8 Pa4 61. Lb3 Pc3 62. Lf7 Ld3 63. Lg8 Pe2+ 64. Kd2 Lc4 en de pion kan niet afgestopt worden.
60. Pd5
Ding vecht hard terug.
60…Lf5?!
Een zet te laat. 60…Pa6 veel te overwegen met als mogelijk vervolg: 61. Kd2 Le4 62. Pc3 Pb4 en zwart speelt rustig door terwijl wit het nog altijd uiterst moeilijk heeft.
61. Pe3!
Nu heeft hij het ergste achter de rug.
61…Pd3+ 62. Kc2 Pb4+ 63. Kb3 Pxa2 64. Kxa2 Ke4 65. Pc2 Kf4 66. Pd4 Kg4 67. Kxa3 Kxh4
De gevaarlijke a-pion is er af en de zwarte g-pion is te weinig om te winnen. Ding moet nog wel goed opletten, maar hij verdedigt zich keurig, ondanks weinig tijd op de klok.
68. Kb2 Kg3 69. Kc3 Kf2 70. Kd2 Lg4 71. Pc2! g5 72. Pe3 Le2
73. Pd5!
Knap gevonden.
73…Lg4 Op 73…g4 heeft wit een geforceerde remise. 74. Pf6 g3 75. Pe4+
74. Pf6
Dit paard gaat daar niet meer weg! Omdat het alleen weggejaagd kan worden door de zwarte koning, kan zwart niet meer voorkomen dat de witte koning het veilige veld g1 bereikt.
74…Lf5 75. Kd1
Een heroïsche remise en dat zal Aronian niet lekker hebben gezeten…
1/2-1/2

(foto’s van Anastasia Karlovic op de toernooiwebsite)