Eindspelfinesses 55: Het insluiten van een toren

Eindspelfinesses 2 april 2019 14:06 2

Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen? ”Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. Herman Grooten praat u op frequente basis bij over diverse eindspelfinesses. 

Gisteren gaf ik een training bij mijn eigen vereniging De Stukkenjagers in Tilburg. In ons prachtige home, bioscoop en zalencentrum Cinecitta, wordt de zogenaamde balkonzaal voor ons schakers beschikbaar gesteld. Van de 19 spelers die zich voor deze minicursus hadden opgegeven, waren er zestien aanwezig. Omdat het de laatste sessie van dit seizoen was, wilde ik met iets bijzonders voor de dag komen. Het onderwerp ‘toreneindspelen’ klinkt echter niet iedereen als muziek in de oren.

Sterker nog: associaties als ‘moeilijk’, ‘saai’ of ‘taai’ komen bij veel clubschakers naar boven als dit onderwerp wordt gepresenteerd. Daarom was het mijn insteek om veel tactiek in het toreneindspel de revue te laten passeren. Een oefenblad met 12 stellingen met typische tactiek voor toreneindspelen moest in 6 minuten zo ver mogelijk gemaakt worden. Eén speler slaagde erin om dat af te krijgen, een andere bijna. Met gemiddeld slechts 30 seconden per stelling een prestatie van formaat. Dat ze niet allemaal goed waren, mocht de pret natuurlijk niet drukken.

In de verhandeling over diverse tactische thema’s binnen toreneindspelen die ik daarna hield, ging er voor de meeste aanwezigen toch een nieuwe wereld voor ze open. Eén van de thema’s, waarin er sprake is van een kunstige torenopsluiting, wil ik de bezoekers van Schaaksite niet onthouden. Onderstaande stelling had ik uitgekozen voor de educatieve simultaan die ik hield. De spelers mochten proberen de winst voor wit te vinden en daarbij mochten ze telkens terugzetten. Ook mochten ze om tips en andere aanwijzingen vragen. Er was één speler die de winstvoering inderdaad wist te ontdekken, hetgeen als een prachtige prestatie gezien mag worden.

Studie van Petrov, D.

1. h6!
Wits beste kans, de pion moet naar voren. De mogelijkheid 1. Kxd7 werd ook geprobeerd. Maar dat levert op als zwart goed verdedigt. Hij moet nu het principe van Vancura met de flankschaakjes toepassen. 1…Ta2 2. Tg8+ Kf3 3. Tg5 [3. h6 Ta6! 4. h7 Ta7+ is dan remise.] 3…Kf4 4. Tb5 Kg4 gevolgd door … Th2 en de pion gaat verloren. Het verbeteren van de toren met 1. Tg8+ leidt tot niets: 1…Kf3 en nu kan zelfs 2. h6 niet vanwege 2…Tc6+ 3. Kxd7 Txh6
1…Tc6+!

