Schaaksite

Leren leren van computers deel 2 met Matthew Sadler en Steven Giddins – “Re-engineering the Chess Classics”

26 mei 2023 21:54 Ariton Debrliev 27

De evolutie van computerschaak is altijd een grote fascinatie van mij geweest. De botsing tussen door mensen geprogrammeerde algoritmes en kunstmatige intelligentie werd naar een hoger niveau getild met de geboorte van AlphaZero, en later, Leela Chess Zero (Lc0), gevolgd door de met Neural Net-geïntegreerde Stockfish.

Matthew Sadler, naast Natasha Regan met wie hij het bekroonde boek “Game Changer” schreef (foto Lennart Ootes)

De opkomst van deze engines heeft me zowel geschokt als geïnspireerd. Het idee dat schaken, een spel dat zo diep in de menselijke cultuur is geworteld, zo drastisch kon evolueren door technologische innovatie, is opwindend en ontmoedigend tegelijk.

In oktober 2021 schreef ik een uitgebreide recensie over Matthew Sadler’s “The Silicon Road to Chess Improvement” – een boek dat diepgaand onderzoek deed naar computerschaak en de zetten van schaakengines. Ik was zeer geboeid door Sadler’s vermogen om de complexiteit van de algoritmes en de strategieën van de AI-engines op een toegankelijke manier te ontsluiten. Het boek schetste een beeld van hoe wij deze technologieën zouden kunnen gebruiken om ons eigen spel te verbeteren.

Boekrecensie: Mastering Positional Chess – Daniel Naroditsky

2 april 2023 12:06 Ariton Debrliev 2

Onlangs kwam ik het boek “Mastering Positional Chess” van Daniel Naroditsky tegen op de New in Chess-website. Als iemand die constant op zoek is naar verbetering van mijn positioneel schaakspel, was ik geïntrigeerd. Hoewel dit boek al een tijdje uit is (het was een finalist van de ChessCafe 2010 Boek van het Jaar Award), was er geen recensie beschikbaar op deze website. Ik besloot van de gelegenheid gebruik te maken om niet alleen mijn schaakkennis te vergroten,

Boekrecensie: Cognitive Chess: Improving Your Visualization and Calculation Skills, Konstantin Chernyshov

4 november 2022 8:58 Ariton Debrliev 0

In het Engels zeggen ze altijd ‘never judge a book by its cover’. Het boek *Cognitive Chess, Improving Visualization and Calculation Skills* van Konstantin Chernyshov is niet een boek dat ik per se zal prijzen, noch een boek dat ik zou afraden. In dit geval geloof ik dat de verwachtingen die ik had gewoon niet overeenkwamen met de wat het was/de realiteit.

Toen ik dit boek kreeg (zonder vooraf veel onderzoek te hebben gedaan),

Superkracht: Lees de gedachten van een Super-GM! (In een boek) – Think like a Super-GM door Michael Adams & Philip Hurtado

10 april 2022 20:09 Ariton Debrliev 0

Wat zou jij kiezen als superkracht? Kunnen vliegen? Onzichtbaarheid? Kogelvrij zijn? Laser ogen? Of misschien gedachten lezen? Als je voor de laatste optie hebt gekozen, zou ik je echt aanraden om dit boek te kopen. Het boek is getiteld “Think like a SUPER-GM” en het geeft ons een glimp van de denkprocessen van een supergrootmeester en brengt deze in contrast tot de denkprocessen van meer ‘gemiddelde’ schakers.

Het boek is geïnspireerd op het boek (en proefschrift) “Thought and Choice in Chess” (Het denken van den schaker) van Adriaan D. de Groot. Het boek van Michael Adams & Philip Hurtado is geschreven met dezelfde benadering in gedachten. Eentje die mij zeer na aan het hart ligt: een wetenschappelijke benadering. Door te kijken naar de denkprocessen van deze supergrootmeester en deze te vergelijken met die van jezelf en andere ‘gemiddelde schakers’ (niet supergrootmeesters), kun je gemakkelijker punten vinden waarin je tekortschiet en die je zou kunnen verbeteren.

Recensie 100 Endgame Patterns You Must Know

28 januari 2022 13:00 Ariton Debrliev 0

Dit nieuwe boek: 100 Endgame Patterns You Must Know (2021) van Jesus de la Villa is een vervolg op zijn eerdere boek: “100 Endgames you must know.” Hoewel de titel niet heel anders is, is de benadering van het nieuwe boek wel anders. Waar het eerste boek prachtige eindspelen belicht die elke schaker zou moeten kennen, vertaalt het nieuwe boek deze eindspelen naar patronen die, naar mijn mening, waardevoller zijn simpelweg omdat het de informatie op een meer directe manier presenteert. In wezen vertelt het boek je: Dit is het patroon en dit is wat je moet leren. Mijn opmerking moet wel met een korreltje zand worden genomen, aangezien ik het vorige boek niet heb gelezen; Ik heb alleen de recensies ervan gelezen en uitgelichte partijen bekeken.

Maar waarom acht ik dit boek waardevoller? Hiervoor zal ik nu wat uitleg geven. De auteur doet dit op een vergelijkbare manier in de inleiding in zijn boek. De eerste delen worden namelijk de ‘grondgedachte voor dit boek’ en ‘enkele gedachten over het systeem van patronen’ genoemd.