Zwarts beste mogelijkheid. Na een zet als 1…Kh1 (die later ook gespeeld wordt) volgt 2. Kxd7 en zwart slaagt er niet in om zijn toren aan de zijkant te krijgen. Want na [Niet 2. Tg8? wegens 2…Tc6+ (2…Th2 helpt niet vanwege 3. Tg6 gevolgd door Kxd7 en de koning wandelt naar g7.) 3. Kxd7 Txh6] 2…Ta2 3. Tc8! wint wit.
2. Ke5!!
Briljant gevonden, de enig juiste zet, zoals zal blijken. De pion is schadelijk materiaal want na 2. Kxd7? Ta6! (zie analysediagram)
krijgen we de stelling van Vancura, plakken aan de zijkant én flankschaakjes! 3. Ke7 [3. h7 Kh3!? Naar de h-lijn! 4. Ke7 Zwart mag kiezen: 4…Ta7+ Flankschaakjes. (4…Th6 Of erachter. 5. Kf7 Th4 6. Kg6 Tg4+ 7. Kh5 Th4+ 8. Kg6 Tg4+ en wit komt niet verder.)] 3…Kh3 4. Kf7 Kh4 5. Kg7 Ta7+ en wit komt niet verder omdat zwart ofwel schaak blijft geven ofwel met de toren aan de pion blijft hangen. Er werd ook gekeken naar 2. Ke7 maar dan is de stelling remise na 2…d5! [Dit keer geen 2…Kh3? wegens 3. Kf7 d5 4. Kg7 Tc7+ 5. Kg6 Tc6+ 6. Kg5 (zie analysediagram)
en nu ontbreekt het flankschaakje over de vijfde rij. Omdat wit met zijn koning pion h6 gedekt heeft, kan wit op de volgende zet zijn toren verbeteren.] 3. h7 en nu maakt zwart remise vanwege zijn eigen d-pion. We berekenen even hoe dat gaat: 3…Th6 4. Tg8+ Kf3 5. h8=D Txh8 6. Txh8 d4 7. Kd6 d3 8. Kc5 d2 9. Td8 Ke2 (zie analysediagram)
en promotie volgt waarna de stukken weer in de doos kunnen.
2…Kh3
De zwarte koning moet weer naar de h-lijn omdat anders een keer Tg8+ gevolgd door h7 zou komen. 2…d5 is onzin vanwege 3. Tg8+ en 3…Kf3 4. h7
3. Kf5
3…Kh4!
Verhindert Kg5. Het lijkt erop dat zwart zich op het nippertje heeft gered. De witte koning kan de pion niet dekken en dus kan hij zijn toren niet verbeteren. Maar nu volgt de volkomen onverwachte apotheose van deze studie.
Op dit moment 3…d5 faalt ook: 4. Kg5 d4 5. Td8 Tc5+ 6. Kg6 Tc6+ 7. Kg7 Tc7+ 8. Kg8 (zie analysediagram)
en de schaakjes zijn op. De witte pion kost zwart de toren terwijl de zwarte koning teveel is afgedwaald van zijn eigen pion.
4. h7 Th6
En nu moet de toren erachter; met remise zou je zeggen. Want de witte koning kan niet helpen.
5. Te8!!
Wit geeft zijn belangrijkste troefkaart, de h-pion op! Hoe is dat mogelijk?
5…Txh7 6. Kg6!
De toren is ingesloten. Nu pas blijkt waarom pion d7 schadelijk materiaal is.
6…Th5
Het enige veld voor de toren waar hij nog even gedekt staat, maar…
7. Te4+
wint de partij.
1-0

Met dit fraaie thema heb ik uiteraard naar meer voorbeelden gezocht. Alle voorbeelden heb ik kunnen vinden in de beroemde eindspelstudiebase van Harold van der Heijden. Die kunt u voor een prikkie bestellen op www.hhdbiv.nl.

Ik heb voor u nog drie van dergelijke studies geselecteerd rondom dit thema en die mag u proberen zelf op te lossen. Veel plezier!

OPGAVE 1

Wit speelt en wint.

 

OPGAVE 2

Wit speelt en wint.

 

 

OPGAVE 3

Wit speelt en wint.

 

 

 

Alle studies via de viewer:

Over Herman Grooten

Herman is ruim 40 jaar schaaktrainer. Hij verzorgde lange tijd de schaakrubrieken in Trouw en het ED. Daarnaast was hij Topsportcoördinator bij de KNSB en is hij auteur van diverse schaakboeken en werkt hij voor Schaaksite. Klik hier voor series die hij op Schaaksite heeft gezet.

Bekijk alle artikelen van Herman Grooten | Website

2 Reacties

  1. Avatar
    boudy_beck 02 april 2019

    Bij opgave 2 wellicht nog aardig te vermelden dat wit moet opletten als zwart zijn toren offert om de g-pion te laten promoveren

    1. Kf7 Tg5 2. Kf6 g3? 3. Td8#

    1. Kf7 g3!? 2. Kxg6?? g2 en promoveert (3. Td8 Ke7)

    1. Kf7 g3!? 2. Td8! (Kf7 verhindert …Ke7) Ke5 3. Kxg6 g2 4. Te8 Kxd5 5. Te1

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.