Patroonherkenning is belangrijk. Het is een maatstaf voor intelligentie binnen organismen en het is misschien wel een van de meest waardevolle bezittingen van het brein van een schaker. Maar we moeten onszelf niet voor de gek houden, schaken is niet bijzonder in de wereld van patroonherkenning. Hoe kunnen muzikanten bladmuziek zo snel lezen? Waarom kun je je schoenveters zo goed strikken en hoe weten honden dat ze moeten zitten als je dat zegt? Naast het feit dat ik schaak speel, speel ik ook piano en ik vind dat hier enkele belangrijke vergelijkingen te maken zijn. Een belangrijk ding dat ze gemeen hebben, is het feit dat je veel moeite moet doen om te verbeteren. Dat is tenslotte ook waarom we het leuk vinden, nietwaar? Een andere overeenkomst is dat de inspanning in beide activiteiten een hoger rendement oplevert als je gericht oefent. Ons schaakspel wordt nauwelijks verbeterd door de tientallen blitzpartijen (argument hiervoor komt zo) die we elke dag spelen en mijn pianospel evenmin door het stuk van Chopin dat ik voor de zoveelste keer speel.

1001 Chess Exercises for Advanced Club Players van Frank Erwich (Recensie)

3 december 2021 14:49 Ariton Debrliev 0

Het boek 1001 Chess Exercises van Frank Erwich is een uitstekend boek voor spelers met een Elo tussen 1800 en 2300. Een van de belangrijkste kwaliteiten die een schaakspeler kan hebben, is het herkennen van patronen.

Het kan echter ook een valkuil zijn; onze patroonherkenning kan ons impulsief maken. Dit betekent niet dat het fout is, of dat wij slechte spelers zijn, maar soms zullen we er iets te snel op vertrouwen.

Leren leren van computers met Matthew Sadler – The Silicon Road to Chess Improvement.

29 oktober 2021 18:48 Ariton Debrliev 6

“01101000 01100001 01101100 01101100 01101111” – Hier staat in binair, de taal van de computers: “hallo”.

Voordat ik het boek bespreek gaan wij even terug in de tijd. Als je al bekend met computerschaak en TCEC, sla dit gerust over. Toen ik vier jaar geleden weer geïnteresseerd raakte in schaken, was Stockfish 8 niet alleen de meestgebruikte engine, maar ook de sterkste engine. Een ander groot voordeel was dat het gratis en open source is, dat wil zeggen dat je er zelf ook aan kunt knutselen. Schaakengines bundelen algoritmes die een schaakstelling kunnen evalueren.

Matthew Sadler, naast Natasha Regan met wie hij het bekroonde boek “Game Changer” schreef (foto Lennart Ootes)

Vier jaar geleden waren dit door mensen geprogrammeerde instellingen. Dat wil zeggen, een mens beslist welke stelling beter is: een toren is beter dan een paard en meer ruimte is beter dan minder. Vervolgens wordt er een brute-force methode gebruikt. Dit is een methode waarbij de engine alle mogelijke zetten nagaat om te kijken of de stelling verbetert of verslechtert. De engine doet dit voor beide kleuren om zo te concluderen wat de evaluatie van de stelling is als beide kanten de beste zetten spelen (bijvoorbeeld: +1). De brute-force methode maakt ook gebruik van algoritmes om te beslissen welke zet het beter kan evalueren om zo de slechte zetten niet verder te berekenen, waardoor het meer capaciteit kan gebruiken voor de ‘goede zetten’. Stel, het ziet dat wit in drie zetten een toren verliest, dan worden de opeenvolgende zetten van die reeks minder intensief berekend. Hier kunnen soms echter blinde vlekken vallen, bijvoorbeeld als wit veertien zetten na het verlies van de toren misschien een winnende stelling kan hebben.

“One program to rule them all” was de titel van de abstract in het in Science gepubliceerde artikel van Deepmind, een onderdeel van Google, in 2018. Met de kracht van kunstmatige intelligentie wisten zij een nieuw soort schaakengine te creëren: AlphaZero. Het grote verschil hier is dat zij niet aan AlphaZero vertelden wat goede of slechte zetten waren. AlphaZero kende alleen de spelregels en speelde vervolgens 44 miljoen partijen tegen zichzelf. Elke keer wanneer het een partij verloor leerde AlphaZero dat de zetten die het speelde slecht waren. Stockfish was in die tijd een schaakgod in mijn ogen en ik wist dat de beste schaakspelers geen kans hadden tegen de Stockfish die draaide op mijn mobiele telefoon. Toen kwam AlphaZero… AlphaZero speelde twee wedstrijden tegen Stockfish. In de eerste wedstrijd won het 25 partijen met wit, 3 met zwart, en speelde het 72 partijen remise. In de tweede wedstrijd won het 290 partijen, 886 remise en verloor het maar 24 keer. Dit choqueerde mij: het voelde alsof er een opperschaakgod kwam en mijn schaakgod compleet vernederde.

Kleine stappen naar grote verbetering met Sam Shankland

18 juni 2021 8:28 Ariton Debrliev 0

Foto: Frans Peeters

Er wordt vaak gezegd dat pionnen de ziel van het schaken zijn (Philidor). Als wij deze metafoor doortrekken, dan noem ik hierbij het boek van Sam Shankland een spiritueel boek, dat je schaakziel voedt en verbreedt. Het boek draait vooral om één hoofdthema, namelijk dat pionnen alleen maar vooruit kunnen, ze kunnen niet terug. Dit is uniek aan pionnen: wanneer je een willekeurig ander stuk op een verkeerd veld zet, en je realiseert je dat, dan kun je het altijd terugzetten. Daarom zijn de beslissingen over waar je je pionnen positioneert, wanneer je ze naar voren zet, en wanneer je een andere pion slaat, erg belangrijk. Deze beslissingen worden vaak onderschat of soms zelfs als onbelangrijk gezien. Een pion die verloren gaat door zo’n verkeerde beslissing kan echter vaak het verschil maken. Shankland begint dan ook met het uitleggen van deze gewichtigheid. Hij laat dit zien door middel van een partij van eigen hand: